Ρουμπινί: Το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαρτάται από την Ιταλία

Από την Ιταλία εξαρτάται η μακροημέρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τον διακεκριμένο οικονομολόγο Νουριέλ Ρουμπινί.

Όπως αναφέρει με άρθρο του στο Project Syndicate, τον Ιανουάριο του 2022, το ιταλικό κοινοβούλιο (μαζί με περιφερειακούς εκπροσώπους) θα διενεργήσει μυστικές ψηφοφορίες για να εκλέξει τον επόμενο πρόεδρο της χώρας και η επιλογή του θα έχει ευρύτερες επιπτώσεις.

Στην πραγματικότητα, οι ιταλικές προεδρικές εκλογές θα συγκαθορίσουν την τύχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα επόμενα χρόνια – μαζί με τις γερμανικές ομοσπονδιακές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο και οι γαλλικές προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές τον προσεχή Απρίλιο και τον Ιούνιο, αντίστοιχα.

Γενικά πιστεύεται ότι ο Ιταλός πρόεδρος έχει μόνο «διακοσμητικό» ρόλο (όπως ο Γερμανός πρόεδρος). Στην πραγματικότητα, αν και το ιταλικό σύνταγμα καθιερώνει τη Δημοκρατία ως κοινοβουλευτική δημοκρατία, το σύστημα λειτουργεί έτσι μόνο σε περιόδους σχετικής «ηρεμίας». Σε «ταραχώδεις» περιόδους, όταν το πολιτικό σύστημα είναι αδύναμο και ανίκανο να προσφέρει βιώσιμες λύσεις, ο πρόεδρος γίνεται deus ex machina.

Τα δύο πιο σημαντικά εργαλεία που έχει στη διάθεσή του ο Ιταλός πρόεδρος είναι η εξουσία να διορίζει τον πρωθυπουργό και να εγκρίνει το υπουργικό συμβούλιο, αλλά και την εξουσία να διαλύσει το κοινοβούλιο.

Σε κάθε περίπτωση, οι προεδρικές εκλογές στην Ιταλία έρχονται σε μια κρίσιμη συγκυρία, λέει ο Ρουμπινί. Έχοντας να λάβει σχεδόν 200 δισεκατομμύρια ευρώ (225 δισεκατομμύρια δολάρια) σε χορηγήσεις και φθηνά δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης, η χώρα θα κληθεί να εφαρμόσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων από 2022 έως το 2026.

Εάν τις πραγματοποιήσει αποτελεσματικά, θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά την πολιτική της ΕΕ, θέτοντας τις βάσεις για έναν μόνιμο μηχανισμό αναδιανομής πλούτου και τη δημιουργία μιας δημοσιονομικής ένωσης. Οι επιπτώσεις της πολιτικής θα ήταν βαθιές. Η ΕΕ θα είχε περισσότερα μέσα για να συνδέσει τη δημοσιονομική στήριξη με τις εθνικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με στόχο την αύξηση του αναπτυξιακού δυναμικού του μπλοκ.

Ταυτόχρονα, η νομισματική πολιτική θα έπαιζε σχετικά μικρότερο ρόλο, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να εστιάζει την προσοχή της στον έλεγχο του πληθωρισμού, και όχι στην επιδίωξη παρασκηνιακών μέτρων για τον επιμερισμό του κινδύνου ελλείψει κοινής δημοσιονομικής πολιτικής.

Αλλά εάν η Ιταλία αποδειχθεί ότι δεν μπορεί να δαπανήσει αποτελεσματικά τα κονδύλια της ΕΕ, το Next Generation EU θα μείνει στη μνήμη μας ως διάττων αστέρας, μια εφάπαξ άσκηση. Η παροχή οικονομικών μέτρων στήριξης θα συνεχίσει να αποτελεί καθήκον των φορέων χάραξης δημοσιονομικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο και της ΕΚΤ. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας η Ιταλία να καταφέρει να καταστήσει την οικονομία της πιο ανταγωνιστική και πιο αποτελεσματική. Αυτό το αποτέλεσμα δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένο, δεδομένου του σχετικά κακού παρελθόντος της.

Η Ιταλία παραμένει ο πιο αδύναμος κρίκος στην ευρωζώνη, πράγμα που σημαίνει ότι η πολιτική σκηνή της χώρας και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα είναι το κλειδί για την επιβίωση και την ευημερία της ΕΕ τα επόμενα χρόνια. Εάν τα λαϊκιστικά κόμματα επιστρέψουν στην εξουσία διευρύνοντας χρέος και έλλειμμα, η ένταξη της Ιταλίας στην ευρωζώνη θα μπορούσε να τεθεί υπό αμφισβήτηση, προμηνύοντας αναταραχές στην αγορά.