Κατρούγκαλος: Η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει, κατά τη Γερμανική Προεδρία, άμεση συμμετοχή της χώρας μας στον ευρω-τουρκικό διάλογο

Όπως σημειώνει ο Γιώργο Κατρούγκαλος στη συνέντευξη του στα Ενθέματα “το σημερινό κενό στρατηγικής έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ενεργητική εξωτερική πολιτική των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, που προωθούσε ταυτόχρονα μια θετική ατζέντα διαλόγου, αλλά και την ενεργή αντίδραση απέναντι στις παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας”

Συνέντευξη με το Γιώργο Κατρούγκαλο, Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Β1 Τομέα Αθήνας

Για ποιους λόγους ο Ερντογάν επέλεξε αυτή τη δεδομένη στιγμή να πραγματοποιήσει την απειλή του σε σχέση με την Αγία Σοφία; Λόγοι αντιπαλότητας με τους κεμαλικούς; Συσπείρωση του μουσουλμανικού ακροατηρίου; Πίεση προς την Ευρώπη και τη Δύση για ανταλλάγματα; Πίεση προς την Ελλάδα για υποχωρήσεις;

Υπάρχουν χαρακτηριστικά τακτικισμού στην απόφαση αυτή, σχετικά με την προσπάθεια αναστροφής μιας σχετικής πτώσης της δημοφιλίας του. Ο ελιγμός αυτός φαίνεται να λειτούργησε, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις και το γεγονός ότι μόνο το κουρδικό HDP άσκησε κριτική στην απαράδεκτη αυτή απόφαση. Υπάρχουν όμως και στοιχεία στρατηγικής στην επιλογή. Ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει κρύψει ποτέ, ούτε τις στρατηγικές του βλέψεις ούτε την ιδεολογία του. Ως Δήμαρχος Κωνσταντινούπολης, πέρασε 4 μήνες στη φυλακή, επειδή διάβασε δημόσια στίχους από ένα ποίημα του συγγραφέα και κοινωνιολόγου Ziya Gökalp (Κατά ιστορική ειρωνεία, ο Gökalp, nom de plume, που σημαίνει «ήρωας του αέρα», ήταν από αυτούς που επηρέασαν τον Κεμάλ Ατατούρκ στις ιδέες του για την διαμόρφωση του νέου τουρκικού κράτους, μακριά από τον οθωμανισμό και τον πανισλαμισμό).

Οι στίχοι έλεγαν ότι τα τζαμιά είναι στρατιώτες και οι μιναρέδες λόγχες. Ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν επιδιώκει απλώς να είναι επικεφαλής μιας περιφερειακής δύναμης, ενός κράτους-έθνους. Έχει στο μυαλό του την Ούμα, την οικουμενική μουσουλμανική κοινότητα, ή τουλάχιστον το σουνιτικό κόσμο. Για το λόγο αυτό επιδιώκει να παρουσιαστεί ως ο προστάτης της παλαιστινιακής υπόθεσης, ως αντισταυροφόρος. Έτσι εξηγείται η δήλωση του «η αναγέννηση της Αγίας Σοφίας είναι ένας προάγγελος ελευθερίας του Αλ- Ακσά» (του ιστορικού τζαμιού της Ιερουσαλήμ, του τρίτου πιο ιερού τόπου για το Ισλάμ). Ενόψει αυτών των πασίδηλων, είναι προφανές ότι οι ακραίοι της Νέας Δημοκρατίας που επιδιώκουν να δώσουν χαρακτηριστικά σύγκρουσης πολιτισμών στην υπόθεση της Αγίας Σοφίας δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα της χώρας μας, αλλά θα την έθεταν στη χορεία παραγόντων της Alt-Right, όπως οι Όρμπαν, Σαλβίνι και Κουρτς, με τους οποίους και έχουν κοινή ατζέντα.

Πως θα θέλαμε να αντιδράσει η διεθνής κοινότητα; Με οικονομικές κυρώσεις, με οριστικό πάγωμα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με απαίτηση επαναφοράς του προηγούμενου καθεστώτος της Αγίας Σοφίας;

Το κύριο forum όπου πρέπει να τεθεί το θέμα στο πλαίσιο των αναγκαίων πρωτοβουλιών πολυμερούς διπλωματίας είναι η UNESCO, δεδομένου ότι η Αγία Σοφία είναι ενταγμένη από το 1985 στον κατάλογο των προστατευόμενων μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Σύμβασης του 1972 (World Heritage Convention).

Επί της διακυβέρνησης μας, όπως πρόσφατα θύμισε ο τότε ΥΦΥΠΕΞ Γ. Αμανατίδης, είχαμε πλήρως ενημερώσει και κινητοποιήσει στο διεθνή παράγοντα, με επιστολές του ΥΠΕΞ στην τότε Γενική Διευθύντρια κ. Irina Bokova, με ενημέρωση όλων των εθνικών επιτροπών της UNESCO και προσφυγή στο αρμόδιο όργανο της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Για πρώτη φορά υπήρξε δε σαφής δήλωση (Ιούνιος 2017) του αναπληρωτή διευθυντή για θέματα πολιτισμού της UNESCO κ. Bandarin: «Η θέση μας είναι ξεκάθαρη και θα την κάνουμε πιο ξεκάθαρη. Η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο που ανήκει στην ανθρωπότητα, η Αγία Σοφία πρέπει να διατηρηθεί ως μουσείο, καθώς είναι ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς στον κόσμο και έχει έναν υψηλό συμβολισμό για πολλούς πολιτισμούς, άρα είναι παγκόσμιο».

Τι συμβουλεύετε την ελληνική κυβέρνηση να πράξει;

Να ξαναβρεί πυξίδα και ενεργητικό προσανατολισμό η εξωτερική μας πολιτική. Το σημερινό κενό στρατηγικής έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ενεργητική εξωτερική πολιτική των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, που προωθούσε ταυτόχρονα μια θετική ατζέντα διαλόγου, αλλά και την ενεργή αντίδραση απέναντι στις παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας.

Θετικό είναι ότι η κυβέρνηση, με μεγάλη καθυστέρηση, έρχεται να υιοθετήσει μέρος των προτάσεων μας, όπως για παράδειγμα η πρόταση για προληπτικές κυρώσεις με ουσιαστικό περιεχόμενο, σε συνέχεια της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2019, την τελευταία φορά που εκπροσώπησε τη χώρα ο Αλέξης Τσίπρας. Αυτό γίνεται με παλινωδίες και αντιφάσεις, ακριβώς γιατί ο κ. Μητσοτάκης τελεί υπό ένα καθεστώς ιδιότυπης ομηρείας από την ακροδεξιά του πτέρυγα. Θα κρατούσε μυστική την συνάντηση του Βερολίνου με την Τουρκία, αν δεν είχε προηγηθεί η προειδοποίηση του κ. Σαμαρά ότι «δεν συζητάμε με πειρατές»;

Πρέπει άμεσα να επιστρέψουμε στην παρόμοια ενεργητική, αλλά και πολυδιάστατη, πολιτική. Να επεκτείνουμε άμεσα τα χωρικά ύδατα στο Ιόνιο και να ολοκληρώσουμε τη διαπραγμάτευση για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Αλβανία. Να παίξουμε αποφασιστικά το χαρτί της Ευρώπης. Η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει, κατά τη Γερμανική Προεδρία, άμεση συμμετοχή της χώρας μας στον ευρωτουρκικό διάλογο, ώστε να γίνουν οι κόκκινες γραμμές μας κόκκινες γραμμές της Ευρώπης. Να ξεκινήσει πάλι ο ελληνοτουρκικός διάλογος, με όρους διεθνούς δικαίου και με τη δική μας ατζέντα, όχι αυτή που ενδεχομένως επιχειρήσουν να επιβάλλουν άλλοι. Να ζητήσει να αποφασιστούν συμπληρωματικές κυρώσεις απέναντι σε νέα εργαλειοποίηση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ή σε έμπρακτη αμφισβήτηση της υφαλοκρηπίδας μας, αλλά και να δώσει κίνητρα στην Τουρκία να εγκαταλείψει την επιθετική της στάση, θέτοντας για παράδειγμα στο τραπέζι και τα θέματα τελωνειακής ένωσης με αυτή και την επανεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία στην Ε.Ε.

Γιατί η Ν.Δ. εγκατέλειψε την πολυδιάστατη και ενεργητική εξωτερική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ;

Η Νέα Δημοκρατία από την αρχή έδειξε δείγματα γραφής. Η πρώτη ενέργεια της ως κυβέρνηση ήταν η αναγνώριση του Γκουαϊντό, ως Προέδρου της Βενεζουέλας. Ήταν αυτή η υπ’ αριθμόν 1 προτεραιότητα της ελληνικής διπλωματίας ή, αντιθέτως, μία συμβολική κίνηση όσων θεωρούν ότι η Ελλάδα πρέπει να ενεργεί ως προκεχωρημένο φυλάκιο των ΗΠΑ;

Εμείς αναβαθμίσαμε τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, πάντα όμως με γνώμονα την ευθυγράμμιση συμφερόντων και την εξαγωγή σταθερότητας στην περιοχή. Πέραν των ιδεολογικών αυτών χαρακτηριστικών και της κακοφωνίας που επιβάλλουν στο εσωτερικό της Ν.Δ. η ακραία δεξιά της πτέρυγα, μεγάλο τμήμα της παράταξης αυτής είναι οπαδός της ακινησίας, τη μη λύσης στα κρίσιμα εθνικά θέματα.

Δεδομένου ότι ο Ερντογάν δεν είναι απρόβλεπτος, αλλά προβλέψιμος -εξάγει τα εσωτερικά του προβλήματα επικαλούμενος συνεχώς την εθνική ομοψυχία έναντι επίβουλων γειτόνων- πως πρέπει να προετοιμαστεί η χώρα μεσοπρόθεσμα, ώστε να μην αντιμετωπίζει τις προκλήσεις ad hoc;

Να αποκτήσουμε ξανά εθνική στρατηγική και να ανακτήσουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Η κυβέρνηση να μην μιλά με δύο φωνές και να λέει πάντα την αλήθεια στον ελληνικό λαό. Να μην επικαλείται στα λόγια την ομοψυχία, όταν η ίδια μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου χαρακτηρίζει δούρειο ίππο της Τουρκίας το ΣΥΡΙΖΑ ή, πρόσφατα, αναμειγνύει διχαστικά στις τοποθετήσεις του για την εξωτερική πολιτική τις συκοφαντικές αναφορές στα όσα με παρακρατικό και μαφιόζικο τρόπο εμφανίζονται ως τάχα σκάνδαλα δικά μας, για να κρύψουν πολύ υπαρκτά σκάνδαλα όπως της NOVARTIS. Και όλες οι πολιτικές δυνάμεις, διπλωμάτες και δημοσιογράφοι, να ενημερώνουν τους πολίτες ουσιαστικά και χωρίς εθνικιστικές κορώνες.

Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος