Άρθρο της Ιωάννας Δαλαμαρίνη
Μετά την αλλαγή της προεδρίας στις ΗΠΑ και την εκλογή του απρόβλεπτου Ντόναλντ Τραμπ δημιουργήθηκε ένα αίσθημα αβεβαιότητας για το μέλλον των συμμαχιών που είχε μέχρι τότε η Αμερική με άλλες χώρες.
Ανάμεσα σε αυτές είναι και η Ελλάδα, η οποία διατηρεί καλές σχέσεις με την Αμερική. Ωστόσο, αυτά τα σενάρια αβεβαιότητας αναφορικά με τη χώρα μας έπαψαν να υπάρχουν, καθώς το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ δείχνουν έντονο ενδιαφέρον με ιδιαίτερη έμφαση στον τομέα της ενέργειας.
Ο τομέας αυτός άλλωστε για την εξωτερική πολιτική κάθε χώρας αλλά και για την εθνική της ασφάλεια θεωρείται σημαντικός, καθώς διαμορφώνει τα εθνικά συμφέροντα και τις διεθνείς της σχέσεις.
Οι ενεργειακές εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι υπό το βλέμμα της παγκόσμιας κοινότητας καθώς οι επιπτώσεις γίνονται ήδη αισθητές σε παγκόσμιο επίπεδο και θα είναι καθοριστικές για την παγκόσμια ανάπτυξη. Η ταχύτατη ανάκαμψη της παραγωγής, η οποία στηρίζεται στην εκμετάλλευση των σχιστολιθικών πεδίων με αξιοποίηση νέων τεχνολογιών άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου, δημιουργεί τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα για την αμερικανική βιομηχανία και αλλάζει ριζικά το ρόλο της Βόρειας Αμερικής όχι μόνο στο παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας, αλλά και σε πολλούς βιομηχανικούς κλάδους.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΙΕΑ (International Energy Agency), οι ΗΠΑ αναμένεται να γίνουν ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου παγκοσμίως (ξεπερνώντας την Ρωσική Ομοσπονδία) και το 2017 ο μεγαλύτερος παραγωγός αργού (ξεπερνώντας την Σαουδική Αραβία). Προβλέπεται, επίσης, ότι μέχρι το 2030 οι ΗΠΑ θα έχουν επιτύχει την ενεργειακή τους αυτάρκεια και από εισαγωγέας θα μετατραπούν σε καθαρό εξαγωγέα.
Οι ΗΠΑ από τον 19ο αιώνα έφεραν την επανάσταση στον τομέα της ενέργειας με την παραγωγή του σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου. Τα κοιτάσματα λοιπόν που βρίσκονται εγκλωβισμένα σε στρώματα σχιστόλιθου στο υπέδαφος, ονομάζονται σχιστολιθικό πετρέλαιο και αέριο, γνωστά ως shale oil και shale gas διεθνώς. Όπως το σχιστολιθικό αέριο, το σχιστολιθικό πετρέλαιο αποτελείται από υδρογονάνθρακες παγιδευμένους στους πόρους του μητρικού πετρώματος. Το ίδιο το πετρέλαιο βρίσκεται ακόμη σε πρώιμη μορφή, η οποία ονομάζεται κηρογόνο. Για να μετατραπεί το κηρογόνο σε πετρέλαιο πρέπει να θερμανθεί σε θερμοκρασία έως 450 οC. Επομένως, η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου μοιάζει περισσότερο με συμβατική εξόρυξη σχιστολιθικών κοιτασμάτων ακολουθούμενη από θερμική επεξεργασία. Η μαζική εφαρμογή της μεθόδου στα σχιστολιθικά πεδία των ΗΠΑ είχε σαν αποτέλεσμα τη θεαματική αύξηση της παραγωγής σχιστολιθικού αερίου χαμηλού σχετικά κόστους, η οποία από το 2001 μέχρι τον Ιούνιο του 2013 αυξάνονταν με μέσο ετήσιο ρυθμό 25,6% (για την περίοδο 2005-2013 ο μέσος ετήσιος ρυθμός ήταν υψηλότερος του 40%).
Η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου υπόσχεται πολλά σε ότι αφορά την αύξηση των αποθεμάτων και την μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από εξωτερικές πηγές. Παράλληλα, η ανάπτυξη νέων πηγών αερίου θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό με προφανή οφέλη για τις τιμές αλλά και την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, από την άλλη πλευρά δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει τα περιβαλλοντικά προβλήματα που συνοδεύουν την άντληση του. Η τεχνική που ουσιαστικά βασίζεται στην θραύση του υπεδάφους, απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού που φθάνουν και τα 4.000 κυβικά μέτρα, για την διάνοιξη μιας και μόνο πηγής και μέχρι και τα 14.000 κυβικά για την θραύση του σχιστόλιθου και την εξαγωγή αερίου. Με τη χρήση τεράστιων αντλιών, που μπορεί να φθάσουν σε βάθος έως και οκτώ (8) χιλιομέτρων, ασκούν πολύ μεγάλες πιέσεις στο υπέδαφος, ώστε να το σπάσουν και να δημιουργήσουν ρήγματα στους βράχους. Στη συνέχεια «βομβαρδίζουν» τα ρήγματα με εκατομμύρια λίτρα νερού, ειδική άμμο και ειδικά μείγματα χημικών –ακόμα και δηλητηριώδεις ουσίες- με στόχο να εξολοθρευτούν οι μικροοργανισμοί που εμποδίζουν την έξοδο του αερίου. Η τελική διαδικασία προβλέπει την άντληση του νερού το οποίο περιέχει και το πολύτιμο αέριο.
Μια άλλη ενεργειακή δυνατότητα των ΗΠΑ είναι η παραγωγή LNG, είναι το φυσικό αέριο που έχει μετατραπεί προσωρινά σε υγρό. Αυτό γίνεται για εξοικονόμηση χώρου – 610 κυβικά πόδια φυσικού αερίου μπορεί να μετατραπούν σε ένα μόνο κυβικό πόδι LNG. Η πρώτη μεγάλη αποστολή υγροποιημένου φυσικού αερίου έγινε το 1964. Το LNG φαίνεται να αποτελεί ανερχόμενη δύναμη στον τομέα της ενέργειας. Ο πρώτος λόγος είναι ότι μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη γεωγραφική και ποσοτική ευελιξία από έναν αγωγό φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα να προσελκύσει περισσότερους αγοραστές. Και δεύτερον, η συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή του.
Έτσι, λοιπόν οι ΗΠΑ για λόγους ενεργειακής ασφάλειας αλλά και για να γίνουν καθαρός εξαγωγέας στηρίζουν σχέδια ανάπτυξης ενεργειακών υποδομών όπως ο TAP, κάθετος διάδρομος, LNG Ρεβυθούσας και Αλεξανδρούπολης, διασύνδεση TAP-IAP προκειμένου έτσι να υπάρξει απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Υποστηρίζουν την προώθηση κατασκευής σταθμών επαναεριοποίησης υγροποιημένου φ.α. (LNG) στην Ευρώπη, προκειμένου να καταστεί δυνατή η μελλοντική προώθηση και LNG από αμερικανικό σχιστολιθικό αέριο (shale gas), όταν θα αρχίσουν να αυξάνονται οι εξαγωγές τους προς την Ευρώπη.
Η προοπτική της εισαγωγής αμερικανικού LNG είναι σημαντική για την Ελλάδα όχι τόσο για το ίδιο το ενεργειακό της μείγμα, αλλά για το ενδεχόμενο μεταφοράς του, μέσω της χώρας μας προς την ΝΑ και Κεντρική Ευρώπη.
Ωστόσο, θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλεί η παραγωγή του αλλά και το γεγονός ότι λόγω των γεωλογικών και γεωγραφικών διαφορών η τιμή του δεν θα είναι το ίδιο χαμηλή όπως διαμορφώνεται στην Αμερική. Ο χρόνος θα δείξει πως θα εξελιχθούν οι νέες αυτές συνεργασίες.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ένα νέο ενεργειακό περιβάλλον βρίσκεται σε εξέλιξη. Ενεργειακοί, πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες συνηγορούν σ’ αυτό. Παλιοί και νέοι παίκτες ανταγωνίζονται σκληρά ώστε να αποκτήσουν τα οικονομικά και γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα που προφέρει ο τομέας της ενέργειας.
Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news
