Π. Πέρκα: «Να δοθεί έμφαση στους τρεις πυλώνες της βιώσιμης κινητικότητας, «περπάτημα, ποδήλατο, δημόσια συγκοινωνία»

Ομιλία της Βουλευτή Φλώρινας και Αν. Τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ. Π. Πέρκα στην Επιτροπή της Βουλής στο Σ/Ν για τη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα (ΣΒΑΚ)

.«Η βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη είναι κοινή πρόκληση για τις Κυβερνήσεις και τις τοπικές αρχές. Είναι λοιπόν καθήκον μας και στην Ελλάδα να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των πολιτών για βιώσιμες πόλεις, σχεδιασμένες για το ποδήλατο, το περπάτημα, την ποιοτική και αξιόπιστη συγκοινωνία.

Θέλω να πω ότι επειδή είχα την τιμή να διατελέσω ΓΓ Μεταφορών στην Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, μέσα στους πρώτους στόχους μας ήταν να προχωρήσουμε τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ). Πόσω μάλλον σήμερα που υπάρχει και μια προσωρινή στροφή των πολιτών σε ήπια μέσα μετακίνησης, είναι μια ευκαιρία – γι’ αυτό λέω ότι άργησε το ν/σ -να αλλάξει η κουλτούρα όλων μας και κυρίως της πολιτικής ηγεσίας και όσων είναι σε θέσεις ευθύνης.

Η προσωπική μου εμπειρία, θα την καταθέσω εν ολίγοις και μάλιστα να αναφερθώ και στις καινοτομίες και στο «όχημα χωρίς οδηγό», αφού είχα την τιμή να εγκαινιάσω το πρώτο «όχημα χωρίς οδηγό» στα Τρίκαλα, στο πλαίσιο του Προγράμματος City Mobile – ένα μικρό λεωφορείο που κινείται στην πόλη, ήταν πραγματικά μια φοβερή καινοτομία.

Σήμερα εκτελούνται περίπου 180 ΣΒΑΚ στη χώρα μας που εν πολλοίς θεωρώ ότι είναι αποτέλεσμα εκείνης της προσπάθειας που είχαμε κάνει. Αρκεί να πω ότι στο Υπουργείο δεν υπήρχε καν Τμήμα, Διοικητική Δομή για την προώθηση της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, φυσικά ούτε προδιαγραφές ούτε νομοθετικό πλαίσιο, μιλούσαμε μόνο για κυκλοφοριακές μελέτες, οι οποίες απέχουν πάρα πολύ από τα ΣΒΑΚ.

Έτσι, συγκροτήσαμε Διυπουργική Ομάδας Εργασίας, με εκπροσώπους από τα συναρμόδια Υπουργεία (ΥΠΟΜΕ, ΥΠΕΝ, ΥΠΕΣ), από διακεκριμένους επιστημονικούς φορείς (ΙΜΕΤ, ΣΕΣ) και την ΚΕΔΕ.

Διοργανώσαμε πολλές ενημερωτικές δράσεις, για παράδειγμα εσπερίδα ενημέρωσης με τους JASPERS, διήμερο εκπαιδευτικό σεμινάριο στο Υπουργείο, απευθυνόμενο σε στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού.

Έπειτα συστάθηκε το Τμήμα Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας στη Διεύθυνση Ανάπτυξης Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών.

Στο τέλος ψηφίστηκε και ο Ν4599/2019, όπου με το Άρθρο 22 τέθηκε το πλαίσιο για την ανάπτυξη των ΣΒΑΚ, εκκρεμούσε η ΚΥΑ, την οποία δεν προλάβαμε να ολοκληρώσουμε και που σήμερα συμπεριλαμβάνεται στο ν/σ.
Γιατί τα λέω όλα αυτά, θέλω να πω ότι υπάρχουν μερικές πολιτικές, για τις οποίες πρέπει να συνεννοηθούμε, να είμαστε παραγωγικοί, γιατί πραγματικά η χώρα μας έχει μείνει πάρα πολύ πίσω. Εγώ πραγματικά όταν πήγα στο Υπουργείο Μεταφορών και δεν υπήρχε ούτε καν Τμήμα, δεν υπήρχε η έννοια της βιώσιμης αστικής κινητικότητας, αισθάνθηκα πάρα πολύ άσχημα.

Το παρόν ν/σ στηρίχθηκε βασικά στο Άρθρο 22 του Ν4599/2015 κι έχει ενσωματωθεί και η παραπάνω ΚΥΑ. Παρ’ όλα αυτά, επειδή έχουν εκδοθεί και νέες ευρωπαϊκές Οδηγίες – είναι η 2η έκδοση του 2019, εμείς είχαμε προχωρήσει με την 1η έκδοση – θα πω μερικές παρατηρήσεις και στις επόμενες Επιτροπές θα τα πούμε πιο αναλυτικά.

Το πρώτο είναι ότι η Ευρώπη δίνει έμφαση στους τρεις πυλώνες της βιώσιμης κινητικότητας, δηλαδή «περπάτημα, ποδήλατο, δημόσια συγκοινωνία», όμως βλέπουμε ότι δεν αποτυπώνονται με έμφαση στο ν/σ – το ποδήλατο σχεδόν απουσιάζει, αν και είναι το κατεξοχήν μέσο που βοηθάει στην αστική κινητικότητα.

Πολύ σημαντική επίσης είναι και η αναβάθμιση του δημοσίου χώρου, κάτι που φαίνεται να αγνοεί το παρόν ν/σ – θεωρώ κ. Υπουργέ ότι με τις παρεμβάσεις μου είμαι πιο πολύ παραγωγική, παρά αντιπολιτευτική. Έχει ένα πολύ ενδιαφέρον σχόλιο στη διαβούλευση που λέει «Για ποια πόλη θα γίνει κυκλοφοριακός σχεδιασμός;». Όταν αναφερόμαστε σε ΣΒΑΚ, μιλάμε σίγουρα και για αλλαγές στις πόλεις, με αναπλάσεις – όπως λέμε ότι δεν πας ένα μέσο ξαφνικά σε μια πόλη- χρειάζεται ανάπλαση, δημιουργία νέων δημόσιων χώρων, προσθήκη πεζοδρόμων και γενικότερα σχέδια επεμβάσεων. Αυτό όμως φαίνεται ότι δεν αναφέρεται, πώς τα ΣΒΑΚ θα στηρίζονται στον υφιστάμενο πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό, καθώς και τις εγκεκριμένες χρήσεις γης στην περιοχής παρέμβασης. Αυτό θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού η αξιολόγηση των ΣΒΑΚ που έχουν ολοκληρωθεί δείχνει ότι αν δεν υπάρχει σύνδεση με το συνολικό σχεδιασμό του χώρου, παρατηρούνται προβλήματα στην εφαρμογή τους. Μάλιστα, το Άρθρο 22 του Ν4599/2019, παρόλο που είναι προγενέστερο τα περιείχε αυτά και θα περίμενα, αφού όπως λέμε δεύτερο πακέτο είναι πιο προωθητικό σε σχέση με τις ευρωπαϊκές Οδηγίες ELTIS, να τα περιέχει σε μεγαλύτερο βαθμό και το ν/σ.

Έτσι προκύπτει μάλλον και η απουσία του συναρμόδιου Υπουργείου Περιβάλλοντος από το ν/σ, όπου τότε χρηματοδοτούσε τα ΣΒΑΚ από το Πράσινο Ταμείο. Προφανώς το ΥΠΟΜΕ είναι το επισπεύδον, γιατί μιλάμε για κινητικότητα, αλλά αυτά τα πράγματα, επειδή ακριβώς επεμβαίνουν στην πόλη, πρέπει να πηγαίνουν πακέτο, οπότε έχει αρμοδιότητα και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, αλλά και το Εσωτερικών, γιατί μιλάμε για την τοπική αυτοδιοίκηση – γι’ αυτό κι εμείς τα είχαμε συμπεριλάβει στην Επιτροπή.

Επίσης, ο στόχος μείωσης ρύπανσης και θορύβου στη σύγχρονη πόλη, τα οποία αποτελούν βασικό στόχο των ευρωπαϊκών ΣΒΑΚ με βάση τις ευρωπαϊκές Οδηγίες, στο ν/σ δεν αναφέρονται καν.

Με το ν/σ υποχρεώνονται και οι Περιφέρειες να εκπονήσουν ΣΒΑΚ, αλλά εκεί χρειάζεται διευκρίνιση με τις αρμοδιότητες του κάθε βαθμού αυτοδιοίκησης, ποια είναι τα όρια Περιφέρειας – Δήμου. Εκεί έχουμε άλλωστε διάφορα προβλήματα και στους δρόμους.

Να αποσαφηνιστεί επιπλέον, θα ήθελα να μας το εξηγήσει ο κ.Υπουργός ο ρόλος του Υπουργείου, δηλαδή θα είναι επισπεύδον και διαχειριστής;

Βλέπουμε ότι αφαιρούνται αρμοδιότητες από τους ΟΤΑ, ενώ τα ΣΒΑΚ έχουν αυτή την ιδιαιτερότητα, εμπλέκουν πάρα πολύ την αυτοδιοίκηση, εγώ θα έλεγα και την κοινωνία των πολιτών, γι’ αυτό είναι πρωτοπόρα αυτά τα σχέδια. Εδώ βλέπουμε ότι αφαιρούνται αρμοδιότητες από τους ΟΤΑ και πηγαίνουν στο Υπουργείο, παρόλο που ο ρόλος των δήμων είναι καταλυτικής σημασίας.

Σχετικά με τα πρώτα ΣΒΑΚ, είχαμε φροντίσει να χρηματοδοτηθούν από το Πράσινο Ταμείο. Τώρα η εκπόνηση των ΣΒΑΚ γίνεται υποχρεωτική για τους δήμους Αθήνας και Θεσσαλονίκης, για κάθε πόλη με περισσότερους από 30.000 κατοίκους και για κάθε Περιφέρεια – αυτό το θεωρώ θετικό, γιατί κάποια στιγμή πρέπει να γίνει. Κι εδώ θα μου επιτρέψετε και μια παρέμβαση, αν ήταν υποχρεωτικό το ΣΒΑΚ, ο δήμαρχος Αθηναίων δε θα τολμούσε να κάνει αυτό το πράγμα που λέγεται Μεγάλος Περίπατος, το οποίο εξέθεσε και τον ίδιο τελικά, διότι τα ΣΒΑΚ είναι μια πολύ σοβαρή παρέμβαση. Ωστόσο, δεν προβλέπεται χρηματοδότηση για τα ΣΒΑΚ που είναι υποχρεωτικά.

Στην ομάδα εργασίας – λέω μερικά σημεία που σημείωσα από την πρώτη ανάγνωση – βεβαίως έχουν πρωταρχικό ρόλο οι συγκοινωνιολόγοι μηχανικοί, αλλά χρειάζονται και πολεοδόμοι, χωροτάκτες και πιθανόν κι άλλες ειδικότητες. Είπαμε ότι είναι πολύπλοκο το θέμα και πρέπει να το βλέπουμε ολιστικά.

Έχω ασχοληθεί σχετικά και με τα Σχέδια Βιώσιμων Αστικών Logistics και λέω ότι είναι ευκαιρία, εδώ είναι και η συγκυρία που τα ευνοεί, γιατί βλέπουμε και το ηλεκτρονικό εμπόριο πώς προχωράει, νομίζω είναι μια ευκαιρία το ν/σ αυτό να ασχοληθεί και να εκπονήσει προδιαγραφές και στην κατεύθυνση της πολιτικής της ΕΕ (Urban Mobility Package 2013) και να χρηματοδοτηθεί η εκπόνησή τους για όλες τις πόλεις, θα ελαφρύνουν πάρα πολύ την κυκλοφορία.

Θα τελειώσω εδώ, επιφυλάσσομαι για τη Δευτέρα να πούμε περισσότερα, να πούμε ότι απόλυτα στηρίζουμε την περαιτέρω ανάπτυξη των ΣΒΑΚ, επαναλαμβάνω ότι εμείς τα ξεκινήσαμε, θα ήθελα όμως να κάνουμε πραγματικά αυτές τις παρεμβάσεις. Όπως και κάποια άλλη που ειπώθηκε και θεωρώ επίσης σημαντική που είναι μια ευκαιρία, με βάση και τη Διακήρυξη της Στοκχόλμης να μειώσουμε τα όρια ταχύτητας στις αστικές περιοχές.

Ευχαριστώ πολύ».