Η πανδημία «ανοίγει» την ψαλίδα των ανισοτήτων στην παγκόσμια οικονομία

Πριν από μερικούς μήνες, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είχε προτείνει την άρση των πατεντών των εμβολίων κατά του CΟVID-19, πυροδοτώντας μια συζήτηση οικουμενικού βεληνεκούς, μιας και η πανδημία αφορά όλον τον πλανήτη. Γράφαμε τότε, ότι ο διαμοιρασμός των εμβολίων σ’ όλες τις γωνιές του πλανήτη, χωρίς εξαιρέσεις και αποκλεισμούς, είναι ένα ζήτημα κοινωνικό, πολιτικό, ηθικό και ανθρωποκεντρικό.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Αποδεικνύεται, ωστόσο, χωρίς βεβαίως αυτό να προκαλεί έκπληξη, πως συνδέεται άρρηκτα με τα οικονομικά μεγέθη και την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, προκαλώντας το εξής ανησυχητικό: ανοίγει τη ψαλίδα των ανισοτήτων ανάμεσα στον λεγόμενο αναπτυγμένο κόσμο, κυρίως τη Δύση, που τιθασεύει μέσω των εμβολιασμών την πανδημία, δημιουργώντας συνθήκες για οικονομική ανάκαμψη, και στον αναπτυσσόμενο κόσμο που βρίσκεται στο έλεος της πανδημίας, ελέω και της χαμηλής προσβασιμότητας του πληθυσμού του στα εμβόλια, με συνέπεια η οικονομία του να συνεχίζει παγιδευμένη σε καθοδικό σπιράλ.

Είναι ο πάγιος κανόνας, με παγκόσμια «αναγνώριση», που αναφέρει ότι η οικονομική ανάκαμψη και η επιστροφή στην κανονικότητα, σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, περνάει μέσα από τη «χαλιναγώγηση» της πανδημίας του κορωνοϊού. Αυτό που προκύπτει, ωστόσο, ως δυσάρεστο συμπέρασμα, είναι πως μια υγειονομική κρίση τεραστίων διαστάσεων, όπως αυτή του COVID- 19, άνοιξε ακόμη περισσότερο την ψαλίδα της ανισότητας ανάμεσα στις «πλούσιες» και αναπτυγμένες χώρες με ισχυρή πρόσβαση στον εμβολιασμό και σε άλλες, όπως για παράδειγμα οι αφρικανικές, που τα επίπεδα εμβολιασμού είναι εξαιρετικά χαμηλά.

Υπάρχει, βεβαίως, και το παράδειγμα της ισχυρής Ινδίας, που συγκαταλέγεται στις κορυφαίες αναπτυσσόμενες οικονομίες, αλλά δεινοπαθεί απέναντι στην επέλαση της πανδημίας, με συνέπεια οι πιθανότητες ανάκαμψης να μειώνονται αισθητά, όσο η υγειονομική κρίση συνεχίζει να «ανθεί». Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που επικαλούμαστε,  αυτό που προκύπτει ως «ετυμηγορία» είναι η ανισότητα στα επίπεδα εμβολιασμών μεταξύ αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου, μεγαλώνει συνεχώς, γεγονός που «πληγώνει» σημαντικά την παγκόσμια οικονομία.

Οι εμβολιασμοί «τρέχουν» με δύο διαφορετικές ταχύτητες σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς από την μία πλευρά βρίσκονται χώρες που προσβλέπουν σε ομαλοποίηση της υγειονομικής κατάστασης εντός του 2021 και από την άλλη κράτη που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν την έξαρση της πανδημίας. Η ανάκαμψη, τουλάχιστον σε επίπεδο άμεσης ή μεσοπρόθεσμης προοπτικής αφορά μόνον-στην παρούσα φάση- τις χώρες της πρώτης κατηγορίας. Αυτή η ανισορροπία στο ζύγι της παγκόσμιας οικονομίας, αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη, γεγονός που επισημαίνει δεικτικά στην έκθεσή του το ΔΝΤ. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρόβλεψη του Ταμείου για τους ρυθμούς ανάπτυξης των προηγμένων οικονομικών το 2021, αναθεωρήθηκε προς τα πάνω κατά 0,5%, ενώ αντιθέτως οι εκτιμήσεις για τις αναδυόμενες οικονομίες ψαλιδίστηκαν κατά 0,4%.

Με δεδομένη, ωστόσο, την έξαρση που παρουσιάζει η μετάλλαξη Δέλτα αλλά και τη «ρευστότητα» της υγειονομικής συνθήκης που μπορεί να μεταβληθεί επί τα χείρω ανά πάσα στιγμή, κάθε πρόβλεψη-εκτίμηση και θετικό σενάριο, είναι τρόπον τινά στον αέρα. Ουδείς, ακόμη και στις αναπτυγμένες χώρες, όπως για παράδειγμα τις ευρωπαϊκές που έχουν χτίσει τείχος ανοσίας, μέσω του εμβολιαστικού προγράμματος, αλλά και εφαρμόζουν προγράμματα οικονομικής στήριξης, μπορεί να προδικάσει βέβαιη ανάκαμψη.

Στο προσκήνιο ο πληθωρισμός

Το ρίσκο παραμένει, ο κίνδυνος ελλοχεύει και τα προβλήματα δεν πρόκειται να υποχωρήσουν. Η ευρωπαϊκή οικονομία, όπως και η παγκόσμια, θα έρθει αντιμέτωπη με διόγκωση των πληθωριστικών πιέσεων, κάτι που άπαντες γνωρίζουν και δείχνουν να προετοιμάζονται γι’ αυτό. Η συζήτηση για τον πληθωρισμό έχει «φουντώσει» εντός της Ε.Ε, με κορυφαίους θεσμικούς παράγοντες, όπως η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου προς πάσα κατεύθυνση.

Η άνοδος των τιμών σε βασικά προϊόντα και μάλιστα εν καιρώ κρίσης (υγειονομικής-οικονομικής), αποτελεί ένα δυσάρεστο σενάριο, για το οποίο η ελληνική κυβέρνηση, για παράδειγμα, έχει φροντίσει να καταδείξει πως προετοιμάζεται εδώ και καιρό. Η αύξηση του κατώτατου μισθού, έστω και σε μικρό «βεληνεκές», γίνεται προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο, θα απαιτηθούν κι άλλες ενέργειες, έτσι ώστε να προστατευθεί το καταναλωτικό κοινό από φαινόμενα αισχροκέρδειας και να διατηρηθεί η ομαλότητα στην αγορά.