Οι “λάθος εκτιμήσεις” που οδήγησαν στην κλιμάκωση της σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν

Το Ισραήλ βρισκόταν μόλις λίγα λεπτά πριν από μια αεροπορική επιδρομή την 1η Απριλίου, η οποία σκότωσε αρκετούς ανώτερους Ιρανούς διοικητές στο συγκρότημα της πρεσβείας του Ιράν στη Συρία, όταν ενημέρωσε τις Ηνωμένες Πολιτείες για το τι επρόκειτο να συμβεί.

Όπως αποκαλύπτουν οι New York Times σε εκτενές ρεπορτάζ τους, ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ είχε μόλις αιφνιδιαστεί.

Αμέσως ειδοποιήθηκε ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του προέδρου Μπάιντεν, ο Τζον Φάινερ, αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, ο Μπρετ ΜακΓκουρκ, ο συντονιστής του κ. Μπάιντεν για τη Μέση Ανατολή, και άλλοι οι οποίοι εκτίμησαν ότι το χτύπημα θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες, δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος στην αμερικανική εφημερίδα.

Δημόσια, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν την υποστήριξή τους προς το Ισραήλ, αλλά σε ιδιωτικά επίπεδο εξέφρασαν την οργή τους για το γεγονός ότι θα αναλάμβανε τέτοια επιθετική δράση κατά του Ιράν χωρίς να συμβουλευτεί την Ουάσινγκτον.

Οι Ισραηλινοί είχαν κάνει κακό υπολογισμό, πιστεύοντας ότι το Ιράν δεν θα αντιδρούσε σε τέτοιο βαθμό, σύμφωνα με πολλούς Αμερικανούς αξιωματούχους που συμμετείχαν σε συζητήσεις υψηλού επιπέδου μετά την επίθεση, άποψη που συμμερίζεται και ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος. Το Σάββατο, το Ιράν προέβη σε αντίποινα με περισσότερα από 300 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κατά του Ισραήλ, μια απροσδόκητα μεγάλης κλίμακας απάντηση, αν και προκάλεσε ελάχιστη ζημιά.

Τα γεγονότα κατέστησαν σαφές ότι οι άγραφοι κανόνες εμπλοκής στη μακροχρόνια σκιώδη σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν έχουν αλλάξει δραστικά τους τελευταίους μήνες, καθιστώντας δυσκολότερο από ποτέ για κάθε πλευρά να εκτιμήσει τις προθέσεις και τις αντιδράσεις της άλλης.

Ακόμα και όταν έγινε σαφές ότι το Ιράν θα προβεί σε αντίποινα, Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι πίστευαν αρχικά ότι η κλίμακα της απάντησης θα ήταν αρκετά περιορισμένη, προτού σπεύσουν να αναθεωρήσουν ξανά και ξανά την εκτίμησή τους. Τώρα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο τι θα κάνει το Ισραήλ στη συνέχεια – και πώς μπορεί να απαντήσει το Ιράν.

«Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου ουσιαστικά όλοι μπορούν να διεκδικήσουν τη νίκη» δηλώνει στους New York Times ο Ali Vaez, επικεφαλής για το Ιράν στο International Crisis Group. «Το Ιράν μπορεί να πει ότι πήρε εκδίκηση, το Ισραήλ μπορεί να πει ότι αντιμετώπισε την ιρανική επίθεση και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να πουν ότι απέτρεψαν με επιτυχία το Ιράν και υπερασπίστηκαν το Ισραήλ».

Το χτύπημα του Ισραήλ
Ο σχεδιασμός για το ισραηλινό χτύπημα στη Συρία ξεκίνησε δύο μήνες νωρίτερα, αποκαλύπτουν δύο ισραηλινοί αξιωματούχοι. Ο στόχος ήταν ο Μοχάμαντ Ρεζά Ζαχέντι, ο διοικητής για τη Συρία και τον Λίβανο της επίλεκτης ιρανικής δύναμης Quds Force, ενός κλάδου του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης. Περίπου μια εβδομάδα πριν, στις 22 Μαρτίου, το ισραηλινό υπουργικό συμβούλιο πολέμου ενέκρινε την επιχείρηση, σύμφωνα με τα εσωτερικά αρχεία της ισραηλινής άμυνας που συνοψίζουν τις προετοιμασίες για το χτύπημα, και τα οποία είδαν οι New York Times.

Τα αρχεία αυτά περιέγραφαν, επίσης, το εύρος των αντιδράσεων από το Ιράν που ανέμενε η ισραηλινή κυβέρνηση, μεταξύ των οποίων επιθέσεις μικρής κλίμακας από πληρεξούσιους και μια μικρής κλίμακας επίθεση από το Ιράν. Καμία από τις εκτιμήσεις δεν προέβλεπε την ένταση της ιρανικής απάντησης, όπως αυτή εκδηλώθηκε τελικώς.