Τι είναι και πώς μεταδίδεται η πανώλη – Πώς έφτασε από την Ασία στην Ευρώπη – Η μετάδοσή της στη Γηραιά Ήπειρο και οι μαζικοί θάνατοι εξαιτίας της – Η αδυναμία των γιατρών να την αντιμετωπίσουν – Άγνωστα στοιχεία για την πανώλη στην Κωνσταντινούπολη και στον ελλαδικό χώρο
Το θέμα του σημερινού μας άρθρου είναι μάλλον μακάβριο και καθόλου ελκυστικό. Ο νέος κοροναϊός που ξεκίνησε από την Κίνα και έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία, είναι η αφορμή που μας έκανε να γράψουμε το άρθρο αυτό.
Να σημειώσουμε ότι πρόκειται για ένα άρθρο καθαρά ιστορικό και ενημερωτικό, ότι δεν κινδυνολογούμε και ότι, όπως θα δουν οι αναγνώστες μας, η ιατρική την εποχή που η μαύρη πανώλη «χτύπησε» την Ευρώπη (1347-1351), ήταν σε νηπιακό στάδιο, για να μην γράψουμε ότι ήταν ανύπαρκτη.
Η επιδημία της πανώλης προκάλεσε τον θάνατο 20-25 εκατομμυρίων ανθρώπων στην Ευρώπη και συνολικά, ίσως και 100 εκατομμυρίων, μαζί μ’ αυτούς που έχασαν τη ζωή τους σε Ασία και Αφρική.
Κι ενώ για τον «μαύρο θάνατο» (black death), μπορείτε να βρείτε αρκετά στοιχεία στο διαδίκτυο, υπάρχουν ελάχιστες αναφορές για τα θύματα της πανώλης στην Βυζαντινή αυτοκρατορία και ιδιαίτερα στον ελλαδικό χώρο. Βρήκαμε αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία και θα τα παρουσιάσουμε.
Η πανώλη(ς) (αγγλ. plague, γαλλ. peste), είναι ένα βαρύτατο λοιμώδες νόσημα, προκαλούμενο από τον βάκιλο του Γιερσέν (Yersin), ένα αρνητικό κατά gram βακτηρίδιο της οικογένειας της εντεροβακτηριοειδών.
Επειδή οι όροι, αρνητικό κατά gram και θετικό κατά gram χρησιμοποιούνται ευρέως και φυσικά οι μη ειδικοί δεν γνωρίζουν για τι ακριβώς πρόκειται, θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά. Τα στοιχεία προέρχονται από το λήμμα γκραμ, του μνημειώδους «Χρηστικού Λεξικού της Ακαδημίας Αθηνών» (έκδ. 2014) Η χρώση κατά gram, είναι μέθοδος επεξεργασίας ιστών ή σωματικών υγρών που έχουν υποστεί βακτηριακή μόλυνση, κατά την οποία τα βακτήρια αρχικά χρωματίζονται μοβ και στη συνέχεια με διαδοχική χρήση οργανικού διαλύτη και δεύτερης χρωστικής, είτε διατηρούν το χρώμα αυτό είτε αποχρωματίζονται και βάφονται κόκκινα, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (gram θετικό ή gram αρνητικό αντίστοιχα). Η μέθοδος πήρε το όνομά της από τον Δανό φυσικό και βακτηριολόγο Hans C. J. Gram (1853-1938).
Μετά τη σύντομη, αλλά ενδιαφέρουσα πιστεύουμε αυτή παρένθεση, επανερχόμαστε στην πανώλη.
Η πανώλη, υπήρξε μάστιγα της ανθρωπότητας από την αρχαιότητα. Είναι ίσως το λοιμώδες νόσημα που είχε προκαλέσει τους περισσότερους θανάτους στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το βακτήριο της πανώλης, ανακαλύφθηκε το 1894 από τον Γαλλοελβετό γιατρό Alexandre Yersin (1863-1943).
Η βουβωνική πανώλη, χαρακτηρίζεται από διόγκωση των λεμφαδένων, κυρίως της βουβωνικής χώρας, αλλά και του λαιμού και των μασχαλών. Η μεγάλη και σκληρή αυτή διόγκωση των λεμφαδένων, συνοδεύεται από υψηλό πυρετό, θόλωση της διάνοιας και παραλήρημα. Η εξέλιξή της ήταν στο παρελθόν θανατηφόρα, λόγω σηψαιμικής διασποράς της νόσου σ’ όλο το σώμα. Η πνευμονική πανώλη χαρακτηρίζεται, εκτός από τον υψηλό πυρετό, από έντονη δύσπνοια, κυάνωση και αιματηρή απόχρεμψη γεμάτη βακτηρίδια, κάτι που κάνει τη μορφή αυτή της νόσου πολύ μεταδοτική.
Κλείνουμε με όσα γράφει ο Δ. Κυδώνης για την πανώλη στην Κωνσταντινούπολη:
«… καθ’ ημέραν μεν η μεγάλη Πόλις κενούται, και μεγίστην ούσαν μικρόν το των τάφων πλήθος ελέγχει, και καθ’ ημέραν έργον ημίν εκφέρειν τους φίλους, και ο μάλιστ’ αν άνθρωποι δάκοι, ότι και φεύγουσιν αλλήλους οι άνθρωποι, ευλαβούμενοι την του νοσήματος κοινωνίαν, και ούτε πατήρ θάπτει παίδας, ούτ’ επ’ αυτώ παρ’ εκείνων τα νευομισμένα τελείται…».
Σχετικά Νέα
-
Θεσσαλονίκη: Αναστάτωση μετά από δυνατό θόρυβο στην περιοχή της Ρωμαϊκής Αγοράς
Αναστάτωση προκλήθηκε μετά τις πέντε το απόγευμα της Παρασκευής, στην περιοχή της Ρωμαϊκής Αγοράς.
-
Ευρυτανία: Νεκρός ο οδηγός αυτοκινήτου που έπεσε σε γκρεμό 60 μέτρων
Δεν κατάφερε να κρατηθεί στη ζωή ο 70χρονος οδηγός του αυτοκινήτου που το πρωί.
-
Υπόθεση κατασκοπείας στη Ρόδο: Καταδίκη και σε δεύτερο βαθμό για τους δύο κατηγορούμενους
Ένοχοι κρίθηκαν οι δύο κατηγορούμενους για την πολύκροτη υπόθεση κατασκοπείας εις βάρος της Ελλάδας..
-
Conference League: Στην πλατεία Κοτζιά το τρόπαιο
Στην πλατεία Κοτζιά βρίσκεται από τις 9 το πρωί σήμερα το τρόπαιο του Conference League.