Αγνωστα ταξιδιωτικά μονοπάτια στον ορεινό Μοριά

Γίνε ταξιδευτής, μη μείνεις τουρίστας. Ξέφυγε από τα γνωστά μονοπάτια. Αφησε τους πολλούς να συνωστίζονται στα χιονοδρομικά κέντρα, να μποτιλιάρονται στα διάσημα ορεινά θέρετρα με τα πεντάστερα ξενοδοχεία και ακολούθησέ μας σ’ αυτό το διαφορετικό ταξίδι!

Εδώ, πλάι στις ακροποταμιές, ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Αρκαδίας και της Αχαΐας, δίπλα σε παλιούς εθνικούς δρόμους, στην αγκαλιά μιας υπέροχης βουνίσιας φύσης, θα ανακαλύψουμε μαζί ξεχασμένα αρχαία ιερά, καστρομονάστηρα που ατενίζουν τις χιονισμένες ακρώρειες και χωριά που ρήμαξε ο χρόνος. Θα αναζητήσουμε το μυστικό του ταπεινού ξωμάχου Αγλαού που, αν και πάλευε νυχθημερόν με τη γη, το Μαντείο των Δελφών τον θεωρούσε «ευτυχέστερο του πάμπλουτου Κροίσου»!

Ο χρόνος νίκησε το Σκούπι

Ο ορεινός δρόμος που συνδέει την Τρίπολη με την Πάτρα «τρέχει» επάνω στις στράτες των παλιών μουλαρόδρομων που συνέδεαν τα χωριά της Αχαΐας και της Αρκαδίας με τις πολιτείες. Εδώ, στην άκρη μιας κατάφυτης κοιλάδας την οποία ευεργετεί ο ποταμός Λάδωνας και οι παραπόταμοί του, πάνω στη ρότα του αυτοκινητόδρομου Τρίπολης–Πάτρας θα δούμε το χωριό Νέος Πάος.

Ο τόπος μοιάζει να πολιορκείται από τους ορεινούς όγκους του Αφροδίσιου Ορους (νότια) και τις παραφυάδες του Χελμού και του Ερύμανθου (βόρεια). Οι κορφές που ορθώνονται ολόγυρα μπορεί να μην ξεπερνούν σε ύψος τα 1.500-1.600 μέτρα, ωστόσο δείχνουν εντυπωσιακές με τις αλλεπάλληλες επάλξεις τους. Το ορεινό ανάγλυφο διατρέχουν οι ποταμοί Σειραίος (παραπόταμος του Ερύμανθου) και Πάος (παραπόταμος του Λάδωνα).

Ξεστρατίζοντας λίγο από τον κεντρικό δρόμο μπορείτε εύκολα να ανηφορίσετε ώς το εγκαταλειμμένο πετρόχτιστο χωριό Σκούπι – όνομα που έφερε το χωριό μέχρι το 1928, σήμερα ονομάζεται Πάος ή Παλιός Πάος για να μη γίνεται σύγχυση με τον νεόδμητο οικισμό που δημιουργήθηκε λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα. Ετσι, για την Ιστορία να αναφέρουμε πως η αρχαία πόλη Πάος ή Πάιον, όπου λατρεύονταν οι Διόσκουροι, υπαγόταν στο ευρύτερο αρκαδικό Βασίλειο του Κλείτορος και γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη τον 7ο και 6ο π.Χ. αιώνα, ενώ υπολείμματα της ακρόπολης ανιχνεύονται και σήμερα κοντά στον οικισμό.

Οσο κι αν ακούγεται σήμερα παράδοξο αντικρίζοντας όλη αυτή την ερήμωση, το Σκούπι, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους ήταν ένα ζωντανό και δραστήριο χωριό ενώ εδώ λειτούργησε το πρώτο ελεύθερο, ελληνικό σχολείο! Πριν από περίπου 60 χρόνια, το Σκούπι ουσιαστικά εκκενώθηκε από τις Αρχές από τον φόβο κατολισθήσεων στην ευρύτερη περιοχή και οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν στον νεόδμητο οικισμό που φέρει το όνομα Νέος Πάος.

Σχεδόν αντικριστά από το Σκούπι, στην πλαγιά αυτή τη φορά του Αφροδίσιου Ορους, βρίσκεται το παραδοσιακής αρχιτεκτονικής χωριό Βεσίνι, το οποίο χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός οικισμός με Προεδρικό Διάταγμα το 1978. Χτισμένο εξ ολοκλήρου από ντόπια άσπρη, καλοδουλεμένη πέτρα, καλωσορίζει τους χειμερινούς επισκέπτες με την απολυτή ησυχία του, τα χορταριασμένα καλντερίμια του και την πανέμορφη -από τις ψηλότερες γειτονιές- θέα στην κοιλάδα.

Οι νεράιδες και η θεά Αφροδίτη

Συνεχίζοντας στον οδικό άξονα με κατεύθυνση προς Πάτρα, μόλις περάσετε τον οικισμό του Πάου προτείνουμε να στρίψετε αριστερά, όπως δείχνουν οι ταμπέλες για Κοντοβάζαινα, Δήμητρα. Προσπερνάμε τον δρόμο που οδηγεί στο επίσης εγκαταλειμμένο πετρόχτιστο χωριό Δεχούνι και ανηφορίζουμε διασχίζοντας δρυοδάσος. Με γρήγορες απανωτές στροφές και οδηγώντας με προσοχή, καθώς σε κάποια σημεία της διαδρομής ίσως συναντήσουμε αυτήν την εποχή πάγο στο οδόστρωμα, φτάνουμε στον αυχένα Νεραϊδορράχη, που βρίσκεται σε ύψος 1.350 μέτρων.

Από αυτό το σημείο, σχεδόν όλη η Αχαΐα και η Ηλεία ποζάρουν κάτω από τα πόδια μας. Εδώ βρίσκεται το εκκλησάκι του Αγίου Πέτρου, μα και τα απομεινάρια απ’ τους κίονες του φημισμένου αρχαίου ιερού της Ερυκίνης Αφροδίτης (7ος π.Χ. αι.). Αν και οι ανασκαφές στην περιοχή δεν έχουν προχωρήσει σε βάθος, οι αρχαιολόγοι εικάζουν από το μέγεθος των κτιρίων ότι ο ναός αυτός υπήρξε παράλληλα και ένα σημαντικό μαντείο της περιοχής.

Από τη Νεραϊδορράχη ο δρόμος περνά τα όρια του Νομού Αχαΐας και μπαίνει στην Αρκαδία κατηφορίζοντας με συνεχή φιδογυρίσματα ώς το κεφαλοχώρι Κοντοβάζαινα. Για τους «αχόρταγους» ένα νέο πεδίο περιπέτειας και περιηγήσεων ανοίγεται διάπλατο προς τα όμορφα χωριά της Γορτυνίας, τη Δήμητρα, το Βελιμάχι, τη Βάχλια και τα Τρόπαια.

Εδώ έζησε ο ευτυχέστερος των θνητών!

Επιστρέφουμε στον δρόμο Τρίπολης-Πάτρας και 8 χιλιόμετρα μετά τον Νέο Πάο συναντάμε το χωριό Τριπόταμα, όπου συμπλέκονται οι Νομοί Αχαΐας, Ηλείας, Αρκαδίας, αλλά και οι ορεινοί όγκοι του Χελμού, του Ερύμανθου, των Λάμπειων Ορέων με τα γορτυνιακά βουνά.

Σε αυτό το σημείο τα ορεινά ποτάμια Αροάνιος, Σειραίος και Ερύμανθος σμίγουν τα νερά τους, εξ ου και η ονομασία Τριπόταμα. Κοντά στο χωριό εντοπίζεται το σημείο όπου υπήρχε η περίφημη αρχαία αρκαδική πόλη Ψωφίδα που κατέχει ιδιαίτερη θέση στην αρκαδική ιστορία. Οι φιλήσυχοι κάτοικοί της ζούσαν από το κυνήγι, την κτηνοτροφία και τη γεωργία, ενώ πρώτιστη απασχόλησή τους είχαν την καλλιέργεια και την εμπορία του θαυματουργού φαρμακευτικού βοτάνου «πανάκεια», από το οποίο πήρε το όνομά της η κόρη του Ασκληπιού.

Η Ψωφίδα έκοβε δικό της νόμισμα και διατήρησε την ακμή της ώς την κατάλυση της Πελοποννήσου από τους Ρωμαίους. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε το 396 μ.Χ. όταν η Ψωφίδα εκθεμελιώθηκε μαζί με τις περισσότερες ιστορικές πολιτείες του Μοριά από τους Γότθους του φοβερού και τρομερού Αλάριχου. Στην Ψωφίδα έζησε ο Αγλαός (το όνομά του σημαίνει λαμπρός, φωτεινός), ένας ταπεινός γεωργός που ζούσε από τον μόχθο της καθημερινότητας μια απλή ζωή. Οταν ο Γύγης, κατ’ άλλους ο Κροίσος, βασιλιάς της Λυδίας, ρώτησε το Μαντείο των Δελφών εάν υπήρχε ευτυχέστερος άνθρωπος απ’ τον ίδιο, το μαντείο κατονόμασε τον Αγλαό! Τον θρύλο αυτό τον άκουσε και ο Παυσανίας και τον αναφέρει στα «Αρκαδικά» του.

Σήμερα από την άυλη ευτυχία του Αγλαού δεν θα δούμε τίποτα (!), αλλά και από το σημείο που ήταν χτισμένη η σημαντική Ψωφίδα διακρίνεται ένα μικρό μέρος των κυκλώπειων τειχών και κάποια ίχνη της (τμήματα αρχαίων στηλών και κιονόκρανα) στον αύλειο χώρο του φρουριακής μορφής Μοναστηριού της Παναγίας (1817) που υπάρχει εδώ.

Οι νερομάνες του Ερύμανθου

Για κάποιον που θέλει να έχει μια γνωριμία με την περιοχή θα προτείνουμε αβίαστα την ονειρεμένη διαδρομή που ξεκινά από τα κυκλώπεια τείχη της αρχαίας Ψωφίδας και κατευθύνεται βόρεια. Ο δρόμος ξεγλιστρά παράλληλα με την κοίτη του Ερύμανθου και οδηγεί στις βορειοανατολικές παρυφές των Λαμπείων Ορέων, αλλά και στον δασωμένο αυχένα που τα συνδέει με τα βουνά του Ολωνού (Ερύμανθος).

Κοντά στον ορεινό οικισμό Αστρά βρίσκεται η πηγή «Αρτσινιά», μία από τις κυριότερες που τροφοδοτούν τον ποταμό Ερύμανθο. Επίσης σημαντικές νερομάνες υπάρχουν στη θέση «Μίσκλοβο», κοντά στο χωριό Αγράμπελλα.

Σε μικρή απόσταση από το χωριό Πλατανίτσα θα δείτε την επιβλητική, φρουριακής μορφής και έρημη σήμερα, Μονή Πορετσού που πιθανόν χτίστηκε, σύμφωνα με επιγραφή, το 1611. Αν βρείτε κάποιον από το χωριό να σας ανοίξει το μοναστήρι, θα εντυπωσιαστείτε με τις υπέροχες αγιογραφίες του καθολικού, αλλά και με τον θεόρατο πλάτανο που δεσπόζει στο προαύλιο και ξεπερνά πιθανόν σε ηλικία τα 1.000 χρόνια!

Προς Αροανία – Κλειτορία

Θα κλείσουμε αυτό το οδοιπορικό σε μία από τις πιο άγνωστες ίσως περιοχές της Πελοποννήσου προτείνοντας μια θαυμάσια ορεινή αλλά ήπιας δυσκολίας διαδρομή, που ξεκινά από τα Τριπόταμα και ολοκληρώνεται στην Κλειτορία (36 χλμ.) όπου θα «πατήσουμε» και πάλι γνωστούς, ταξιδιωτικούς δρόμους.

Ο επαρχιακός δρόμος, ήσυχος, διατρέχει την εύφορη κοιλάδα του ποταμού Αροάνιου. Διάφοροι παράδρομοι οδηγούν στα ενδιαφέροντα ορεινά χωριά Λιβάρτζι (υψόμ. 850), γνωστό για τις κρυστάλλινες πηγές του, και Λεχούρι (βρίσκεται σε ύψος 950 μέτρων) με υπέροχη θέα στις ψηλότερες κορφές του βουνού Καλλιφώνι (1.996 υψόμ.). Στους παραπάνω οικισμούς υπάρχουν ξενώνες και η περιοχή ενδείκνυται για διαμονή.

Επάνω στον δρόμο Τριπόταμα – Κλειτορία θα δούμε το χωριό Σοποτό ή Αροανία όπως το αναφέρουν οι περισσότεροι χάρτες. Πρόκειται για ένα παλαιό και ενδιαφέρον χωριό που απλώνει τις πέτρινες γειτονιές του σε ύψος 950 μέτρων, σε κατάφυτη από έλατα πλαγιά του Χελμού. Ανάμεσα στα πετρόχτιστα δίπατα κτίρια ξεχωρίζουν τα δύο αρχοντόσπιτα, το Λεοντέικο και το Πετμεζέικο που αποτελούν μαζί με το πυργόσπιτο των Σοφιανοπουλέων, τον πύργο του Συρίνη και το σπίτι του Πρωτόπαπα χαρακτηριστικά δείγματα της αρκαδικής αρχιτεκτονικής.

Το Σοποτό απέχει από την Κλειτορία μόλις 22 χιλιόμετρα σε μια θαυμάσια από φυσικής άποψης διαδρομή που κρύβει όμως πολλές στροφές. Φτάνοντας στην Κλειτορία εύκολα θα συνεχίσετε για Καλάβρυτα (25 χλμ.) και χιονοδρομικό κέντρο (26 χλμ.).