Ποιοι εξωγενείς κίνδυνοι απειλούν την ελληνική οικονομία

Τα εξωγενή ρίσκα και οι κίνδυνοι που προέρχονται κυρίως από τις γεωπολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, αποτελούν μια σταθερή… δικαιολογία για τις αστοχίες της ελληνικής οικονομίας.

Κάποιες φορές, όπως για παράδειγμα μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία που οδήγησε στην εκτόξευση των τιμών του φυσικού αερίου, η πανάκριβη ενέργεια που πλήρωναν νοικοκυριά και επιχειρήσεις ήταν «προϊόν» του εξωγενούς παράγοντα που διαμόρφωσε τη δυσμενή συνθήκη. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις όπου η επίκληση στο «κακό» που συμβαίνει στην παγκόσμια κοινότητα γίνεται σκοπίμως, προκειμένου να ριχτεί στάχτη στα μάτια των πολιτών και να «κρυφτούν» οι πραγματικές ευθύνες των κυβερνώντων.

Η μικρή εισαγωγή ήταν αναγκαία για να γίνει αντιληπτό ότι η ελληνική οικονομία, αν και «ανθεί» τα τελευταία χρόνια, μπορεί να επηρεαστεί δυσμενώς από τις διεθνείς εξελίξεις, τόσο τις γεωπολιτικές (Μέση Ανατολή, Ουκρανία) όσο και  τις μακροοοικονομικές. Και αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για ενδεχόμενο φρένο στην ανάπτυξή της, αλλά «πραγματικότητα» όπως προκύπτει από την ανάλυση της Εurobank.

Η ισχνή μεγέθυνση της Ευρωζώνης και οι ελληνικές εξαγωγές

Παρά την ώθηση που αναμένεται να δώσουν στην οικονομία οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, οι διεθνείς εξελίξεις θέτουν εμπόδια στην πορεία της ελληνικής οικονομίας. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η ισχνή μεγέθυνση που παρουσιάζει η Ευρωζώνη, επίδοση που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις ελληνικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών με άμεσο και έμμεσο τρόπο. Αναλυτικά, από το δ’ τρίμηνο του 2022, δηλαδή λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, μέχρι το β’ τρίμηνο του 2024, ο μέσος τριμηνιαίος ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρωζώνη ήταν 0,1% και στη Γερμανία -0,1%. Η εν λόγω επίδοση είχε ως αποτέλεσμα το πραγματικό ΑΕΠ στην Ευρωζώνη το β’ τρίμηνο 2024 να αποκλίνει από την προ πανδημίας τάση του κατά -4,2% και στη Γερμανία κατά -7,6%, Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις που συνδέονται με τη βιομηχανία της, η οποία πλήττεται από την ενεργειακή κρίση και από τον ανταγωνισμό που προέρχεται από την Κίνα (π.χ. ηλεκτρικά αυτοκίνητα). Σημειώνεται, ότι το 2023, το 42,0% των ελληνικών εξαγωγών εμπορευμάτων απορροφήθηκε από την Ευρωζώνη και το 6,7% από τη Γερμανία. Επιπρόσθετα, το ίδιο έτος, η Ευρωζώνη συνεισέφερε το 45,9% των ταξιδιωτικών εισπράξεων -εξαιρουμένων των εσόδων από κρουαζιέρα- και η Γερμανία το 18,1%. Συνεπώς, λόγω των προαναφερθέντων ισχυρών εμπορικών δεσμών, μια παρατεταμένη ισχνή μεγέθυνση της Ευρωζώνης δύναται να επηρεάσει αρνητικά τις ελληνικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών.

Νέα αύξηση στον πληθωρισμό

Παράλληλα με την ανάπτυξη, ρίσκα για την Ελλάδα ελλοχεύουν και για τον πληθωρισμό. Από τον Ιουν-24 καταγράφεται εκ νέου αύξηση, με την τελευταία παρατήρηση, ήτοι του Αυγ-24, να διαμορφώνεται στο 3,2% (ο πυρήνας στο 3,7%), έναντι 2,2% στην Ευρωζώνη (πυρήνας στο 2,8%). Παρά ταύτα, σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Αυγ-24 ήταν μικρότερος κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι από το 2020 κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομία κυρίως αρνητικές διαταραχές στον τομέα της προσφοράς (negative supply shocks). Η πανδημία, η ενεργειακή κρίση, οι πόλεμοι, οι γεωπολιτικές εντάσεις σε μεγάλες ναυτικές οδούς και οι φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής κρίσης επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη, αυξάνουν το κόστος παραγωγής και συνεπακόλουθα τον πληθωρισμό. Στον αντίποδα, η εν εξελίξει 4^η βιομηχανική επανάσταση, μέσω των καινοτόμων νέων τεχνολογιών που προσφέρει, αποτελεί μια θετική διαταραχή στον τομέα της προσφοράς. Ωστόσο, οι ευεργετικές επιδράσεις των νέων τεχνολογιών απαιτούν χρόνο για να διαχυθούν στην οικονομία.