Οι νέες υπερδυνάμεις του 21ου αιώνα στη διεθνή σκηνή

Άρθρο της Βίκυς Μανιάτη

Ένα ερώτημα, στο οποίο καλούνται να απαντήσουν ενίοτε οι μελετητές της επιστήμης των διεθνών σχέσεων είναι το ποιες χώρες μπορούν να χαρακτηριστούν δυνητικά ως υπερδυνάμεις στο διεθνές στερέωμα. Και αυτό γιατί στον κόσμο στον οποίο ζούμε, διαπιστώνεται έντονος ανταγωνισμός μεταξύ κρατών, προκειμένου να ξεχωρίσουν αποκτώντας σημαντική δύναμη, γεγονός που θα τους επιτρέψει να επηρεάζουν τα τεκταινόμενα στη διεθνή σκηνή και να καθορίζουν την τύχη του πλανήτη.

Προτού όμως δοθεί απάντηση σε αυτό το ερώτημα, κρίνεται σημαντική η απάντηση σε δυο άλλα ερωτήματα: Το πρώτο ερώτημα σχετίζεται με τον ορισμό της έννοιας της «υπερδύναμης». Και το δεύτερο αφορά στο ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει κάποιο κράτος, ώστε να αποτελεί υπερδύναμη.

Ας ξεκινήσουμε με το πρώτο ερώτημα. Ο όρος «υπερδύναμη» (“superpower”) αφορά την προσέγγιση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η επινόηση του όρου εντοπίζεται το 1944 από το William Fox στο βιβλίο του «The Superpowers: The United States, Britain, and the Soviet Union – Their Responsibility for Peace», όπου ο Fox έκανε λόγο για παγκόσμια εμβέλεια ενός υπερενισχυμένου κράτους. Ενώ ο Ψυχρός Πόλεμος εξελισσόταν, εκείνο το οποίο διαχώριζε μια πυρηνική «υπερδύναμη» από μια «μεγάλη δύναμη» του 19^ου αιώνα ήταν η κατοχή της δύναμης της απόλυτης καταστροφής και του στρατηγικού δόγματος της πυρηνικής αποτροπής ως αποτέλεσμα αυτού. Οι διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης που διακρίνουν αυτό τον αιώνα καταλήγουν στο ότι μια μεγάλη δύναμη χρειάζεται – πέρα από την ανάπτυξη της πυρηνικής της ικανότητας – να διευρύνει τη δυνατότητα αυτή στα πιο παραδοσιακά χαρακτηριστικά μιας μεγάλης δύναμης. Δηλαδή με άλλα λόγια χρειάζεται να διευρύνει την ικανότητά της για διατήρηση επαρκών διπλωματικών, οικονομικών και στρατιωτικών πόρων προκειμένου να διασφαλίσει την διεθνή τάξη στο πλαίσιο της οποίας οι μεγάλες δυνάμεις θεωρούν ότι αποτελούν τους κύριους δρώντες. Πέρα από το να είναι απλώς «μεγάλες» ή μόνο «υπερδυνάμεις», οφείλουν τώρα να είναι «παγκόσμιες» και να επιτυγχάνουν διακρατικές αρμοδιότητες και δεξιότητες, οι οποίες τους επιτρέπουν την αλληλεπίδραση με μη κρατικούς δρώντες, περιφερειακά φόρουμ καθώς και με πολιτικές και θεσμούς της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Εν ολίγοις, ένα κράτος προκειμένου να χαρακτηριστεί ως υπερδύναμη στον 21^ο αιώνα πρέπει α) να αποτελεί μια μεγάλη δύναμη με την παραδοσιακή έννοια, β) να είναι μια υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη και τέλος γ) να αποτελεί έναν διακρατικό παίκτη.¹

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε ότι τα κράτη που θα μπορούσαν να αναδειχθούν ως «υπερδυνάμεις» τον 21^ο αιώνα είναι: η Ινδία, η Βραζιλία, η Κίνα, και η Ιαπωνία.

1.Ινδία

Η Ινδία αποτελεί ένα νόμισμα με δυο όψεις. Από τη μια πλευρά διακρίνεται από σημαντικά ποσοστά φτώχειας, καθώς περισσότερα από 900 εκ. κάτοικοι διαβιούν σε αγροτικές και σε αστικές περιοχές κάτω από συνθήκες φτώχειας. Από την άλλη πλευρά, το αξιοσημείωτο είναι ότι παρά την τεράστια  φτώχεια, απολαμβάνει ταχείς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης και κατέχει την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Μάλιστα, σύμφωνα με το περιοδικό «Forbes»,(2015) στην Ινδία διαβιούν 90 δισεκατομμυριούχοι με περιουσιακά στοιχεία συνολικής αξίας 94,25 δις.²

Με 1,1 δις. κατοίκους περίπου, η Ινδία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό χώρα στη Γη και την έβδομη μεγαλύτερη σε γεωγραφική έκταση που ανέρχεται σε έκταση άνω των 1,1  εκατ. τετραγωνικών μιλίων. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 1000 κάτοικοι διαβιούν ανά τετραγωνικό μίλι της περιοχής – η Ινδία είναι περισσότερο πυκνοκατοικημένη ακόμη και από την Κίνα.³ Το 50% περίπου του πληθυσμού αποτελείται από νέους κάτω των 24 ετών, οι οποίοι αποτελούν σημαντικό ποσοστό της εργατικής δύναμης της Ινδίας για πολλές δεκαετίες, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της.⁴

Η γεωγραφική της θέση επίσης αποτελεί ένα ατού για την Ινδία. Τοποθετείται στη βόρεια κεντρική περιοχή του Ινδικού Ωκεανού – μια περιοχή με πρωτόγνωρη δυναμική για ανάπτυξη στο πεδίο του υπερωκεάνιου εμπορίου με πληθώρα Ευρωασιατικών και διαρκώς αυξανόμενων Αφροασιατικών θαλάσσιων διόδων να διέρχονται μέσω ή πλησίον των Ινδικών χωρικών υδάτων. Παρότι πιο περιορισμένοι, οι χερσαίοι και υδάτινοι πόροι είναι σε θέση να στηρίζουν και να τροφοδοτούν τον τεράστιο πληθυσμό της Ινδίας.⁵

Παρά το ότι η Ινδία ακόμα αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, είναι πλέον έτοιμη να καταλάβει μια υψηλότερη θέση στην παγκόσμια σκηνή. Η Ινδική οικονομία παρουσιάζει ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης κατά περίπου 6% την τελευταία δεκαετία και περίπου 8% τα τελευταία τρία χρόνια – από τους πιο υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο.  Η Ινδία μπορεί να υπερηφανεύεται για την αναδυόμενη μεσαία τάξη και το αυξανόμενο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, την αύξηση των εξαγωγών, της απασχόλησης καθώς και των ξένων επενδύσεων. Όλα αυτά συμπληρώνονται από ένα ισχυρό Χρηματιστήριο, χαμηλό εξωτερικό χρέος και σημαντικά αποθέματα ξένου συναλλάγματος. Οι πρόσφατες επισκέψεις ηγετών και αξιωματούχων από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Ρωσία έχουν αναδείξει την ταχεία άνοδο της Ινδίας, καθώς τα κράτη αυτά διαθέτουν σημαντικό πλούτο και διαβλέπουν την Ινδία ως έναν εμπορικό εταίρο με τεράστια δυναμική. ⁶

Τέλος, σε διεθνές επίπεδο, η Ινδία διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο, πέρα από τις σχέσεις που έχει αναπτύξει με Ε.Ε., Ιαπωνία, Ρωσία και ΗΠΑ, έχει αναπτύξει σχέσεις με την Αφρικανική Ένωση (ιδιαίτερα τη Νότια Αφρική), τον Αραβικό Κόσμο, τη Νοτιοανατολική Ασία, το Ισραήλ και τα Νότια κράτη της Αμερικής. Επίσης, έχει επενδύσει σημαντικές προσπάθειες στην καλλιέργεια των σχέσεων της με την Κίνα, προκειμένου να διαμορφώσει ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Ακόμα, αξίζει να σημειωθεί η ενίσχυση της εικόνας της χώρας μεταξύ των Δυτικών κρατών και η υπογραφή πυρηνικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ, καθώς και οι προσπάθειες της Ινδίας για βελτίωση των σχέσεων της με το Πακιστάν.⁷

2. Βραζιλία.

Σχεδόν κάθε σημαντική δύναμη στην παγκόσμια ιστορία έχει αναδυθεί στην ευρωασιατική επικράτεια, με τις ΗΠΑ να αποτελούν τη μοναδική εξαίρεση έως τώρα. Ωστόσο, είναι πιθανό να υπάρξει μια δεύτερη εξαίρεση καθότι ένα άλλο κράτος από το αμερικανικό ημισφαίριο μπορεί να επιτύχει καθεστώς μεγάλης δύναμης τον 21^ο αιώνα και αυτό είναι η Βραζιλία. Αρχικά η Βραζιλία ήταν μια αποικία της Πορτογαλίας, της οποίας η οικονομία βασιζόταν στις εξαγωγές πρώτων υλών. Όμως, αυτή η κατάσταση έχει μεταστραφεί σε σημαντικό βαθμό, καθώς το ΑΕΠ της Βραζιλίας είναι μεγαλύτερο κατά 6,5 φορές σε σύγκριση με την Πορτογαλία. Επιπλέον, σύμφωνα με ερευνητικό πρότζεκτ για τις χώρες Brics εκπονούμενο από τη Goldman Sachs, προβλέπεται ότι έως το 2050 η Βραζιλία θα αποτελεί τη τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως. Την πρώτη, δεύτερη και τρίτη θέση θα καταλαμβάνουν η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ινδία. ⁸

Εν αντιθέσει με πολλά άλλα Λατινοαμερικανικά κράτη, η Βραζιλία έχει αναπτύξει μια σημαντική βιομηχανική ικανότητα, ως αποτέλεσμα των πολιτικών της στον βιομηχανικό τομέα. Οι βραζιλιάνικες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε πολλούς τομείς όπως χάλυβα, πετροχημικά, τράπεζες, υπηρεσίες τηλεπικοινωνίας, ενέργεια, πληροφορική, αυτοκινητοβιομηχανίες, αεροσκάφη, αιθανόλη ακόμα και υποβρύχια. Ακόμα, η Βραζιλία συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα στο διάστημα. Τέλος, ο αγροτικός τομέας παρουσιάζει σημαντική ανταγωνιστικότητα σε διεθνές επίπεδο.⁹

Όλα τα παραπάνω έχουν συμβάλει ώστε η Βραζιλία να συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων επτά χωρών που έχουν συσσωρεύσει σημαντικά αποθέματα ξένου συναλλάγματος. Η διαχείριση του εξωτερικού εμπορίου της Βραζιλίας φαίνεται να γίνεται με γνώμονα να είναι όσο το δυνατόν πιο ποικιλόμορφο ώστε οι εμπορικές ροές να μην είναι εξαρτώμενες από μια μόνο αγορά. Κατά επέκταση, μεταξύ των βασικών εταίρων της Βραζιλίας στους τομείς εισαγωγών και εξαγωγών, συγκαταλέγονται οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Αργεντινή και η Γερμανία. ¹⁰

Τέλος, η γεωγραφική της έκταση αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τη Βραζιλία, καθότι αποτελεί το πέμπτο μεγαλύτερο κράτος παγκοσμίως, καθώς η επικράτειά της καταλαμβάνει περίπου τη μισή Νότια Αμερική. Έχει στην κατοχή της σημαντικά κοιτάσματα στρατηγικών βιομηχανικών ορυκτών όπως σίδηρο, μαγγάνιο, ουράνιο, βωξίτη, χαλκό, μόλυβδο, καρβίδιο, ψευδάργυρο και χρυσό. Όσον αφορά στους ενεργειακούς της πόρους, η χώρα έγινε ενεργειακά αυτόνομη από το 2006. Η Βραζιλία αποτελεί την πέμπτη μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου χώρα και υπάρχει δυνατότητα αύξησης του μεριδίου της στην διεθνή αγορά δεδομένου ότι αποτελεί τη δεύτερη χώρα που κατέχει τα περισσότερα αποθέματα πετρελαίου στη Νότια Αμερική. ¹¹

Η ισχυρή βιομηχανική οικονομία σε συνδυασμό με ένα αξιοσημείωτο απόθεμα βασικών φυσικών πόρων έχει επιτρέψει στη Βραζιλία να τροφοδοτεί ένα στρατιωτικό – βιομηχανικό σύμπλεγμα εταιρειών που κατασκευάζει προϊόντα που έχουν διεθνή ζήτηση. Δεν πρέπει ακόμα να ξεχνάμε ότι κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Βραζιλία είχε συγκεκαλυμμένο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων, το οποίο τερματίστηκε τελικά το 1985. Είναι σημαντική αυτή η επισήμανση, γιατί αυτό σημαίνει ότι η Βραζιλία διαθέτει και την τεχνολογική ικανότητα και την πρόσβαση σε σχάσιμο υλικό με σκοπό την κατασκευή πυρηνικών όπλων, σε περίπτωση που σε οποιαδήποτε στιγμή μελλοντικά η Βραζιλία αποφασίσει ότι έχει την πολιτική βούληση για κατασκευή των δικών της πυρηνικών βομβών. Και βέβαια, θα έχει τη δυνατότητα να το κάνει χωρίς να αντιμετωπίσει σημαντικά τεχνικά εμπόδια.¹²

Κατά συνέπεια, η Βραζιλία θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο υπερδύναμης τον 21^ο αιώνα, καθότι η άνοδός της στη διεθνή σκηνή δεν οφείλεται μόνο σε καθαρά οικονομικούς παράγοντες αλλά και στις πολλές γεωπολιτικές εξελίξεις που έχουν δημιουργήσει ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τη Βραζιλία ώστε να καταλάβει θέση υπερδύναμης αλλά και στην προνομιακή της γεωγραφική θέση αφού δεν γειτονεύει με εχθρικές σε αυτήν δυνάμεις ή εχθρικούς συνασπισμούς δυνάμεων. το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για την Κίνα ή τη Ρωσία.¹³

3. Κίνα

Πληθώρα ακαδημαϊκών και ειδικών έχουν κατατείνει στην πρόβλεψη ότι η Κίνα θα συγκαταλέγεται στα κράτη που θα έχουν ρόλο υπερδύναμης τον 21^ο αιώνα. Επίσης, στην Κίνα έχει αποδοθεί ο όρος «Δεύτερη Υπερδύναμη» («Second Superpower») από ακαδημαϊκούς και ερμηνεύεται ως η πιθανότητα ανάδυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας με παγκόσμια δύναμη και επιρροή ίδιου επιπέδου με των ΗΠΑ. Η προοπτική διαμόρφωσης ισχυρότερων σχέσεων μεταξύ των δυο αυτών κρατών για την αντιμετώπιση ζητημάτων παγκόσμιας εμβέλειας μερικές φορές αναφέρεται ως η «Ομάδα των Δύο» («Group of Two»).¹⁴

Η Κίνα έχει πληθυσμό περίπου 1,3 δις., αποτελώντας το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού. Η γεωγραφική της έκταση ανέρχεται στα 10 εκατ. τετρ. χλμ, καθιστώντας την τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα ύστερα από τη Ρωσία και τον Καναδά.¹⁵

H μαζική επέκταση της κινέζικης οικονομίας προκαλείται από τη τεράστια μετακίνηση αγροτικού πληθυσμού στα αστικά κέντρα, καθώς και από μια βιομηχανική επανάσταση που μετατρέπει την Κίνα σε κέντρο παγκόσμιας παραγωγής. Οι επιπτώσεις της μετακίνησης των πληθυσμών συντελεί στην ανάγκη κατασκευής των απαραίτητων υποδομών σε σύντομο χρονικό διάστημα, προκειμένου να καταστούν εφικτές οι βιώσιμες συνθήκες στις πόλεις. Η ανάγκη για στέγαση, ενέργεια και μεταφορά οδηγεί στην δημιουργία ενός ολόκληρου έθνους από τα θεμέλια. Αυτή η εσωτερική μεταμόρφωση θα προκαλέσει την δημιουργία μαζικών αναγκών για χάλυβα, κάρβουνο, πετρέλαιο, τσιμέντο και άλλα βασικά αγαθά και κατ’ επέκταση θα συμβάλλει στην τροφοδότηση μιας οικονομίας με εκρηκτικούς ρυθμούς μελλοντικά. Επιπλέον, οι υψηλότεροι μισθοί στις πόλεις προσελκύουν κάτοικους από τις αγροτικές περιοχές.¹⁶

Πέρα από τις θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο, η Κίνα διαμορφώνει το μέλλον της στην παγκόσμια οικονομία, ως την καλύτερη πλατφόρμα εξαγωγών και ως την καλύτερη αγορά εγχώριων αγαθών. Σχεδόν κάθε υπερεθνική εταιρεία στον κόσμο επιθυμεί να παράγει και να διαθέτει την παραγωγή της στην Κίνα, καθιστώντας την Κίνα ως την τρίτη μεγαλύτερη χώρα στον τομέα εισαγωγών και εξαγωγών.¹⁷

Οι αλυσίδες παραγωγής της Κίνας αποτελούν τώρα το ζωτικό σημείο γύρω από το οποίο περιστρέφεται η ασιατική περιφερειακή οικονομία. Η Κίνα αποτελεί το μεγαλύτερο εταίρο στους τομείς των κατασκευών και του εμπορίου σε μια διαπεριφερειακή αγορά που είχε έσοδα 722,2 δις$ και διαθέτει τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης παγκοσμίως από το 1985.  Τώρα, η Κίνα αποτελεί το βασικό εμπορικό εταίρο της Κορέας και της Ιαπωνίας. Στην πραγματικότητα, η ανάκαμψη της Ιαπωνίας οφείλεται σε εξαγωγές αγαθών στην Κίνα. Επίσης, η Ιαπωνία έχει προβεί σε σημαντικές επενδύσεις σε Κινέζικες πόλεις. Ενδεικτικά αναφέρονται η Σαγκάη με επενδύσεις της τάξεως 9 δις $ και η Dalian όπου υπάρχουν εισροές της τάξεως 5,6 δις. $ από 2500 Ιαπωνικές εταιρίες.¹⁸

Η βιομηχανική ανάπτυξη στην Κίνα την καθιστά ως τη μεγαλύτερη χώρα εισαγωγέα σε κασσίτερο, πλατίνα, χημικά και την τρίτη μεγαλύτερη χώρα εισαγωγέα σε νικέλιο. Όσον αφορά το κάρβουνο, η Κίνα αποτελεί τη μεγαλύτερη χώρα σε παραγωγή και κατανάλωση και τη δεύτερη μεγαλύτερη χώρα σε εξαγωγές. Η αυξημένη χρήση πρώτων υλών έχει προκαλέσει άνοδο στις τιμές των αγαθών που κυμαίνεται σε επίπεδα από 40% έως 200%. Ακολούθως προκλήθηκε εκρηκτική ανάπτυξη στην Ιαπωνία, Αυστραλία, στον Καναδά και στη Βραζιλία σε υπερεθνικούς κολοσσούς όπως Nippon Steel, PHP Billiton και Rio Tinto. Επίσης, σημάδι της κινεζικής οικονομικής ανάπτυξης αποτελεί η αύξηση μαζικών μεταφορών αγαθών με πλοία, όπου παρατηρείται εκρηκτική άνοδος των τιμών κατά 600% αλλά και εντολές  νέων παραγγελιών για κατασκευές πλοίων. Επιπροσθέτως, η Κίνα είναι παγκοσμίως η Τρίτη μεγαλύτερη χώρα στην αγορά αυτοκινήτων  με τα GM, Ford, Honda, Toyota, Hyndai και Daimler Chrysler να κατασκευάζονται στο σύνολό τους εντός της Κίνας σε συνεργασία με τοπικές εταιρείες. Η Volkswagon είναι ο κορυφαίος παίκτης στο εξωτερικό κατέχοντας 30% της αγοράς.¹⁹

Στον οικονομικό τομέα, οφείλουμε επίσης να παρατηρήσουμε τόσο τον τραπεζικό τομέα όσο και την χρηματιστηριακή αγορά. Σημαντικές μητροπολιτικές εταιρείες τώρα είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια του Hong Kong και της Νέας Υόρκης.²⁰

Η ταχεία οικονομική ανάπτυξη της Κίνας έχει σημαντικές πολιτικές διαστάσεις. Έχει κεντρικό ρόλο στο Συμβούλιο Ασφαλείας, στο Οικονομικό Συμβούλιο Ασίας και Ειρηνικού και αυξανόμενη επιρροή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Για πολλές δεκαετίες, η Κίνα έχει προωθήσει την εικόνα της ως παγκόσμια δύναμη βασιζόμενη περισσότερο στην ήπια ισχύ παρά στην στρατιωτική της δύναμη. Σήμερα, οι οικονομικοί δεσμοί της Κίνας την καθιστούν ένα σημαντικό δρώντα σε διεθνείς οργανισμούς και η βιομηχανική της ανάπτυξη αποτελεί μοντέλο για τις αναπτυσσόμενες χώρες.²¹

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθούμε και στην αξιοσημείωτη στρατιωτική ισχύ της Κίνας, η οποία διαθέτει 2,25 εκατ. στρατιώτες, με αποτέλεσμα να είναι ο μεγαλύτερος ένοπλος στρατός. Επίσης κατέχει  πυρηνικά όπλα που έχουν δυνατότητες για όλα τα φάσματα και τρόπους υλοποίησης επιθέσεων.²²

Καταλήγοντας, η Κίνα έχει ένα επιπλέον ατού που την καθιστά πιθανή υπερδύναμη. Και αυτό δεν είναι άλλο από την ισχυρή αίσθηση της κατεύθυνσης προς κπ σκοπό που πηγάζει από την Κινεζική ηγεσία.²³

4. Ιαπωνία

Άλλη χώρα με αρκετές πιθανότητες ανάδειξης της σε υπερδύναμη τον 21^ο αιώνα είναι η Ιαπωνία. Σύμφωνα με μελετητές, η Ιαπωνία θα εξελιχθεί σε ηγετική δύναμη της Ανατολικής Ασίας έως το 2040. Παρά τη διαφωνία πολλών όσον αφορά την Ιαπωνία, είναι λογική αυτή η πρόβλεψη, καθότι η Κίνα αναμένεται να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα στα επόμενα χρόνια, προβλήματα που θα δράσουν περιοριστικά στη διακυβέρνηση του Κομμουνιστικού Κόμματος. ²⁴

Η Ιαπωνία είναι η 62^η μεγαλύτερη χώρα σε γεωγραφική έκταση.²⁵ Είναι η δέκατη χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό και έχει την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία.²⁶ Ωστόσο, αντιμετωπίζει ένα σημαντικό πρόβλημα και αυτό είναι η γήρανση του πληθυσμού της, παράγοντας που αποτελεί ανάχωμα στην προσπάθεια της ανάδειξης της ως υπερδύναμη. Εμπόδιο επίσης στην προσπάθειά της αποτελεί και το τεράστιο χρέος της που ανέρχεται άνω του 229% του ΑΕΠ της.^.27 Όμως κανένα από αυτά τα δυο γεγονότα, δεν μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα μελλοντικά η Ιαπωνία να αποτελέσει υπερδύναμη στην διεθνή σκηνή.

Πρώτα από όλα, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τη συσσώρευση πλούτου στην Ιαπωνία και ειδικά σε συγκεκριμένες περιοχές (Kyushu, Shikoku, Honshu και Hokkaido). Αυτές οι περιοχές συνεισφέρουν περίπου κατά 87% στην Ιαπωνική οικονομία. Το υπόλοιπο 17% – 18% προέρχεται από το Τόκιο, το οποίο έχει το μεγαλύτερο ΑΕΠ (1,48 τρις$), συγκριτικά με κάθε άλλη πόλη σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Σεούλ έρχεται στη δεύτερη θέση με ΑΕΠ μισό από του Τόκιο.²⁸

Το πλεονέκτημα της Ιαπωνίας ωστόσο επικεντρώνεται στην πιο ομοιόμορφη κατανομή του πλούτου στον πληθυσμό της. Με άλλα λόγια, η Ιαπωνία είναι ευκολότερο να επιτύχει τους στόχους της με τον πληθυσμό που διαθέτει αν και κατά πολύ αριθμητικά μικρότερος από την Κίνα.²⁹

Επίσης, η Ιαπωνία είναι μια από τις κορυφαίες χώρες παγκοσμίως σε επενδύσεις σε τομείς όπως  έρευνα τεχνητής νοημοσύνης, αυτοματοποίηση παραγωγής και ρομποτική τεχνολογία προκειμένου να διατηρήσει η Ιαπωνία τους ρυθμούς παραγωγικότητας της.³⁰

Τέλος, η Ιαπωνία δεν έχει χερσαίους εχθρούς, είναι ένα κράτος νησιωτικό.³¹

Ωστόσο, το 2016, η Ιαπωνία κατατάχθηκε μεταξύ των δέκα πρώτων χωρών στις στρατιωτικές δαπάνες. Εάν η Ιαπωνία καταφέρει να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ της, καθιστώντας τις ένοπλες δυνάμεις της Ιαπωνίας ως την τρίτη ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη παγκοσμίως. ³²

Παραπομπές

1. China: the 21st Century Superower? Lecture, Casa Asia, Barcelona, 13 September 2005 by Rosita Dellios

2.& 3. IOSR JOURNAL OF Humanities and Social Science, Volume 20, Issue 5, Ver IV (May 2015), PP 45 – 50, “India Emerging as an Economic Superpower”, by Humani

4. https://en.wikipedia.org/wiki/India_as_as_emerging superpower
5. & 6. IOSR JOURNAL OF Humanities and Social Science, Volume 20, Issue 5, Ver IV (May 2015), PP 45 – 50, “India Emerging as an Economic Superpower”, by Humani
6. https://en.wikipedia.org/wiki/India_as_as_emerging superpower
7. , 9., 10., 11., 12., & 13. https://www.globalresearch.ca/brazil-does-have-the-potential-to-be-a-great-power
8. https://en.wikipedia.org/wiki/Potential_superpowers
9. China: the 21st Century Superpower? Lecture, Casa Asia, Barcelona, 13 September 2005 by Rosita Dellios

16., 17., 18. 19., 20. & 21. Emerging Third World Powers: China, India and Brazil by Jerry Harris

22. & 23. China: the 21st Century Superpower? Lecture, Casa Asia, Barcelona, 13 September 2005 by Rosita Dellios
23. & 25. http://www.mauldineconomics.com/editorial/the-leading-power-in-east-asia-will-be-japan-not-china
24. https://en.wikipedia.org/wiki/Potential_superpowers

27., 28., 29., 30. & 31. http://www.mauldineconomics.com/editorial/the-leading-power-in-east-asia-will-be-japan-not-china

32. http://www.philstar.com/opinion/2017/07/02/1715536/japan-emerging-superpower