Ανίκανη η Ευρώπη να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση

Η οικονομία έχει βρεθεί θετική στον ιό, τα συμπτώματα σταδιακά εμφανίζονται, και η ώρα που θα μπει στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας δεν είναι μακριά. Το μεγάλο ζητούμενο στην παρούσα συνθήκη είναι να βρεθούν τα κατάλληλα φάρμακα προκειμένου να αποφευχθεί η οργανική κατάρρευση της οικονομίας, κατάρρευση που θα συμπαρέσυρε στο θάνατο, κυριολεκτικά και μεταφορικά, εκατομμύρια κόσμου.

Εντούτοις, η Ευρώπη φαίνεται πως αδυνατεί να βρει την κατάλληλη φόρμουλα αντιμετώπισης της κρίσης, οι εγγενείς αντιφάσεις της και οι εμμονικά συντηρητικές απόψεις  ισχυρών μελών του πυρήνα της, την καθιστούν επικίνδυνα ανήμπορη να εξασφαλίσει οικονομική και κοινωνική ασφάλεια για τους πολίτες της.

Η απόφαση των 540 δισ. του Eurogroup την προηγούμενη εβδομάδα μόνο σαφής και αλληλέγγυα δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Αυτό είναι εύκολα αντιληπτό όταν λίγο νωρίτερα η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποιούσε πως πρέπει να δοθούν, τουλάχιστον, 1,5 τρισ. ευρώ για το 2020 και 1 τρισ. ευρώ για το 2021. Επομένως, ακόμα και μέσα από μια καθαρά ποσοτική ανάγνωση της απόφασης, είναι εμφανές πως τα ποσά υπολείπονται κατά πολύ των πραγματικών αναγκών που έχουν προκύψει και θα προκύψουν.

Το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να επέφερε μια πρόσκαιρη κατάπαυση του πυρός στη μάχη για τα  κορωνο-ομόλογα, ωστόσο η συγκρότησή του  περνάει μέσα από τη χρονοβόρα διαδικασία της Συνόδου Κορυφής, ενώ ο τρόπος λειτουργίας του παραμένει ακόμα ασαφής. Μπορεί, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, κ. Λεμέρ μιλώντας για το νέο Ταμείο να ανέφερε πως η χρηματοδότησή του θα γίνεται άμεσα με έκδοση κοινών ομολόγων, ωστόσο ο Ολλανδός ομόλογός του, αμέσως μετά την τηλεδιάσκεψη ήταν σαφής: «δεν ήμουν και δεν θα είμαι ποτέ σύμφωνος, θα ήταν άδικο για τους φορολογούμενους μας».

Χωρίς να κάνουμε υποθέσεις για τον τρόπο εφαρμογής του περιβόητου Ταμείου Ανάκαμψης, ο οποίος μπορεί στην ουσία του να καταλήξει να μοιάζει με άλλους μηχανισμούς στήριξης (βλ. ESM), το σίγουρο είναι πως όταν οι αρχηγοί των κρατών-μελών συναντηθούν για να συμφωνήσουν τον τρόπο λειτουργίας του, η σύγκρουση γύρω από την «αμοιβαιοποίηση χρεών» θα έρθει ξανά στο προσκήνιο.

Τώρα, σύμφωνα με τα όσα αποφασίστηκαν στο Eurogroup, τα κεφάλαια που αναλογούν στην Ελλάδα με βάση τα εργαλεία ESM , SURE, ΕΤΕπ  αγγίζουν περίπου τα 7-8 δισ. ευρώ. Και για να καταλάβουμε τα οικονομικά μεγέθη, μη ξεχνάμε ότι για κάθε μήνα lock down, το ΑΕΠ της χώρας μας συρρικνώνεται, τουλάχιστον, κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή περίπου κατά 7 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, το συνολικό κόστος για να χρηματοδοτηθεί το επίδομα των 800 ευρώ μαζί με το κόστος για την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών για χρονικό διάστημα 45 ημερών, ξεπερνάει τα 3,5 δισ. ευρώ, όταν τα χρήματα που φαίνεται πως προορίζονται από το Ταμείο SURE για την τόνωση της απασχόλησης, αντιστοιχούν περίπου σε 1.5 δισ. ευρώ, ενώ ταυτόχρονα προϋποθέτει εγγυήσεις 25 δισ. ευρώ από τα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία και ανέλαβε τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ταμείου εγγυήσεων ύψους 25 δισ. ευρώ, το οποίο δύναται να στηρίξει χρηματοδοτικούς πόρους της τάξης των 200 δισ. ευρώ για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δεν υπάρχει ακόμα, επομένως η ρευστότητα που απαιτείται στο «εδώ και τώρα» δεν υφίσταται.

Σε ό, τι αφορά τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, αποφασίστηκε πιστωτική γραμμή στο 2% του ΑΕΠ, δηλαδή  χορήγηση φθηνών δανείων στα κράτη μέλη της Ευρωζώνης με “χαλαρούς” όρους. Για την Ελλάδα αυτό πρακτικά μεταφράζεται σε ένα  ποσό που, με βάση το 2019, αντιστοιχεί σε περίπου 4 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά η παραπάνω απόφαση έχει έναν σημαντικό όρο: ο φθηνός δανεισμός ισχύει μόνο για δαπάνες που αφορούν στην Υγεία και συνοδεύεται από συνεχή και επανειλημμένο έλεγχο για το εάν πράγματι τα δάνεια χρησιμοποιούνται για αυτόν το λόγο. Η εκπεφρασμένη απόφαση της Ιταλίας, της Ισπανίας, αλλά και της Ελλάδας να απέχουν από τον ESM, υποδηλώνουν την ανεπάρκεια των μέτρων στήριξης που έλαβε το Eurogroup. Μάλιστα, ο Ιταλός πρωθυπουργός, Τζουζέπε Κόντε, επέκρινε τη συμφωνία, σημειώνοντας ότι τα φθηνά δάνεια από τον ESM αποτελούν «ανεπαρκές εργαλείο».

Στην ουσία είναι μηχανισμοί δανειοδότησης και χρήματα που πρέπει να επιστραφούν, άρα επιπρόσθετο χρέος για τις χώρες που κάνουν χρήση των παραπάνω εργαλείων. Το δυστύχημα όμως είναι ότι ακόμα και με καθαρά όρους αγοράς, τα χαμηλότοκα δάνεια που αποφασίστηκε να διατεθούν δεν επαρκούν για να αντιμετωπιστεί η επερχόμενη οικονομική λαίλαπα.

Είναι προφανές πως οι παραπάνω χρηματοοικονομικές λύσεις σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν μέτρα που βασίζονται στην έννοια της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας. Οι αξιακές αρχές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος έχουν πάει περίπατο και μαζί τους η συνοχή και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εάν αυτή τη στιγμή δεν υπάρξουν συνασπισμοί αντίδρασης μέσα στην Ε.Ε., οι επιπτώσεις αυτής της πολιτικής σε πολύ σύντομο χρόνο θα γίνουν εμφανείς. Κι όπως όλοι γνωρίζουμε ο ιός σκοτώνει τον πιο αδύναμο οργανισμό, και η Ελλάδα μόλις που είχε προλάβει να βγει από την εντατική. Αυτό έρχεται να το επιβεβαιώσει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο σύμφωνα με την επικαιροποιημένη έκθεση του για την Παγκόσμια Οικονομία (World Economic Outlook) προβλέπει ότι η χώρα μας  θα πληγεί περισσότερο απ’ όλες τις χώρες στην Ευρωζώνη.  Όπως αναφέρει το Ταμείο, εφόσον ισχύσει το αισιόδοξο σενάριο, που χαρακτηρίζει ως και το βασικό, η ύφεση στην Ελλάδα θα φτάσει στο 10%, ενώ η  Ευρωζώνη αναμένεται να κινηθεί στο -7,5%…

Κ. Μ.