Το «κλειδί» για τις φοροελαφρύνσεις

Μία από τις βασικές προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης, είναι η συνέχιση του περιορισμού της φοροδιαφυγής. Απώτερος στόχος, η δημιουργία πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου, που θα χρησιμοποιηθεί για την περαιτέρω μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων, κυρίως στο “μέτωπο” της άμεσης φορολογίας.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Αυτό το ακούσαμε άλλωστε από τα πλέον επίσημα χείλη, από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, όταν τον περασμένο Νοέμβριο, κατά τα εγκαίνια του νέου πρότυπου κτηριακού συγκροτήματος, στο οποίο στεγάζονται οι Κεντρικές Υπηρεσίες της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), έδωσε το στίγμα των προθέσεων για νέες μειώσεις φόρων τα επόμενα χρόνια. Εφόσον όμως η πάταξη της φοροδιαφυγής φέρει αποτέλεσμα, δηλαδή πρόσθετα έσοδα στα κρατικά ταμεία.

Το σχέδιο για τις νέες φοροελαφρύνσεις λαμβάνει υπόψην του τα εξής δεδομένα. Πρώτον, είναι ήδη σε ισχύ το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες περιορίζουν την ευχέρεια της οικονομικής πολιτικής, καθώς κάθε μείωση φόρου ή αύξηση κρατικής δαπάνης θα πρέπει να χρηματοδοτείται από πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο. Δηλαδή σε επιπλέον έσοδα, πάνω από τους συμφωνημένους με τις κοινοτικές υπηρεσίες στόχους, που θα προέρχονται είτε από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, είτε από τις καλύτερες επιδόσεις σε ότι αφορά την οικονομική ανάπτυξη.

Δεύτερον, παρά τις μειώσεις στη φορολογία τα τελευταία χρόνια, η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας παραμένει υψηλή.Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία του ΟΟΣΑ, το 2023, οι εισπράξεις φόρων στην Ελλάδα αντιστοιχούν στο 39,8% του ΑΕΠ. Πρόκειται για το 10ο υψηλότερο ποσοστό ανάμεσα σε 36 χώρες, ενώ παρά τη μείωση στο ποσοστό της φορολόγησης ως προς το ΑΕΠ που σημειώθηκε την τελευταία διετία, η Ελλάδα απέχει σημαντικά από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, που ανέρχεται στο 33,9% του ΑΕΠ.

Ως εκ τούτου, η δημιουργία μεγαλύτερου δημοσιονομικού χώρου μπορεί να αξιοποιηθεί για φορολογικές μεταρρυθμίσεις που θα μειώσουν το φορολογικό βάρος, το οποίο παραμένει υψηλό.Μέρος λοιπόν των αυξημένων εσόδων από τη φοροδιαφυγή θα κατευθυνθεί σε περαιτέρω μείωση φόρων, εκτός από τη στήριξη της κοινωνικής πολιτικής. Άλλωστε, όπως επιημαίνει και στην πρόσφατη έκθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδος, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής θα δημιουργήσει το δημοσιονομικό χώρο που θα επιτρέψει τη σταδιακή εφαρμογή ευρύτερων φορολογικών μεταρρυθμίσεων, με σκοπό την παροχή φορολογικών ελαφρύνσεων και την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, χωρίς να διαταράσσεται η δημοσιονομική ισορροπία.

Προς το παρόν, τα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, έχουν αρχίσει και αποδίδουν καρπούς. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα πέτυχε συρρίκνωση των διαφυγόντων εσόδων από τον ΦΠΑ κατά 3,8 μονάδες, που αποτελεί την τέταρτη καλύτερη επίδοση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης,μεταξύ 2021 και 2022.Το αποκαλούμενο «κενό ΦΠΑ» περιορίστηκε κατά 250 εκατομμύρια ευρώ, με αποτέλεσμα να μειωθεί το 2022 στα 2,96 δισεκατομμύρια ευρώ.

Μολονότι η χώρα μας εξακολουθεί να απέχει από τον μέσο όρο της ΕΕ, βρισκόμενο το 2022 στην 23η θέση, έχει βελτιώσει δραστικά το ποσοστό συμμόρφωσής της από το 2019. Τότε, τα απολεσθέντα έσοδα από τον έμμεσο φόρο ισοδυναμούσαν με το 24% του ΑΕΠ, ενώ το 2022 το ποσοστό υπολογίζεται ότι είχε μειωθεί κατά περισσότερες από 10 μονάδες, στο 13,7%. Επιπλέον το 2024, τα πρόσθετα έσοδα από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής θα φτάσουν τα 1,8 δισ. ευρώ, χωρίς να αποκλείεται όμως να ξεπεράσουν τελικά και τα 1,9 δισ. ευρώ.

Από κει και πέρα, θεωρείται εφικτός ο στόχος για είσπραξη πρόσθετων εσόδων 2,5 δισ. ευρώ από την πάταξη της φοροδιαφυγής σε μόνιμη βάση από το 2025 και μετά. Αυτά τα πρόσθετα έσοδα θα κατευθυνθούν σε μειώσεις άμεσων φόρων και όχι έμμεσων, προκειμένου η μείωση αυτή να λειτουργήσει και ως κίνητρο για αύξηση της εργασίας. Ήδη στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης επεξεργάζονται ένα πλέγμα φοροελαφρύνσεων, το οποίο κατά πάσα πιθανότητα θα περιλαμβάνει:

* Παρεμβάσεις στη φορολογική κλίμακα για φυσικά πρόσωπα, με μειώσεις στους συντελεστές για τα μεσαία εισοδήματα. Η νέα κλίμακα θα περιορίσει τις φορολογικές επιβαρύνσεις για τα εισοδήματα μεταξύ 18.000 και 40.000 ευρώ. Ειδικότερα, εξετάζεται η μείωση του μεσαίου συντελεστή από το 22% στο 15%.

* Μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30%, ενώ μακροπρόθεσμος στόχος είναι η πλήρης κατάργησή τους.

* Επιπλέον μείωση κατά 0,5% στις ασφαλιστικές εισφορές μέχρι το 2027

Σε κάθε περίπτωση, όπως πρόσφατα σημείωνε και το ΚΕΠΕ, παρά το γεγονός ότι σημειώθηκε αξιόλογη πρόοδος τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά στην προώθηση μεταρρυθμίσεων του φορολογικού συστήματος (μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των μισθωτών, διεύρυνση της φορολογικής βάσης με καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, απλούστευση των φορολογικών διαδικασιών, επαναπροσδιορισμός του συστήματος ΦΠΑ). Τα επόμενα χρόνια λοιπόν, δίνεται η ευκαιρία για μια ευρεία αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος, μέσω της απλοποίησης, της ψηφιοποίησης των συναλλαγών, και του περιορισμού της φοροδιαφυγής, που θα δώσει τη δυνατότητα και για ουσιαστική μείωση της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης στην οικονομία.