Η πανδημία και οι δομικές παθογένειες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος

Αν κάτι απεδείχθη περίτρανα από την πανδημία του κορωνοϊού και την οικονομική κρίση που επέφερε σχεδόν σ’ όλα τα μήκη και πλάτη του
πλανήτη, είναι η αναποτελεσματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να δράσει και να λειτουργήσει άμεσα και αποφασιστικά. Τη στιγμή που τα μακροοικονομικά στοιχεία της Κίνας «τρέχουν» ήδη με υψηλούς ρυθμούς και οι ΗΠΑ ενέκριναν στο «άψε σβήσε» το mega-σχέδιο 1,9
τρισ.δολαρίων του Τζο Μπάιντεν για ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας, η Ευρώπη έχει μείνει βήματα πίσω…

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Η Ευρώπη επλήγη βάναυσα από την πανδημία και οι οικονομίες των χωρών μελών κλονίστηκαν συθέμελα από τα αναγκαστικά lockdown.
Ασφαλώς, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ για παράδειγμα και σύμφωνα πάντα με τα επίσημα στοιχεία, το «χτύπημα» που δέχθηκε κυρίως ο στενός
πυρήνας της Ευρωζώνης ήταν εξόχως πιο ισχυρός. Συγκεκριμένα η συρρίκνωση της οικονομίας στη ζώνη του ευρώ προσέγγισε το 7%, ενώ
στις ΗΠΑ άγγιξε το 3,5%. Σ’ ό,τι αφορά στην Κίνα, που αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση και case study για τους τεχνοκράτες των
Βρυξελλών, η οικονομία της θα σημειώσει αξιοσημείωτη άνοδο το 2021, καταγράφοντας ρυθμούς ανάπτυξης που θα φτάσουν το 8,4%. Νούμερα και στοίχοι απλησίαστοι για τις Βρυξέλλες και την Ε.Ε, που δεν έπρεπε, βεβαίως, να αποζητούν θαύματα, αλλά να αποδεικνύονται
ικανές να πράξουν τα αυτονόητα.

Διότι στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πανδημία και η εν γένει διαχείρισή της, πολιτική και οικονομική- «ξεγύμνωσε» και
αποδόμησε τις δομικές παθογένειες και δυσλειτουργίες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Το περασμένο καλοκαίρι, η Ευρώπη, ξεπέρασε τον εαυτό της, σε σύγκριση πάντα με το πρόσφατο παρελθόν, λαμβάνοντας μια απόφαση που εμπεριείχε το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και της αμοιβαιοποίησης προβλημάτων αλλά και λύσεων. Η συμφωνία για τη δημιουργία Ταμείου Ανάκαμψης συνολικής ισχύος 750 δισ.ευρώ, ήταν αναμφίβολα μια ιστορική στιγμή για την Ε.Ε., που σκέφτηκε συλλογικά και έπραξε-επιτέλους-ως κοινότητα.

Τα θεσμικά εμπόδια
Από τη θεωρία, όμως, μέχρι την πράξη, η απόσταση που πρέπει να διανύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, εξαιτίας των ενδογενών αρτηριοσκληρωτικών χαρακτηριστικών της, είναι μεγάλη. Τα λεφτά δεν έχουν αποδοθεί στις πληγείσες χώρες, ανάμεσα στις οποίες είναι και η Ελλάδα και γι’ αυτό υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι, που επεξηγούν και τα αργά αντανακλαστικά της Ε.Ε. Σε αντίθεση με το παράδειγμα των ΗΠΑ που αναφέρθηκε παραπάνω, η έγκριση ενός τεράστιου οικονομικού ολιστικού σχεδίου για την Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να περάσει από τα κοινοβούλια των 27 κρατών μελών, να αναλυθεί και καλώς εχόντων των πραγμάτων να ψηφιστεί. Η εν λόγω διαδικασία και
όλες οι αντίστοιχες που αφορούν κοινοτικά κονδύλια, είναι αρκούντως χρονοβόρα.

Πρόκειται για ένα θεσμικό πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αδυνατεί να δημιουργήσει νέες νόρμες διαδικασιών και λειτουργίας,
που θα εκσυγχρονίσουν συνολικά το σύστημα και θα κάνουν πιο αποδοτικό. Ιδίως σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε,
απαιτείται ταχύτητα δράσης, κάτι που η Ε.Ε. δεν διαθέτει. Μοιάζει περισσότερο με ουραγός των εξελίξεων, που χάνει πολύτιμο χρόνο και
ναρκοθετεί τις όποιες πιθανότητες υπάρχουν για ισχυρή ανάκαμψη εντός του 2021.

Οι «τρικλοποδιές» εκ των έσω
Συνεχίζει βεβαίως να βάζει «τρικλοποδιές» στον ίδιο της τον εαυτό και αυτό δεν αποτελεί «προϊόν» τυχαίων αστοχιών ή παραλείψεων.
Τουναντίον προκύπτει από στοχευμένες ενέργειες όσων δεν πιστεύουν στην ουσιαστική ευρωπαϊκή σύγκλιση, κυρίως σε οικονομικό επίπεδο. Πρόσφατο παράδειγμα, για το οποίο αναφερθήκαμε εκτενώς σε προηγούμενο άρθρο, είναι η απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, που βάζει φρένο-έστω και προσωρινό- στη συμμετοχή της Γερμανίας στο Ταμείο Ανάκαμψης.

Η νέα αναστάτωση που προκαλεί το γερμανικό διευθυντήριο και το ισχυρό «ρεύμα» εντός του Βερολίνου που αντιτάσσεται στην αμοιβαιοποίηση ευθυνών και χρέους, «κρεμάει» ακόμη περισσότερο τα χρονοδιαγράμματα και τους υπολογισμούς που έχουν γίνει, για την
εκταμίευση των πολυπόθητων ευρωπαϊκών κονδυλίων.

Και στο θέμα των εμβολίων, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέδειξε προχειρότητα, αναποτελεσματικότητα, συνέπεια της έλλειψης
στρατηγικής σκέψης και ευελιξίας σε περιόδους κρίσης. Οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών πήραν κάτω από τη βάση, γεγονός που έχει-δυστυχώς- σοβαρό αντίκτυπο στους Ευρωπαίους πολίτες, αφού μόλις το 20% αυτών, έχουν λάβει την πρώτη δόση του εμβολίου. Αντιθέτως, χώρες όπως το Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες, που έδρασαν πιο σωστά, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για επιστροφή στην
κανονικότητα, πολύ πιο νωρίς απ’ ότι η Ευρώπη. Η τελευταία, «παγιδευμένη» στα θεσμικά της «πρέπει» αλλά και στην έλλειψη
ενιαίας βούλησης, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που γίνονται για να ανατραπεί αυτή η νοοτροπία, ακολουθεί το τρένο των εξελίξεων στο πίσω βαγόνι.