Οι ψηφιακές τεχνολογίες, η καινοτομία, και το μέλλον των ΜμΕ

Η τρέχουσα περίοδος χαρακτηρίζεται παγκοσμίως από την ραγδαία ανάπτυξη των ψηφιακών εφαρμογών και την δυναμική είσοδο των καινοτομιών στη παραγωγική διαδικασία.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Οπότε, και η επιβίωση των επιχειρήσεων στη χώρα μας, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων που είναι και η συντριπτική πλειοψηφία, περνάει μέσα από την όσο το δυνατόν πιο ομαλή προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα.Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων και η επένδυση στις καινοτομίες πρέπει να είναι πλέον απαραίτητα συστατικά της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας τα επόμενα χρόνια.

Στο “μέτωπο” αυτό λοιπόν, υπάρχει πρόοδος, αλλά υπάρχουν και μεγάλα “κενά” που πρέπει να καλυφθούν άμεσα, αν δεν θέλουμε οι ελληνικές επιχειρήσεις να χάσουν το “τρένο” της τεχνολογικής “επανάστασης” που λαμβάνει χώρα την τελευταία περίοδο, και αναμένεται να κορυφωθεί τα επόμενα χρόνια.Ας δούμε όμως πρώτα τα θετικά, πριν περάσουμε στα προβλήματα.

Καταρχήν, στην έρευνα «Η Ψηφιακή Ετοιμότητα των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στην Ελλάδα», που εκπόνησε το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την COSMOTE, και η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα,καταγράφεται αύξηση 17% στον μέσο όρο του Δείκτη Ψηφιακής Ετοιμότητας σε σχέση με το 2022. Μάλιστα οι ΜμΕ που ανήκουν στo Advanced στάδιο σημειώνουν αύξηση, από 18% το 2022 σε 32%. Παρατηρείται δηλαδή μια σημαντική μετακίνηση των ΜμΕ από τα πρώτα στάδια του Δείκτη Ψηφιακής Ετοιμότητας προς τα προχωρημένα στάδια.

Θα πρέπει να σημειώθεί ότι η ψηφιακή ωριμότητα των ΜμΕ μετριέται με βάση την υιοθέτηση και χρήση 10 σημαντικών ψηφιακών εργαλείων και υποδομών. Τα ψηφιακά αυτά εργαλεία αφορούν: στην Ψηφιακή Παρουσία και Επικοινωνία (ιστοσελίδα, τηλεφωνικό κέντρο, τηλεδιάσκεψη), τις Ψηφιακές Συναλλαγές και Προώθηση (e-shop, digital campaigns, Social Media), τις Ψηφιακές Υποδομές (ψηφιακή ασφάλεια, Cloud) και τα Διοικητικά Συστήματα για τη διαχείριση πόρων.

Σε ότι αφορά τις δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&αΑ),αυτές.με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, ξεπέρασαν τα 3,3 δισ. ευρώ οι δαπάνες για Έρευνα και Ανάπτυξη το 2023. Ο δείκτης “Ένταση Ε&Α”, που εκφράζει τις δαπάνες Ε&Α ως ποσοστό του ΑΕΠ, διαμορφώθηκε σε 1,49%, από 1,48% το 2022.

Ο τομέας των επιχειρήσεων συνεχίζει να έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στις συνολικές δαπάνες Ε&Α.Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις πραγματοποίησαντο 2023 δαπάνες Ε&Α ύψους 1.657,95 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 11,3% σε σχέση με το 2022. Ως ποσοστό του ΑΕΠ, το 2022 οι δαπάνες Ε&Α των επιχειρήσεων αποτελούν το 0,74% του ΑΕΠ, από 0,72% το 2022.

Μέχρι εδώ όλα καλά. Τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Και σε αυτή την εξέλιξη προφανώς συνετέλεσε και το ξέσπασμα της πανδημίας, καθώς μεταξύ άλλων προκάλεσε την επίσπευση του ψηφιακου μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Όμως, η απόσταση που πρέπει να διανυθεί παραμένει δυστυχώς μεγάλη.

Είναι ενδεικτικό ότι το 2023, μόλις το 43,3% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχει ένα βασικό επίπεδο χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών, ποσοστό που απέχει από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (57,7%). Παράλληλα, την προηγούμενη χρονιά το 33,5% των επιχειρήσεων είχε υιοθετήσει τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το cloud ή τα data analytics, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη (μέσος όρος) το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 54,6%.

Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ουσιαστικά το 2024, όπως δείχνουν και τα διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat. Συγκεκριμένα, οι χώρες με τις περισσότερες επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονταν από πολύ χαμηλή ψηφιακή ένταση το 2023 ήταν η Ρουμανία (72,1%), η Βουλγαρία (70,6%) και η Ελλάδα (56,2%).Σε αυτό το ποσοστό πρέπει να προστεθεί και ένα 27,1% επιχειρήσεων που χαρακτηρίζονται από χαμηλή ψηφιακή ένταση. Οι επιχειρήσεις με υψηλή ψηφιακή ένταση είναι μόλις το 11,4% ενώ με πολύ υψηλή το 2,3%.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το 75% των ΜμΕ δεν γνωρίζει επαρκώς τα χρηματοδοτικά εργαλεία που είναι διαθέσιμα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό.Και αυτό φαίνεται καθαρά από τη χρήση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης. Ειδικά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μόλις το 2,2% των δανειοδοτημένων επενδύσεων έχει να κάνει με ψηφιακό μετασχηματισμό.

Τι δείχνουν λοιπόν όλα αυτά τα στοιχεία; Ότι για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων απαιτούνται ακόμη πολλά. Και όπως κατά καιρούς έχουν επισημάνει φορείς της αγοράς (βλ. ΕΣΕΕ),απαιτείται μια άλλη επιχειρηματική κουλτούρα και μια πολύπλευρη ανασυγκρότηση διαδικασιών εντός των ΜμΕ, κάτι που προϋποθέτει χρόνο, σχεδιασμό, αλλά και ουσιαστική στήριξη από την Πολιτεία.