Γιατί η Τουρκία δεν είναι απαραίτητη στο ΝΑΤΟ

Το πρόσφατο περιφρονητικό πρωτόκολλο υποδοχής της Τουρκίας στον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ κατά την διάρκεια επίσκεψής του στην Τουρκία, η προσωπική υποστήριξη του Ερντογάν στην Χαμάς και ο εταιρικός ρόλος της Τουρκίας με την Ρωσία στον Ρώσο Ουκρανικό πόλεμο, καθημερινά προβληματίζουν το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

Γράφει ο *Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Κούσαντας

Την 26 Οκτωβρίου 2023, 45 μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ έστειλαν επιστολή στον Μπλίνκεν ότι είναι αντίθετοι με την πώληση των F16 στην Τουρκία καταγγέλλοντας την στάση της Τουρκίας να υποστηρίζει την Χαμάς.

Στο συγκεκριμένο timing, οι λόγοι ενδεχομένως που δεν υπάρχουν μεγάλες αντιδράσεις από την Δύση για την συμπεριφορά της επίσημης Τουρκίας έναντι του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, είναι ότι αναμένουν από την Τουρκία την έγκριση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Υπάρχουν όμως πολλοί λόγοι για τους οποίους η Τουρκία διαφαίνεται να μην έχει θέση στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ

1. Η γεωπολιτική αξία της Τουρκίας έχει μειωθεί για τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ από την εποχή 1955 – 1979 όταν ήταν πανίσχυρη με το Σύμφωνο της Βαγδάτης (Μεγάλη Βρετανία, Ιράν, Ιράκ, Πακιστάν και Τουρκία) που ήταν ένα παρακλάδι του ΝΑΤΟ και είχε ως σκοπό να συγκρατήσουν την πρώην Σοβιετική Ένωση κατά ρην διάρκεια του ψυχρού πολέμου.

2. Μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης έχουν πλέον παρεμβληθεί κράτη μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας όπως η Γεωργία και η Αρμενία οπότε η Δύση έχει ήδη εστιάσει σε αυτά τα κράτη που έχουν διαταράξει τις σχέσεις τους με την Ρωσία (εισβολή στην Γεωργία και εγκατάλειψη του Ναγκόρνο Καραμπάχ από την Ρωσία υπέρ του Αζερμπαϊτζάν εις βάρος της Αρμενίας).

3. Ο ρόλος της Τουρκίας θα μπορούσε στην Μέση Ανατολή να υποκατασταθεί για τις ΗΠΑ από το Ισραήλ (όπως γίνεται στην πράξη με τον πόλεμο Ισραήλ Χαμάς), με την λογική ότι οι δύο χώρες μοιράζονται τις ίδιες αξίες και αρχές της Δύσης. Το Ισραήλ διαθέτει τεράστια αεροπορική ισχύ με 25 F35, 175 F16 και 58 F15 με προοπτική αγοράς επιπλέον 25 F35) και θα αποτελεί μελλοντικά για τις ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή μία σημαντική αξιόπιστη περιφερειακή δύναμη.

4. Ο λόγος που η Τουρκία επικρίνει το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ δεν είναι μόνο ο πόλεμος Ισραήλ Χαμάς. Ο κύριος λόγος είναι ότι έχει αλλάξει υψηλή στρατηγική διαφορετικής αντίληψης και δόγματος τα 20 τελευταία χρόνια που ο Ερντογάν είναι στην εξουσία. Ως άμεσο αποτέλεσμα είναι να έχει αλλοιωθεί η ιδεολογία στην πλειοψηφία των πολιτών που είναι πλέον ισλαμιστές αντί των κεμαλικών (55% – 45% αντίστοιχα).

5. Τα κλειστά Στενά του Βοσπόρου, εν μέσω Ρώσο Ουκρανικού πολέμου έχουν πλέον αντικατασταθεί πλήρως για το ΝΑΤΟ με το Λιμάνι της Αλεξανδρούπολης το οποίο έχει δοθεί στις ΗΠΑ για χρήση – ανεμπόδιστη πρόσβαση (αμυντική συμφωνία Ελλάδας ΗΠΑ 2019) και στην συνέχεια εκτελούνται όλες οι συνδυασμένες μεταφορές για Βουλγαρία, Ρουμανία και άλλα κράτη του ΝΑΤΟ.

6. Τα νέα αεροσκάφη 4,5ης και 5ης γενιάς έχουν μεγαλύτερη επιχειρησιακή ακτίνα δράσης και μπορούν να δρουν στα πλαίσια του ΝΑΤΟ από κράτη της Βαλτικής ή των Βαλκανίων, ενώ η Βάση του Ινσιρλίκ έχει δαιμονοποιηθεί από το πραξικόπημα του 2016 εναντίον του Ερντογάν και έχει αδειάσει από προσωπικό του ΝΑΤΟ.

7. Η Κοινή Γνώμη των Πολιτών της Τουρκίας είναι κατά των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Με τον πόλεμο Ισραήλ Χαμάς η αντιπολιτευόμενη κεμαλική Sozcu ζητά ’’Να κλείσουν οι βάσεις Ιντζίρλικ και Κιουρέτζικ των ΗΠΑ στην Τουρκία’’ ενώ η φιλοκυβερνητική και ισλαμιστική Yeni Safak γράφει πως ‘’Οι ΗΠΑ θέλουν περισσότερες σφαγές’’.

8. Ακόμα και το αντιδυτικό μένος του Ερντογάν κατά Κρατών και Ηγετών δεν θα πρέπει να δικαιολογείται από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ και να δυσφημούνται οι Συμμαχίες. Κατά το παρελθόν έχει επιτεθεί ο ίδιος ο Ερντογάν κατά της Αυστρίας, Γαλλίας, Δανίας και Ελλάδας. Αυτές οι αναίτιες περιοδικές επιθέσεις δεν θα πρέπει να γίνονται αποδεκτές και να μειώνεται το κύρος των κρατών όταν οι οικονομία της Τουρκίας εξαρτάται κατά 41% από την Τελωνειακή Ένωση της ΕΕ με εξαγωγές 99 δις € το 2022.

*Ο Κωνσταντίνος Κούσαντας είναι αντιστράτηγος ε.α. Διετέλεσε βοηθός Επιτελάρχη στο ΝΆΤΟ στο Στρατηγείο Ταχείας Επεμβάσεως στην Ισπανία ως Ταξίαρχος. Έχει μεταπτυχιακά στη Διεθνή Ασφάλεια (Plymouth) και στις Διεθνείς Σχέσεις (ULB CERIS Brussels).