Η συμβολή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης

 

Άρθρο της Βίκυς Μανιάτη


 

Η ανάπτυξη και χρήση του Διαδικτύου κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών του προηγούμενου
αιώνα έδωσε τη δυνατότητα για εύκολη, ταχεία και χαμηλού κόστους διανομή και διάχυση της
πληροφορίας, ανεξάρτητα από την απόσταση που παρεμβάλλεται μεταξύ παραγωγού και χρήστη της
πληροφορίας. Από το 1994, οπότε άρχισε η εμπορική χρήση του Ιντερνέτ, μεγάλος αριθμός εταιρειών
και επιχειρήσεων υιοθέτησε το Διαδίκτυο για την προώθηση των προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών.
Ακολουθώντας την τάση αυτή, οι κυβερνήσεις άρχισαν να χρησιμοποιούν νέα εργαλεία της τεχνολογίας
της πληροφορίας και επικοινωνίας με αποτέλεσμα την ανάπτυξη και εφαρμογή της ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης (e-Governrnent). 1*

Πρώτα όμως θα χρειαστεί να οριστεί η έννοια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, για την οποία έχει δοθεί πληθώρα ορισμών από διάφορους οργανισμούς.

Επομένως, ως ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-Government) ορίζεται η αξιοποίηση των Τεχνολογιών της
Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις δημόσιες υπηρεσίες (κεντρικές και περιφερειακές,
κεντρικής διοίκησης ή αυτοδιοίκησης), σε συνδυασμό με τις οργανωτικές αλλαγές και τις νέες δεξιότητες του προσωπικού.

Σκοπός είναι να βελτιωθεί η παροχή των δημοσίων υπηρεσιών, καθώς και να ενισχυθούν οι δημοκρατικές διαδικασίες και η υποστήριξη των πολιτικών που ασκεί ο δημόσιος τομέας προς όφελος των πολιτών. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικών προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έχει εκπονήσει μάλιστα σχετικό Σχέδιο Δράσης (European e – Government Action Plan, 2011 – 2015).2*

Σύμφωνα με τον OECD, οι ορισμοί της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης μπορούν να περιλαμβάνονται σε
μια από τις ακόλουθες ομάδες: α) η ηλεκτρονική διακυβέρνηση μπορεί να ορίζεται ως η παροχή υπηρεσιών Internet ή / και άλλων υπηρεσιών που βασίζονται ή σχετίζονται με το Internet, όπως η ηλεκτρονική διαβούλευση, β) η ηλεκτρονική διαβούλευση μπορεί να ορίζεται με αναφορά στην χρήση των ICTs στη διακυβέρνηση.

Δηλαδή, ενώ γενικά στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση δίνεται έμφαση στην παροχή των υπηρεσιών, ένας ευρύτερος ορισμός ενσωματώνει όλους τους τομείς των διοικητικών δραστηριοτήτων, γ) η ηλεκτρονική διακυβέρνηση μπορεί να ορίζεται ως η ικανότητα μετασχηματισμού της δημόσιας διοίκησης μέσω της χρήσης των ICTs ή μπορεί να χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια νέα μορφή διακυβέρνησης, η οποία θεμελιώνεται στις ICTs.3*

Για την Παγκόσμια Τράπεζα (World Bank), ο όρος «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» αναφέρεται στην χρήση από τους διάφορους κυβερνητικούς τομείς της τεχνολογίας της πληροφορίας (όπως τα Wide Area
networks, Internet, mobile computing, κ.α.), η οποία έχει την ικανότητα να μετασχηματίζει τις σχέσεις με τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και άλλους φορείς του κράτους. 4*

Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του 2003, e-Government είναι η διακυβέρνηση που
εφαρμόζει τις τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας, προκειμένου να μετασχηματίσει τις εσωτερικές και εξωτερικές σχέσεις της. Μέσω της εφαρμογής των τεχνολογιών αυτών, η δημόσια
διοίκηση δεν επιφέρει μεταβολές στις λειτουργίες ή τις υποχρεώσεις της, οι οποίες παραμένουν
εύχρηστες, σύννομες, διαφανείς και υπεύθυνες, αλλά εγείρει την προσδοκία της κοινωνίας για
υψηλότερο επίπεδο διακυβέρνησης σε όλους τους τομείς. 5*

Ποιοι είναι οι παράγοντες ανάπτυξης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης? Υπάρχουν 4 παράγοντες που οδήγησαν σταδιακά στην ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας: οι ηλεκτρονικές καινοτομίες, η κοινωνία της πληροφορίας, η παγκοσμιοποίηση και η δημοκρατία.6*

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση παρέχει τη δυνατότητα και τις ευκαιρίες για μετασχηματισμό του τρόπου παροχής των υπηρεσιών σε 4 ομάδες: 1. Στα άτομα / πολίτες (Government to Citizens), 2. Στις επιχειρήσεις (Government to Business), 3. Μεταξύ των κυβερνήσεων (Government to Government), 4. Στο πλαίσιο της κυβέρνησης.7*

Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η μετάβαση από την παρούσα κατάσταση σε ένα μοντέλο ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, πρέπει να συντρέχουν οι εξής τέσσερις καθοριστικές προϋποθέσεις:

  • Η ύπαρξη καλά οργανωμένων διαδικασιών από τον παρέχοντα την ηλεκτρονική υπηρεσία (κεντρικό κράτος, αυτοδιοίκηση, οργανισμοί, κ.α.). Όπως διαπιστώνεται από έρευνες, η εισαγωγή και η χρήση των νέων τεχνολογιών σε οργανισμούς με καλή εσωτερική οργάνωση και δομή βελτίωσαν τη λειτουργία τους ενώ σε οργανισμούς χωρίς καλή εσωτερική οργάνωση και δομή έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα.
  • Το άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό, το οποίο θα κληθεί να χειριστεί τα εσωτερικά (back office) πληροφοριακά συστήματα που θα διαχειριστούν και θα εξυπηρετήσουν τα αιτήματα των πολιτών. Η εκπαίδευση του προσωπικού δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση, καθώς τις περισσότερες φορές χρειάζεται να δημιουργηθούν και άλλες ευνοϊκές συνθήκες, όπως π.χ. κίνητρα για την αποδοχή των νέων τεχνολογιών από την πλευρά του προσωπικού.
  • Η χρήση ώριμων τεχνολογιών, υψηλών και ανοιχτών προδιαγραφών και προτύπων, οι οποίες θα εξασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα (interoperability) ανάμεσα στα πληροφοριακά συστήματα και την επαναχρησιμοποίησή τους (reusability)
  • Οι ψηφιακά εγγράμματοι πολίτες δηλαδή οι πολίτες που θα μπορούν να χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας.8*

Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση κατέχει περίοπτη θέση στην ατζέντα πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ και 15 χρόνια περίπου, η Ε.Ε. έχει προβεί στην ανάπτυξη πολιτικών για την προώθηση της χρήσης των ICTs στον τομέα παροχής διοικητικών υπηρεσιών προς τους πολίτες.

Μολονότι δεν αναφέρεται ρητά στις Συνθήκες, οι διασυνοριακές δημόσιες υπηρεσίες που λειτουργούν υποστηρικτικά στις ευρωπαϊκές πολιτικές αποτελούν μια απαραίτητη προϋπόθεση για την πλήρη επίτευξη μιας ενιαίας αγοράς, που να υποστηρίζει τα δικαιώματα των πολιτών να διαμένουν και να εργάζονται οπουδήποτε στην Ε.Ε. και τα δικαιώματα των επιχειρήσεων να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ενδεικτικά αναφέρονται:

1. Η Στρατηγική για την Ψηφιακή Ενιαία Αγορά, την οποία έκανε γνωστή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Μάιο 2015. Εκεί περιγράφονται 16 βασικές δράσεις για την εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση για την χρονική περίοδο 2016 – 2020.

Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό των διοικήσεων, την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας και στη διευκόλυνση πολιτών και επιχειρήσεων να συναλλάσσονται με κυβερνήσεις.

2. Η Ψηφιακή Ατζέντα για την Ευρώπη. Αφορά στην ψηφιακή πολιτική της Ε.Ε για την χρονική περίοδο 2010 – 2015 και περιέχει μια πληθώρα δράσεων σχετικών με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένων και της δημιουργίας και ανάπτυξης υπηρεσιών σε σημαντικά πεδία πολιτικών δημοσίου ενδιαφέροντος, της υποστήριξης διασυνοριακών υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην ενιαία αγορά, στο να καταστούν οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης πλήρως διαλειτουργικές με σημεία ενιαίας εξυπηρέτησης που να λειτουργούν ως κέντρα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και την διερεύνηση αποκόμισης ωφελειών αποδοτικότητας από τη μετακίνηση των δημοσίων υπηρεσιών στο cloud.

3. Η Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη 2014 – 2020» συμβάλλει στην χρηματοδότηση της απαιτούμενης βασικής υποδομής για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση στην Ε.Ε. Ο στόχος της είναι η παροχή κεφαλαίων για ευρυζωνικά δίκτυα αλλά και η επένδυση σε έργα που καλύπτουν τα κενά στις ψηφιακές υποδομές της Ε.Ε., όπως ηλεκτρονική επικύρωση, ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις, ηλεκτρονική τιμολόγηση, ηλεκτρονική μεταφορά, ανοιχτά δεδομένα και κυβερνοασφάλεια.

4. Το Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, 2011–2015. Το σχέδιο συμβάλλει στην επίτευξη δυο βασικών στόχων για την ψηφιακή ατζέντα της Ε.Ε: α. ότι το 80% των επιχειρήσεων και 50% των πολιτών θα κάνουν χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και β. ότι ένας αριθμός βασικών διασυνοριακών υπηρεσιών θα είναι διαθέσιμες online μέχρι το 2015. Μεταξύ των προτεραιοτήτων περιλαμβάνονται η ενδυνάμωση πολιτών και επιχειρήσεων, η προώθηση της κινητικότητας στην ενιαία αγορά, η ενίσχυση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των δημοσίων διοικήσεων και η συνεισφορά στην καθιέρωση βασικών εργαλείων για υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όπως ηλεκτρονικές ταυτοποιήσεις και ηλεκτρονικές υπογραφές. Με το σχέδιο επιδιώκεται η μείωση διοικητικών βαρών κατά 25% σε κάθε χώρα και μακροπρόθεσμα και σε επίπεδο Ε.Ε.

5. Σε επίπεδο έρευνας, η χρηματοδότηση περισσότερων από 80 προγράμματα στον τομέα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης από το 1998, 6. Η υποστήριξη έργων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με πόρους από ταμεία όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο περιφερειακής Ανάπτυξης.9*

Στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία, το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο των δράσεων ΤΠΕ και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στην Ελλάδα ήταν τα προγράμματα των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων (Κοινωνικό Ταμείο, Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ταμείο Συνοχής), τα οποία, μέσω του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης (2000-2006) και του Εθνικού Πλαισίου Στρατηγικής Αναφοράς (2007-2013) παρείχαν τους απαιτούμενους πόρους για την ανάπτυξη νέων συστημάτων αλλά και πόρους για την πιλοτική τους λειτουργία.

Η λειτουργική ένταξη και η αφομοίωση των επενδύσεων και των νέων συστημάτων στην καθημερινότητα της Δημόσιας Διοίκησης ήταν περιορισμένη.

Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια εξαιρετικής σημασίας επιχειρησιακά προγράμματα για τη μετάβαση της χώρας στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση όπως:

1. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ (2000 – 2006), όπου τίθενται μια σειρά από ειδικούς στόχους ή άξονες προτεραιότητας και όπου οι επιμέρους στόχοι κάθε άξονα εξειδικεύονται μέσα από έναν αριθμό μέτρων.

2. Ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών για την πραγματοποίηση των στρατηγικών στόχων του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης.

3. Επιχειρησιακό πρόγραμμα «Πολιτεία» για τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Διοίκησης στις πολιτικές της Ε.Ε. και τη διαρκή βελτίωσή της με την εισαγωγή νέων συστημάτων οργάνωσης και την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών και το οποίο εκπονείται κάθε 3 χρόνια από το Υπουργείο Εσωτερικών.

4. Πρόγραμμα «ΣΥΖΕΥΞΙΣ», το οποίο χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» και το οποίο αποτελεί το πρώτο εγχείρημα παροχής ευρυζωνικών τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών μεγάλης έκτασης στην Ελλάδα. Αποτελεί τυπικό έργο παροχής τηλεπικοινωνιακών και τηλεματικών υπηρεσιών μεγάλης έκτασης και κλίμακας, αφού καλύπτει το σύνολο της ελληνικής επικράτειας με παρουσία σε περίπου 1800 σημεία.

5. Ψηφιακή Στρατηγική 2006 – 2013, που αποσκοπεί στην πραγματοποίηση ενός «ψηφιακού άλματος» στην παραγωγικότητα και στην ποιότητα ζωής, αναδεικνύοντας τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών καθώς και τις νέες δεξιότητες ως βασική στρατηγική κατεύθυνση της χώρας για την περίοδο 2006 – 2013.

6. Στρατηγική για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 2014 – 2020. Εκπονήθηκε από το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και παρουσιάζει την επικαιροποιημένη έκδοση των βασικών αρχών και τους κατευθυντήριους στόχους της στρατηγικής για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα για την περίοδο 2014 – 2020.10*

Ωστόσο ορόσημο για την ελληνική διοίκηση αποτελεί η θέσπιση του νόμου 3979 / 2011 για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, ο οποίος προδιαγράφει ένα πλαίσιο για παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών από φορείς της Δημόσιας Διοίκησης σε Πολίτες και Επιχειρήσεις  και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την υλοποίηση δράσεων από Δήμους και τους Φορείς της Τ.Α. οι οποίες θα έχουν αναπτυξιακό και οικονομικό όφελος, διευκολύνοντας την εξυπηρέτηση και τη συμμετοχή των πολιτών.11*

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης? Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα εξής:

Πλεονεκτήματα: 1. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση παρέχει τα εργαλεία για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επεξεργασία των δεδομένων στο εσωτερικό των δημόσιων διοικήσεων. Αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να συμβάλλουν σε σημαντική εξοικονόμηση δαπανών ή στην ανάπτυξη νέων ειδών υπηρεσιών στο ίδιο κόστος.

Η εξοικονόμηση δαπανών ενισχύεται με την χρήση μιας στρατηγικής, γνωστής ως «προεπιλογή ψηφιακής υπηρεσίας». Οι ψηφιακές αυτές υπηρεσίες είναι σχεδιασμένες κατά τέτοιο τρόπο, ώστε από την αρχή να είναι τόσο επιτακτικές που καθένας έχων δυνατότητα χρήσης τους, να τις επιλέγει. Αυτό συνεπάγεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των συναλλαγών θα υλοποιείται ηλεκτρονικά. Μόνο μια μειοψηφία πολιτών θα απαιτείται ακόμα να επικοινωνεί με την διοίκηση μέσω πιο δαπανηρών καναλιών, όπως με ταχυδρόμηση εγγράφων, συναλλαγή face to face σε ένα γραφείο ή με τηλεφωνική συνδιάλεξη.

2. Περισσότερο σημαντικό από τη μείωση δαπανών σε διοικητικό επίπεδο, είναι η ευκαιρία μείωσης διοικητικών βαρών. Ως διοικητικά βάρη θεωρούνται οι δαπάνες στις οποίες οι πολίτες και οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να επωμιστούν σε συμμόρφωση των κανονισμών πληροφόρησης και καταχώρησης που έχουν θεσπιστεί από τη διοικητική νομοθεσία.

Η μείωση αυτών των βαρών μπορεί να επιτευχθεί με το καθίσταται εφικτό για τους πολίτες να εκπληρώνουν ταχύτερα και με μειωμένο κόστος τις υποχρεώσεις τους όπως η υποβολή αίτησης για παροχή αδειών ή την αποπληρωμή φόρων.

Η εξοικονόμηση χρόνου και προσπάθειας είναι εφικτή εξαιτίας της ευκολίας και της ταχύτητας της παροχής online της πληροφορίας, την ενσωμάτωση εργαλείων και διαδικασιών πληροφορικής και τον επαναπροσδιορισμό του σκοπού της παρεχόμενης από τους πολίτες και επιχειρήσεις πληροφορίας.

Προκειμένου να καταστεί εφικτή η μείωση των διοικητικών βαρών, δυο ευρέως εξεταζόμενες στρατηγικές έχουν ιδιαίτερη σημασία:

α) η καταχώρηση των δεδομένων για μια μόνο φορά. Αυτό σημαίνει ότι επιχειρήσεις και πολίτες υποχρεούνται στην παροχή των συνήθων πληροφοριών μόνο μια φορά. Η προηγουμένως παρασχεθείσα πληροφορία επαναχρησιμοποιείται σε άλλες αιτήσεις, συμβάλλοντας στη μείωση της εργασίας την οποία απαιτείται να διεκπεραιώσει ένας πολίτης. Βέβαια, οι δημόσιες αρχές είναι αναγκαίο να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων με τον προσήκοντα τρόπο και την διάχυση των δεδομένων σε διαφορετικούς φορείς, υπουργεία ή επίπεδα κυβέρνησης με ασφαλή τρόπο.

β) η προσέγγιση στο σύνολο της διοίκησης, η οποία έρχεται να συμπληρώσει την προηγούμενη στρατηγική. Σε αυτή την προσέγγιση, διαφορετικοί δημόσιοι φορείς συνεργάζονται πέρα από τα όρια των χαρτοφυλακίων τους ώστε να διαμορφώσουν μια ολοκληρωμένη απάντηση στη διαχείριση της διοίκησης και στην παροχή υπηρεσιών. Μια προσέγγιση στο σύνολο του διοικητικού μηχανισμού αποσκοπεί στην απλοποίηση αυτών των διαδικασιών για τους τελικούς χρήστες με το συντονισμό των εμπλεκόμενων δημόσιων αρχών, τη μείωση επικαλύψεων και την ενσωμάτων υπηρεσιών ΤΠΕ. Αντίθετα, η απουσία αυτής της προσέγγισης μπορεί να υπονομεύσει την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και να ανακόψει την πρόοδο στη μείωση των διοικητικών βαρών.

3. Μια διαδικασία ιδωμένη μέσα από την οπτική γωνία ενός πολίτη ή μιας επιχείρησης παρέχει ακόμα μια ευκαιρία για επανασχεδιασμό ή επανεξέταση οργανωτικών δομών και διαδικασιών, με στόχο την προώθηση της αποτελεσματικότητας στις δημόσιες υπηρεσίες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν διαφορετικά τμήματα ή φορείς διαμοιράζονται δεδομένα, υπηρεσίες και πόρους με έναν περισσότερο ολοκληρωμένο τρόπο και προσφέρουν υπηρεσίες που να κατευθύνουν τον χρήστη απρόσκοπτα από την αρχή ως το τέλος μιας συγκεκριμένης διαδικασίας.

4. Τέλος, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση συμβάλλει στην ενίσχυση της διαφάνειας. Οι διοικήσεις που παρέχουν μεγάλες ποσότητες δεδομένων online, παρέχουν σε πολίτες και επιχειρήσεις την ευκαιρία ανάλυσης αυτών των δεδομένων, ώστε να διασφαλίσουν ότι είναι οι ενέργειες της διοίκησης είναι εναρμονισμένες με τους στόχους της κοινωνίας. Διανοίγοντας διόδους για τους πολίτες για να αναπτύξουν νέες υπηρεσίες αλλά και να διατυπώσουν και να σχολιάσουν την ανάπτυξη μιας πολιτικής καθώς και να την επηρεάσουν, καθιστά δυνατή τη μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στη διοίκηση. Ακόμα, οι υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης μερικές φορές εκλαμβάνονται ως ένας τρόπος μείωσης της διαφθοράς με την εξάλειψη μεσαζόντων μεταξύ του πολίτη και της πραγματικής παρασχεθείσης υπηρεσίας.

Τέλος, θεωρούνται ότι συμβάλλουν στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα της διοίκησης μέσω της αντίστοιχης μείωσης διαδικασιών σε έντυπη μορφή.12*

Μειονεκτήματα: Στον αντίποδα, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση παρουσιάζει μερικά πραγματικά ή πιθανά προβλήματα όπως:

1. Η παροχή προεπιλεγμένων ψηφιακών υπηρεσιών μπορεί να οδηγήσει λανθασμένα στον αποκλεισμό εκείνων, που βρίσκονται στην αντίθετη πλευρά,  του ψηφιακού χάσματος. Για παράδειγμα, εκείνοι οι πολίτες στην κοινωνία, για τους οποίους η πρόσβαση στο Διαδίκτυο δεν είναι εύκολη εξαιτίας της φτώχειας, των σωματικών αναπηριών, της ηλικίας, τoυ περιορισμένου ψηφιακού αναλφαβητισμού ή εξαιτίας της διαμονής τους σε περιοχές όπως αγροτικές κοινότητες με ελάχιστη ή καθόλου πρόσβαση σε ευρυζωνικές συνδέσεις.

Η διατήρηση εναλλακτικών καναλιών επικοινωνίας, όπως γραφεία face to face ή τηλεφωνικής εξυπηρέτησης, δρα εναντίον του κοινωνικού αποκλεισμού. Ωστόσο, είναι πιθανό να περιορίσει την προσπάθεια εξοικονόμησης δαπανών.

2. Οι κυβερνήσεις θα απαιτηθεί να υποστηρίξουν την εκπαίδευση για απόκτηση ψηφιακών ικανοτήτων, όχι μόνο ως έναν τρόπο για να υποστηρίξουν την αγορά εργασίας και να βοηθήσουν τους πολίτες να βελτιώσουν τις προοπτικές εργασίας τους αλλά επίσης να διασφαλίσουν ότι όλοι οι πολίτες θα μπορούν να κάνουν χρήση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Ακόμα και οι δημόσιοι λειτουργοί είναι πιθανό να χρειαστούν επιπρόσθετη εκπαίδευση και χρόνο για εκμάθηση νέων ικανοτήτων, ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν στην υποστήριξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Σε άλλους είναι πιθανό να χρειαστεί ο επαναπροσδιορισμός των ρόλων τους.

3. Η ιδιωτικότητα των πολιτών μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο, καθώς οι κυβερνήσεις συλλέγουν και διαμοιράζονται περισσότερα δεδομένα προκειμένου να εξατομικεύσουν υπηρεσίες ή να υποστηρίξουν την καταχώρηση δεδομένων με την υπηρεσία μιας στάσης.

Η αποθήκευση προσωπικών δεδομένων από τις κυβερνήσεις είναι πιθανό να εκτεθεί σε κίνδυνο κλοπής δεδομένων. Εάν δεν επιδειχθεί ιδιαίτερη μέριμνα, με την παροχή ανοιχτής πρόσβασης σε διαφορετικά σετ συλλεχθέντων από διοικήσεις δεδομένα υπό ορισμένες συνθήκες είναι πιθανό να καταστήσει εφικτή τη διασταύρωση δεδομένων μεταξύ των διαφόρων σετ κατά τέτοιο τρόπο που να επιτρέπει την ταυτοποίηση των ατόμων, ακόμα και εάν τα ξεχωριστά σετ δεδομένα διέπονται από ανωνυμία.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον τρόπο διαχείρισης από τη διοίκηση προσωπικών δεδομένων και οι φόβοι για ανεπαρκή ασφάλεια και εγγυήσεις ιδιωτικότητας μπορούν να συμβάλλουν στην αποθάρρυνση των πολιτών από την χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Ακόμα, η δημοσιοποίηση δεδομένων ανοιχτής διακυβέρνησης με παράλληλη εξασφάλιση ασφάλειας και εμπιστοσύνης συνεπάγεται κόστος για τις κυβερνήσεις που παρέχουν αυτά τα δεδομένα.

4. Επιπλέον, τα έργα για εισαγωγή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αντιμετωπίζουν κινδύνους που συνδέονται με εισαγωγή σημαντικών αλλαγών σε πολύπλοκες και πολιτικά ευαίσθητες περιοχές. Στους φραγμούς περιλαμβάνονται αστοχίες της ηγεσίας, περιορισμένες επενδύσεις για ανάπτυξη νέων υπηρεσιών, αρνητικές στάσεις δημοσίων υπαλλήλων, οργανωτική ακαμψία και δυσκολίες στο συντονισμό υπηρεσιών στα διοικητικά ή γεωγραφικά όρια τους αλλά και στα όρια δικαιοδοσίας τους. Συχνά, η από πάνω προς τα κάτω ιεραρχική δομή της κυβέρνησης μπορεί επίσης να παρεμποδίσει την επικοινωνία με τους πολίτες και την προώθηση νέων ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Ενώ, πολλά κράτη μέλη εφαρμόζουν πλέον την αρχή «μόνον άπαξ», ωστόσο οι προσεγγίσεις ποικίλλουν εξαιτίας της πολυπλοκότητας των ρυθμίσεων και των διαφορετικών τρόπων αντίληψης αναφορικά με την οργανωτική αναμόρφωση και τη συνεργασία σε διαφορετικά οργανωτικά όρια.13

Ωστόσο, η μετάβαση σε ένα προηγμένο μοντέλο ηλεκτρονικής διακυβέρνησης αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα στην χώρα μας, τα οποία εντοπίζονται στα εξής:

1. Στο πεδίο του στρατηγικού σχεδιασμού: α. έλλειψη διαχρονικού οράματος, β. το κενό ανάμεσα στην ψηφιακή στρατηγική, το σχέδιο δράσης και την υλοποίηση, γ. η απουσία ρεαλιστικού πλάνου υλοποίησης της στρατηγικής, δ. η σχεδίαση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης από την κορυφή αλλά και της υλοποίησης από τη βάση, ε. η έλλειψη συνέχειας στη δημόσια διοίκηση, στ. η απουσία πολιτο-κεντρικής προσέγγισης, ζ. ο αναποτελεσματικός σχεδιασμός διεργασιών.

2. Στα δομικά χαρακτηριστικά της δημόσιας διοίκησης: α. η ναπολεόντεια παράδοση της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα με βάση το νομικό φορμαλισμό και όχι τις ουσιαστικές προτεραιότητες, β. το προβληματικό θεσμικό και νομικό πλαίσιο, γ. τα πολλαπλά δικαιολογητικά και οι πολλαπλές εμπλεκόμενες υπηρεσίες, δ. η ασάφεια στην εμπλοκή και συμμετοχή αρμοδίων φορέων, ε. η εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου προστασίας προσωπικών δεδομένων.

3. Στην κουλτούρα και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού: α. προβλήματα στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, β. η έλλειψη αισθήματος και ευθύνης ιδιοκτησίας, γ. η έλλειψη κατάρτισης του προσωπικού επιμέρους φορέων, δ. Το κακό επίπεδο συνεργασίας νομικών, τεχνικών, υπηρεσιών και υπαλλήλων μεταξύ τους, και της διοίκησης με τους πολίτες, ε. Η επικρατούσα κουλτούρα και αντίληψη.

4. Στη διαχείριση των πληροφοριακών συστημάτων: α. Η φιλόδοξη ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων που δεν μπορούν να συντηρηθούν, β. Η χρηματοδότηση των έργων δεν προβλέπει τη συντήρησή τους, γ. Οι χρονοβόρες και ανελαστικές διαδικασίες προμηθειών, η απαρχαίωση νέων συστημάτων και η δέσμευση σε αυτά, δ. Η δέσμευση σε δυνητικά αναποτελεσματικούς προμηθευτές, ε. Η απουσία αρχιτεκτονικής λογισμικού σε υψηλό επίπεδο, στ. Η απουσία ή μη εφαρμογή κοινών αρχών σχεδιασμού των έργων Πληροφορικής, ζ. Η ασυνέχεια και μη αξιοποίηση πόρων και δομών, η.

Ο κατακερματισμός εφαρμογών σε συνδυασμό με τη φύλαξη και επεξεργασία δεδομένων σε απομονωμένα σιλό, θ. Οι αναποτελεσματικοί κανόνες εμπλοκής-συμμετοχής (rules of engagement) των φορέων πρότασης, των φορέων χρηματοδότησης και των φορέων υλοποίησης έργων πληροφορικής.14

 

Παραπομπές

  1. https://www.researchgate.net/publication/283215558
  2. https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/412/1/02_chapter_07.pdf

3.,4.,5.,6.&7. https://www.researchgate.net/publication/283215558

  1. https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/412/1/02_chapter_07.pdf
  2. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2015/565890/EPRS_IDA(2015)565890_EN.pdf
  3. 10. stratigiki-ilektron.-diakyv.-teliko-pdf.1.pdf
  4. eisigisi_Kafantari_larisa_teliko

12.&13. http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2015/565890/EPRS_IDA(2015)565890_EN.pdf

  1. https://www.dianeosis.org/wp-content/uploads/2018/03/EGov_Upd_090318.pdf

 

 

Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news

Σχετικά Νέα