Ελληνικός τουρισμός: Από τη μονοκαλλιέργεια του καλοκαιριού σε ένα βιώσιμο μέλλον

Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας, με συμβολή που ξεπερνά το 25% του ΑΕΠ, ενώ προσφέρει άμεσα και έμμεσα πάνω από 800.000 θέσεις εργασίας. Παρ’ όλα αυτά, βασίζεται σε ένα μοντέλο που επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στη θερινή περίοδο και σε λίγους, υπερκορεσμένους προορισμούς.

Γράφει ο *Λάμπρος Μπέλεσης

Αν θέλουμε να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του τουριστικού μας προϊόντος και να ενισχύσουμε τις τοπικές κοινωνίες σε όλη την επικράτεια, χρειάζονται συγκεκριμένες και ρεαλιστικές παρεμβάσεις.

Α. Μείωση της εποχικότητας – Τουρισμός 12 μηνών

Σήμερα, το 85% της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα καταγράφεται μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου, με αποτέλεσμα πολλοί εργαζόμενοι και επιχειρήσεις να λειτουργούν μόνο για τέσσερις μήνες τον χρόνο. Περιοχές με δυνατότητες για χειμερινό, πολιτιστικό ή φυσιολατρικό τουρισμό, όπως το Μέτσοβο, το Καρπενήσι ή τα Ζαγοροχώρια, παραμένουν τουριστικά «αόρατες» για μεγάλο μέρος του χρόνου.

Μια εθνική στρατηγική ενίσχυσης του 12μηνου τουρισμού μπορεί να περιλαμβάνει φορολογικά κίνητρα για επιχειρήσεις που λειτουργούν όλο τον χρόνο, προβολή αστικών προορισμών για city breaks (Αθήνα, Θεσσαλονίκη) και ανάπτυξη χειμερινού τουρισμού με καλύτερες υποδομές.

Β. Θεματικός και ποιοτικός τουρισμός – Όχι άλλο “ήλιος και θάλασσα” μόνο

Η Ελλάδα έχει τεράστιες δυνατότητες πέρα από τις παραλίες. Ο οινοτουρισμός στη Νεμέα, η γαστρονομία στην Κρήτη, ο αγροτουρισμός στην Ήπειρο ή τα μνημεία UNESCO όπως οι Μυκήνες και τα Μετέωρα μπορούν να προσελκύσουν επισκέπτες με ενδιαφέρον για αυθεντικές εμπειρίες.

Το 2023, μόνο το 6% των επισκεπτών συμμετείχαν σε οργανωμένες θεματικές δραστηριότητες, ενώ το 70% δήλωσε ότι θα το επιθυμούσε αν υπήρχαν. Η πιστοποίηση εμπειριών και η στήριξη μικρών τοπικών φορέων μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Γ. Ποιότητα στις υπηρεσίες – Επένδυση στον άνθρωπο

Η εμπειρία του τουρίστα δεν καθορίζεται μόνο από τη φυσική ομορφιά ενός τόπου, αλλά και από το πώς τον υποδέχονται. Δυστυχώς, η τουριστική εκπαίδευση στη χώρα μας παραμένει αποσπασματική. Πολλοί εποχικοί εργαζόμενοι δεν έχουν καμία σχετική κατάρτιση, ενώ η εξυπηρέτηση διαφέρει δραματικά από περιοχή σε περιοχή.

Ένα εθνικό πρόγραμμα ετήσιας κατάρτισης τουριστικών επαγγελματιών θα μπορούσε να βελτιώσει ουσιαστικά το επίπεδο υπηρεσιών. Παράλληλα, μια ψηφιακή πλατφόρμα αξιολόγησης εμπειριών επισκεπτών θα λειτουργούσε θετικά για όλους.

Δ. Ισορροπημένη ανάπτυξη και στήριξη των τοπικών κοινωνιών

Περιοχές όπως η Σαντορίνη και η Μύκονος δέχονται πάνω από 2 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως – περισσότερους απ’ ό,τι μπορούν να εξυπηρετήσουν. Αντίθετα, δεκάδες περιοχές με τουριστικό ενδιαφέρον μένουν ουσιαστικά έξω από τον χάρτη.

Η δημιουργία ενός εθνικού σχεδίου περιφερειακής τουριστικής ανάπτυξης θα ενίσχυε την ισορροπία και τη βιωσιμότητα. Είναι σημαντικό ο τουρισμός να αποτελεί μοχλό ανάπτυξης για όλους – όχι μόνο για τους ήδη δημοφιλείς προορισμούς.

Η αξιοποίηση της τεχνολογίας ως επιταχυντής ποιοτικού τουρισμού

Η χρήση των νέων τεχνολογιών στον τουρισμό μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο αναβάθμισης της εμπειρίας και οργάνωσης. Από την εφαρμογή ψηφιακών ξεναγήσεων και την ενίσχυση των κρατήσεων μέσω εφαρμογών, έως την ανάλυση δεδομένων για την κατανόηση της τουριστικής ροής, η τεχνολογία προσφέρει λύσεις χαμηλού κόστους με μεγάλο αντίκτυπο.

Η δημιουργία ενιαίας τουριστικής πλατφόρμας ανά περιφέρεια, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για προσωποποιημένες προτάσεις στον επισκέπτη και η διάδοση των e-guides με QR codes σε σημεία ενδιαφέροντος, μπορούν να καταστήσουν την εμπειρία πιο λειτουργική, πιο σύγχρονη και τελικά πιο ελκυστική.

Ο τουρισμός μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, εφόσον στηριχθεί σε πιο ανθεκτικές και σύγχρονες βάσεις. Η μετάβαση από το μοντέλο “πολλοί τουρίστες, λίγοι μήνες, λίγα μέρη” σε ένα μοντέλο “τουρίστες όλο τον χρόνο, με ποιότητα, σε όλη τη χώρα” είναι εφικτή. Αυτό που χρειάζεται είναι σχέδιο, συνεργασία και στοχευμένες παρεμβάσεις που ενισχύουν τόσο τον επισκέπτη όσο και τον άνθρωπο που τον υποδέχεται.