Εαν η ηλεκτρική διασύνδεση δεν γίνει τώρα, πότε;

Η παραπομπή του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στο ΚΥΣΕΑ, χωρίς να προσδιορίζεται συγκεκριμένος χρόνος για την πόντιση του καλωδίου, φανερώνει μια νέα τροπή. Πέρα από τις τεχνικές καθυστερήσεις, αναδύονται σοβαρά διπλωματικά ζητήματα.

Γράφει ο *αντιστράτηγος ε.α Κωνσταντίνος Κούσαντας

Η στάση του Έλληνα ΥΠΕΞ – χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα – εγείρει προβληματισμούς τόσο για το διαχρονικό «φοβικό σύνδρομο» έναντι της απειλής casus belli της Τουρκίας, όσο και για τη σταδιακή υποχώρηση από κατοχυρωμένα κυριαρχικά δικαιώματα, ιδίως στην οριοθετημένη αλλά τμηματική ΑΟΖ Ελλάδας–Αιγύπτου μεταξύ του 26ου και 28ου μεσημβρινού.

Το έργο του καλωδίου, όμως, δεν είναι απλώς μια ενεργειακή υποδομή. Συνιστά και γεωστρατηγική απάντηση στο τουρκικό αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», που αποσκοπεί στον αποκλεισμό του άξονα Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ. Πρόκειται για κομβικό βήμα στον ενεργειακό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.

Η συγκεκριμένη ηλεκτρική διασύνδεση ενδέχεται να αποτελέσει το εναρκτήριο λάκτισμα για μια μεγαλύτερη ενεργειακή αντιπαράθεση στην περιοχή, καθώς ακολουθεί η μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου – άνω του 1,2 τρισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων – προς την Ευρώπη, μέσω Κύπρου και Ελλάδας.

Το ΚΥΣΕΑ φαίνεται να προχώρησε σε νέα αξιολόγηση του έργου, συνολικού προϋπολογισμού 1,9 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η μη άμεση έναρξη των εργασιών εγείρει κινδύνους ματαίωσης ή παρατεταμένης καθυστέρησης. Υπάρχει το ενδεχόμενο η γαλλική εταιρεία NEXANS, κατασκευάστρια του καλωδίου, να αποζημιωθεί και να αποχωρήσει. Η ελληνική κυβέρνηση δείχνει απροθυμία να αναλάβει πρωτοβουλίες που ενδεχομένως προκαλέσουν επιχειρησιακή ένταση με την Τουρκία, επιλέγοντας τη γραμμή «όχι στην βάρδιά μου».

Ο παράγοντας Ισραήλ, που θα μπορούσε να λειτουργήσει πιεστικά έναντι της Τουρκίας, εμφανίζεται διστακτικός. Οι στρατηγικές του προτεραιότητες επικεντρώνονται στη Συρία, όπου το Τελ Αβίβ αντιδρά έντονα στην προοπτική τουρκικών στρατιωτικών βάσεων. Πρόσφατες επισκέψεις τουρκικών στρατιωτικών ομάδων στις βάσεις T-4 κοντά στην Παλμύρα και στην αεροπορική βάση της Χάμα, έχουν προκαλέσει έντονο προβληματισμό στο Ισραήλ, λόγω της εγγύτητάς τους με το έδαφός του.

Η διπλωματική συνάντηση Ισραήλ–Τουρκίας στο Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να αποσκοπεί στην εκτόνωση της έντασης στη Συρία, ωστόσο το Ισραήλ έχει θέσει σαφώς κόκκινη γραμμή: καμία τουρκική βάση δεν θα γίνει ανεκτή στη συριακή επικράτεια.

Αποσταθεροποιητικό ρόλο φαίνεται να διαδραμάτισε και η συνάντηση Νετανιάχου–Τραμπ. Οι δηλώσεις του Τραμπ, με χαρακτηρισμούς όπως «άλωσε εκ των έσω» για τον Ερντογάν, φρέναραν κάθε πιθανότητα ουσιαστικής συνεργασίας Ελλάδας–Ισραήλ για την προώθηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

Παρά τις φιλοφρονήσεις στον Ισραηλινό πρωθυπουργό, ο Τραμπ φαίνεται να μην επιθυμεί εμπλοκή στα ελληνοτουρκικά ζητήματα ή στην ενεργειακή πόντιση του καλωδίου, υιοθετώντας αποστασιοποιημένη στάση – παρόμοια με εκείνη της Γαλλίας.

Την ίδια στιγμή, το Ισραήλ προετοιμάζεται να ηγηθεί μιας πιθανής στρατιωτικής επίθεσης κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, σε περίπτωση αποτυχίας των διαπραγματεύσεων, με διορία μόλις δύο μηνών – όπως δήλωσε ρητά ο Τραμπ.

Συνολικά, οι γεωπολιτικές εξελίξεις δείχνουν ότι το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ δεν αποτελεί αυτή τη στιγμή προτεραιότητα. Η Ελλάδα, με μια διπλωματία κατευνασμού, αποφεύγει να διεκδικήσει ακόμη και θεμελιωμένα κυριαρχικά δικαιώματα πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, ακόμα και εντός της συμφωνημένης Τμηματικής ΑΟΖ Ελλάδας–Αιγύπτου.

Η σταδιακή αποποίηση της συγκεκριμένης Τμηματικής ΑΟΖ ισοδυναμεί με σοβαρή υπονόμευση των εθνικών μας συμφερόντων και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.

Αντιστράτηγος εα Κούσαντας Κωνσταντίνος *

Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Κούσαντας (γεν.1962), αποφοίτησε από την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το έτος 1983 και είναι απόφοιτος της Ανωτάτης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και της Σχολής Εθνικής Άμυνας.

Είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών MSc στην Διεθνή Ασφάλεια (Plymouth) και Διεθνείς Σχέσεις (Brussels).  

Έχει τελειώσει το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Έχει υπηρετήσει στο Βέλγιο και την Ισπανία στο ΝΑΤΟ (2006 – 2009) και (2011 – 2013) αντίστοιχα 

Είναι Ανώτερος Επιστημονικός Συνεργάτης (Senior Fellow) του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας από το 2022