Το πρόγραμμα Sure αλλάζει το τοπίο στα εργασιακά

Το πρόγραμμα Sure που προετοιμάζει εδώ και καιρό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά χρονοτριβεί ως προς την οριστικοποίηση των τεχνικών λεπτομερειών του, είναι μια κάποια… λύση στο οξύ πρόβλημα της ανεργίας που «χτυπάει»  τη Γηραιά Ήπειρο. Η πανδημία του κορωνοϊού και το lock down πολλών εβδομάδων κλυδώνισε οικονομίες και επιχειρήσεις και έβαλε στη λαιμητόμο τo κεφάλι εκατομμυρίων εργαζομένων.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Είναι πασιφανής και πιο επιτακτική από ποτέ η ανάγκη κρατικής παρέμβασης και δημιουργίας ενός πλαισίου εγγυήσεων θέσεων εργασίας. Ίσως να είναι και μονόδρομος η κρατική παρεμβολή, προκειμένου να αποτραπεί η εκδήλωση φαινομένων μαζικών απολύσεων και εκτόξευσης των δεικτών της ανεργίας. Το μέγα ζήτημα που εγείρεται είναι με ποιον τρόπο θα γίνει η παρέμβαση και αν αυτή θα αλλοιώσει βασικές εργασιακές «δομές» και κεκτημένα, αλλάζοντας άπαξ δια παντός τον χάρτη της εργασίας, εις βάρος βεβαίως των εργαζομένων.

Ο κίνδυνος να μεταβληθούν επί τα χείρω οι εργασιακές συνθήκες, είναι ορατός. Η ιερότητα του σκοπού διατήρησης της εργασίας και η αποφυγή απόλυσης είναι τεράστια, εξόχως σημαντική και θεμελιώδες ζητούμενο σε κάθε ευνομούμενη κοινωνία. Και εν πολλοίς, μέσω του προγράμματος Sure, εξυπηρετείται αυτός ο σκοπός, ο οποίος όμως δεν πρέπει να υπερκαλύψει τα πάντα. Δεν πρέπει να χαθούν εργασιακά κεκτημένα και κυρίως να «παγιωθεί» η εκ περιτροπής εργασία, η λεγόμενη μερική απασχόληση σ’ ένα ευρύ φάσμα της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Οι εργαζόμενοι του οχταώρου θα μετατραπούν σε τετραώρου με μειωμένες αποδοχές και αυτό ενδεχομένως να αποτελεί και το καλό σενάριο.

Σχήματα με μειωμένο εργάσιμο χρόνο και αποδοχές

Το κακό σενάριο και άκρως απευκταίο είναι ότι οδεύουμε σε σχήματα που περιορίζουν αισθητά τον εργάσιμο χρόνο, διαλύουν εν τη ουσία της κάθε σύμβαση εργασίας και καθιστούν τον εργαζόμενο πιόνι του εργοδότη. Δίνεται η δυνατότητα στον τελευταίο να χρησιμοποιεί τον εργαζόμενο, όταν το επιθυμεί και για όσες ώρες θέλει.

Και φυσικά πέραν της ριζικής αναδιάρθρωσης που θα προκύψει στις εργασιακές σχέσεις (ωράρια, συμβάσεις), προκύπτει και το μείζον ζήτημα της οριζόντιας περικοπής των μισθών. Το γερμανικό μοντέλο που επέλεξε η Κομισιόν, προκρίνει την επιδότηση της μερικής απασχόλησης από το κράτος. Στην περίπτωσή μας, το ελληνικό κράτος που προσδοκά να λάβει περί τα 3,5 δισ.ευρώ από τον συνολικό κορβανά των 100 δισ., θα καλύπτει μέρος του μισθολογικού και ασφαλιστικού κόστους των εργαζομένων, οι οποίοι δεν θα απασχολούνται πλήρως αλλά εκ περιτροπής.

Το ποσοστό αναπλήρωσης που θα καλύπτει το κράτος, η διαφορά δηλαδή, στους μισθούς, από τη μείωση των ωρών απασχόλησης που επιβάλλουν οι εργοδότες, αναμένεται να είναι μεταξύ 30% και 60%. Δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως το ποσοστό αναπλήρωσης, όμως σε κάθε περίπτωση οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα θα έρθουν αντιμέτωποι με αισθητή μείωση των μισθών τους.

Πρόκειται για σενάρια που οι ιθύνοντες οφείλουν να επεξεργαστούν, προτού αρχίσουν τους πανηγυρισμούς για την εισροή χρημάτων από το πρόγραμμα Sure. Μένουν πολλά να αποσαφηνιστούν, να ξεκαθαρίσουν, αναφορικά με πως θα λειτουργήσει το νέο εργασιακό σχήμα. Για παράδειγμα, ποια είναι τα κριτήρια χρηματοδότησης του προγράμματος; Θα αφορά μόνο τις μεγάλες κραταιές βιομηχανίες ή θα έχει διευρυμένο χαρακτήρα και θα απευθύνεται σε επιχειρήσεις μικρότερου «διαμετρήματος»;

Μειώνονται τα έσοδα στα Ταμεία

Και μια άλλη παράμετρος, εξόχως σημαντική, είναι αυτή που αφορά στα ασφαλιστικά Ταμεία και δη στον αντίκτυπο που θα έχει η προώθηση της μερικής απασχόλησης στον εργασιακό στίβο. Μειώσεις μισθών που ενδεχομένως να φτάσουν έως και στο 50%, υπό το νέο «καθεστώς» της εκ περιτροπής εργασίας, θα πλήξουν σημαντικά και τα έσοδα στα Ταμεία. Αν, μάλιστα, συνυπολογίσει κανείς την αδήλωτη εργασία που αποτελεί «μικρόβιο» στον οργανισμό του Ασφαλιστικού, τότε αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος του προβλήματος που δύναται να ανακύψει.

Εν κατακλείδι, η γερμανική συνταγή που επιλέχθηκε για την αντιμετώπιση της ανεργίας, έχει χαρακτηριστικά δίκοπου μαχαιριού. Προσφέρει άμεσες λύσεις αλλά και μακροπρόθεσμους προβληματισμούς για το μέλλον του έμψυχου δυναμικού της χώρας.