Αποκαλυπτήρια αυστηρότερων μέτρων για την ασφάλεια των ΑΕΙ – Σχέδιο για ελεγχόμενη πρόσβαση, πειθαρχικό πλαίσιο και νέες κυρώσεις

Την υποχρεωτική κατάθεση σχεδίων ασφαλείας από όλα τα Πανεπιστήμια έως τα τέλη Ιουλίου και την εγκατάσταση έως το τέλος του έτους συστημάτων πλήρως ελεγχόμενης πρόσβασης -κατά προτεραιότητα στις σχολές εκείνες όπου υπάρχουν συχνά έκνομες ενέργειες-, με ανοιχτό το ενδεχόμενο πρόσθετης χρηματοδότησης στα ΑΕΙ για την υλοποίηση των μέτρων, περιλαμβάνει το σχέδιο της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της βίας στα Πανεπιστήμια, που ανακοίνωσε η Υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, Σοφία Ζαχαράκη στη Σύνοδο των Πρυτάνεων, που διεξήχθη στη Χαλκιδική.

Το υπουργείο, όπως διευκρίνισε, μέσω ψηφιακής πλατφόρμας θα παρακολουθεί την υλοποίηση των μέτρων. Παράλληλα θα αυστηροποιηθεί το ποινικό πλαίσιο αντιμετώπισης φοιτητών που διαπράττουν αξιόποινες πράξεις εντός του πανεπιστημίου, με στόχο την επιτάχυνση των δικαστικών διαδικασιών και τον περιορισμό των αναστολών και αναβολών. Θα ισχύει αυτοδίκαιη παύση της ιδιότητας του φοιτητή -με ανώτατη διάρκεια παύσης έως 24 μήνες- σε περίπτωση σύλληψής του για αξιόποινη πράξη και ενδεχόμενη οριστική διαγραφή του από το πανεπιστήμιο σε περίπτωση αμετάκλητης καταδίκης.

Για την επιτάχυνση των πειθαρχικών διαδικασιών εντός των ΑΕΙ πλέον η υποχρεωτική συγκρότηση πειθαρχικών συμβουλίων εντός των Ιδρυμάτων περνά από τις σχολές και τα τμήματα σε κεντρικό επίπεδο διοίκησης. Οι πρυτάνεις φέρουν την ευθύνη για την εφαρμογή μέτρων και σε περίπτωση μη συμμόρφωσής τους με τις διατάξεις των νόμων προβλέπονται πειθαρχικά και διοικητικά μέτρα, ακόμη και έκπτωση τους από το αξίωμα, κάτι πάντως που η κ. Ζαχαράκη εκτίμησε πως δε θα χρειαστεί να συμβεί, καθώς, όπως διευκρίνισε, και στη Σύνοδο επιβεβαιώθηκε, η συναντίληψη και δέσμευση των πρυτάνεων για την αντιμετώπιση των περιστατικών βίας στα πανεπιστήμια.

«Είναι αυτονόητη υποχρέωση όλων μας να αναλάβουμε ευθύνες -και το υπουργείο αλλά και οι πρυτάνεις-, έτσι ώστε να μπορέσουμε να πούμε ένα μεγάλο όχι στη βία και στην ανομία που δεν έχει καμία θέση στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Συμφωνήσαμε όλοι ότι είναι η στιγμή να αξιοποιήσουμε την εμπειρία που μέχρι τώρα είχε αποκτηθεί, το πώς μέχρι τώρα έχει εφαρμοστεί ο νόμος, πώς πρέπει να τον βελτιώσουμε, να τον ενισχύσουμε και ως κυβέρνηση έχουμε αποφασίσει ότι θα είμαστε πραγματικά πάρα πολύ αυστηροί ως προς την τήρησή του», επισήμανε η κ. Ζαχαράκη εξηγώντας ότι εντός τριμήνου -μέχρι τέλος Ιουλίου, θα πρέπει όλα τα πανεπιστήμια να έχουν καταθέσει (κατά περιπτώσεις να έχουν επικαιροποιήσει) τα σχέδια ασφαλείας. «Σήμερα μας ενημέρωσαν πολύ περισσότερα πανεπιστήμια ότι έχουν ήδη καταθέσει σχέδια και την άλλη εβδομάδα θα δοθούν τα στοιχεία επικαιροποιημένα», διευκρίνισε, προσθέτοντας ότι τα σχέδια αυτά είναι πολύ σημαντικά, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι αφορούν και την πολιτική προστασία».

«Θα καταγράφονται όλα αυτά σε ψηφιακή πλατφόρμα. Θα το ελέγχουμε εμείς οι ίδιοι και σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας το πού βρίσκεται η υλοποίηση κάθε σχεδίου δράσης και επίσης θα βάλουμε ένα χρονικό όριο έως το τέλος της χρονιάς, για την τοποθέτηση στις σχολές που έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα συστημάτων ελεγχόμενης εισόδου. Η ελεγχόμενη είσοδος θα εφαρμοστεί κατά προτεραιότητα εκεί που υπάρχει μεγαλύτερο πρόβλημα και όχι οριζόντια και ενιαία», σημείωσε, διευκρινίζοντας ότι πολλά πανεπιστήμια αξιοποίησαν τη χρηματοδότηση 10 εκ. ευρώ που είχε δοθεί το 2021. «Μέχρι το τέλος της χρονιάς, μόλις κοστολογήσει κάθε πανεπιστήμιο τι ανάγκη έχει -για το κομμάτι της ηλεκτρονικής πρόσβασης, για το κομμάτι της πιθανής ανάγκης για τις κάρτες, για όλα αυτά τα οποία πρέπει να προμηθευτούν- είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε και έκτακτη χρηματοδότηση», πρόσθεσε.

Τι θα συμβαίνει με τους φοιτητές που συλλαμβάνονται για έκνομες πράξεις στο Πανεπιστήμιο
Για τη διαδικασία ποινικής αντιμετώπισης όσων συλλαμβάνονται μέσα στον χώρο του Πανεπιστημίου και ιδίως όσων έχουν την ιδιότητα του φοιτητή, η Υπουργός Παιδείας επισήμανε: «Κατεύθυνση είναι να έχουμε οπωσδήποτε μία αυστηροποίηση του πλαισίου, να υπάρξουν ειδικές διατάξεις, οι οποίες σίγουρα θα επισπεύδουν και την τέλεση της δίκης, θα μειώνουν τη δυνατότητα των αναβολών, των αναστολών στην έκτιση ποινής, τα οποία βλέπουμε να συμβαίνουν αυτή τη στιγμή και μπορεί να νιώθει κάποιος ότι είναι ατιμώρητος. Η αίσθηση της ατιμωρησίας πρέπει να εκλείψει και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό […] Η αυτοδίκαιη παύση της ιδιότητας του φοιτητή όταν συλλαμβάνεται για αξιόποινες πράξεις, μπορεί να φτάσει στους 24 μήνες -και εκεί υπάρχει μια διαβάθμιση- αλλά γίνεται αυτοδίκαια. Καταλαβαίνουμε ότι αυτό είναι μια μεγάλη αλλαγή ως προς τη μεταχείριση αυτών οι οποίοι διαπράττουν πράξεις βίας, αξιόποινες πράξεις μέσα στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο».

Κεντρικά θα συγκροτηθούν τα πειθαρχικά συμβούλια στα ΑΕΙ

Σχετικά με τη συγκρότηση πειθαρχικών συμβουλίων από τα πανεπιστήμια σημείωσε: «Παραμένουν τα πειθαρχικά. Όμως πολλά πανεπιστήμια αντιμετώπισαν δυσκολία στο να τα συγκροτήσουν μέχρι τώρα, γι’ αυτό θα είναι πια στο επίπεδο κεντρικής διοίκησης του Πανεπιστημίου. Άρα διευκολύνουμε την συγκρότηση του πειθαρχικού και εκεί πλέον θα πηγαίνει -πέραν των υπολοίπων διαδικασιών που κάθε πειθαρχικό αναλαμβάνει να αντιμετωπίσει- και το ερώτημα της οριστικής διαγραφής φοιτητή, όταν πλέον θα υπάρχει αμετάκλητη απόφαση για αυτόν, ο οποίος έχει πλέον καταδικαστεί αφού είχε διαπράξει μια αξιόποινη ποινή».

Σχετικά με την εφαρμογή των μέτρων από τις διοικήσεις των πανεπιστημίων επισήμανε: «Νομίζω ότι δε θα υπάρξει κανείς που δεν θα καταθέσει σχέδιο ασφάλειας. Ήδη βλέπουμε ότι υπάρχει σε αυτό μια επίσπευση […] Όλα αυτά όμως έχουν ορατό μέλλον, δεν τα αφήνουμε στο διηνεκές. Βάζουμε το τρίμηνο για να δοθούν τα σχέδια ασφάλειας, δίνουμε μέχρι το τέλος της χρονιάς για να μπορέσουμε να κάνουμε την πρώτη εγκατάσταση ηλεκτρονικών μέσων όπου μπορούν να υλοποιηθούν και μπορούν να εφαρμοστούν. Και βέβαια εμείς ως Υπουργείο είμαστε υπεύθυνοι έτσι ώστε και να μπορέσουμε να χρηματοδοτήσουμε οτιδήποτε άλλο αξιολογηθεί ότι είναι απαραίτητο για όλα αυτά τα μέτρα. Το να μπορέσουμε να έχουμε ένα πολύ δομημένο συνεκτικό σχέδιο, το οποίο όμως να εκπέμπει το σημαντικό μήνυμα: ”καμία ανοχή στη βία και καμία υποχώρηση από αυτό” θεωρώ ότι είναι μια πράξη ευθύνης από όλους μας, έτσι ώστε να προστατεύσουμε το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο», κατέληξε η υπουργός.

Ερωτηθείσα για τις κυρώσεις σε διοικήσεις των ιδρυμάτων σε περίπτωση μη εφαρμογής των νόμων επισήμανε: «Εγώ αισθάνθηκα σήμερα ότι θα σταθούμε όλοι στην ίδια πλευρά και η ίδια πλευρά είναι να υπερασπιστούμε πραγματικά το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Μπορούμε να αποτιμήσουμε αυτή τη στιγμή όλα αυτά τα καλά που έχουν γίνει από αυτή την κυβέρνηση, γιατί ήταν η ίδια κυβέρνηση το 2019, νομοθέτησε την αποκατάσταση του πραγματικού ασύλου […] Νομίζω ότι κανείς δεν θα σταθεί αυτή τη στιγμή κατώτερος των ευθυνών. Είναι ιστορική ευθύνη».

Σύντομα στη βουλή η ρύθμιση για τις διαγραφές φοιτητών και τη διάκριση ενεργών/ανενεργών
Σε ό,τι αφορά τις διαγραφές φοιτητών που έχουν συμπληρώσει το ανώτατο όριο φοίτησης, η υπουργός Παιδείας επισήμανε ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί, αλλά σύντομα θα κατατεθεί στη βουλή νομοθετική ρύθμιση που θα αφορά τη διάκριση ενεργών και ανενεργών εγεγγραμένων με κριτήρια όπως η συμμετοχή τους σε εξετάσεις, σε εργασίες και πρακτική άσκηση, οι μονάδες ECTS που απομένουν για τη λήψη πτυχίου.

«Κάποιος ο οποίος μπορεί να είναι εγγεγραμμένος 20 και 30 χρόνια και δεν έχει κανένα ενδιαφέρον πλέον να συνεχίσει τις σπουδές, δεν μπορεί να επιβαρύνει τις λίστες του πανεπιστημίου. Ο νόμος λοιπόν θα εφαρμοστεί. Θα έρθει νομοθετική ρύθμιση -μέχρι και το τέλος του Ιουνίου θα μπορέσουμε να την έχουμε φέρει- όπου θα διακρίνουμε τον ενεργό από τον ανενεργό φοιτητή. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική ποιοτική διάκριση, γιατί κάποιοι έχουν εμφανιστεί τα τελευταία δύο χρόνια σε εξετάσεις, έχουν πάει σε πρακτική, μπορεί να έχουν κάνει μια εργασία, μια έρευνα, μια διατριβή. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει ενδιαφέρον να συνεχίσουν ή έχουν συγκεντρώσει ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των μονάδων ECTS. Σε αυτούς οφείλουμε να δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία και βέβαια υπάρχει μια ειδική κατηγορία που είναι οι εργαζόμενοι ή τα άτομα με αναπηρία, άτομα που αντικειμενικά να έχουν λόγο ασθενείας ή στην οικογένεια τους μπορεί υπάρχει ένας πολύ σοβαρός λόγος ασθένειας. Νομίζω ότι με αυτές τις διαβεβαιώσεις έχουμε από τη μία τη δεδηλωμένη πρόθεσή μας να τελειώσουμε με αυτό το θέμα των ανενεργών φοιτητών, αλλά επίσης να δώσουμε και μια ευκαιρία στους ανθρώπους οι οποίοι πράγματι προσπαθούν, είναι εκεί, είναι παρούσες και παρόντες και λένε ότι θέλω μια δεύτερη ευκαιρία, αλλά αυτή δεν μπορεί προφανώς να δοθεί χωρίς προϋποθέσεις, γιατί θα αδικήσει και αυτούς οι οποίοι παρίστανται, συμμετέχουν, κάνουν όλα αυτά τα οποία καθιστούν την πανεπιστημιακή ζωή τόσο ζωτικής σημασίας».

Σχετικά με τα θέματα χρηματοδότησης και στελέχωσης των ΑΕΙ που τέθηκαν από τη Σύνοδο των Πρυτάνεων η κ. Ζαχαράκη τόνισε: «Από το 2019 και μετά μέχρι σήμερα έχουμε σχεδόν 116% αύξηση χρηματοδότησης και σε τακτικό προϋπολογισμό, αλλά και σε προγράμματα όπως το ΠΔΕ για το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο. Επίσης, με την πολύ ουσιαστική δουλειά των προκατόχων -και της Νίκης Κεραμέως και του Κυριάκου Πιερρακάκη, έχουμε διπλασιασμό των μελών ΔΕΠ στο ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο. Όμως, επισήμαναν όλοι οι πρυτάνεις την ανάγκη αύξησης χρηματοδότησης, μιας έκτακτης επιχορήγησης μέχρι το τέλος της χρονιάς και πιθανής αύξησης και των μελών ΔΕΠ. Εγώ δεσμεύτηκα ότι θα εξαντλήσουμε τα περιθώρια πρώτα απ’ όλα για έκτακτη χρηματοδότηση. Συζητήσαμε και για το κτιριακό ζήτημα, για όλες αυτές τις βοήθειες και τη συνδρομή που μπορούμε να δώσουμε ως Υπουργείο στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο, όπως επίσης και για τα πολύ σημαντικά προγράμματα διεθνοποίησης στα ελληνικά πανεπιστήμια, τα οποία έχουν εξωστρέφεια και αυτή τη στιγμή ενισχύθηκαν με χρήματα τα οποία υπερέβησαν τα 70 εκατομμύρια για συμπράξεις με πολύ σημαντικά πανεπιστήμια του εξωτερικού για μεταπτυχιακά».

Ερωτηθείς για τα μέτρα αντιμετώπισης της βίας στα πανεπιστήμια ο αρμόδιος για την Ανώτατη Εκπαίδευση υφυπουργός Παιδείας Νίκος Παπαϊωάννου υπογράμμισε: «Το πανεπιστήμιο είναι αυτοδιοικούμενο και όχι ”αυτοδιαχειριζόμενο” από συγκεκριμένες ομάδες. Νομίζω ότι με τη σημερινή συζήτηση και με ό,τι θα νομοθετηθεί, όπως το ανέπτυξε η Υπουργός και θα το δούμε σε πλήρη έκταση τις επόμενες μέρες, θα εξαλειφθούν τα περιστατικά βίας».

Σύνοδος πρυτάνεων προς υπουργείο Παιδείας: Αυξήστε τη χρηματοδότηση και τις θέσεις καθηγητών -Κατά περίπτωση τα μέτρα για την ασφάλεια

Η ενίσχυση των οικονομικών πόρων των ελληνικών πανεπιστημίων, μέσω του τακτικού προϋπολογισμού και του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης ήταν το πρωταρχικό αίτημα των Πρυτάνεων προς την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, στη 108η Σύνοδο της Ολομέλειάς τους που ολοκληρώθηκε το απόγευμα στη Χαλκιδική.

Στο κείμενο των συμπερασμάτων που εξέδωσε η Σύνοδος των Πρυτάνεων αναφέρεται συγκεκριμένα: «Επισημάνθηκε ότι ο τακτικός προϋπολογισμός όλων των ΑΕΙ εμφανίζει μείωση πλέον του 50% σε σύγκριση με την περίοδο πριν από την κρίση και ότι η χρηματοδότηση ανά φοιτητή ανέρχεται μόλις στο 1/3 του μέσου όρου των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπρόσθετα, δεν δόθηκε η έκτακτη επιχορήγηση που κάλυπτε, τα τελευταία χρόνια, μέρος των ανελαστικών λειτουργικών δαπανών. Οι Πρυτάνεις διαπίστωσαν ότι ο τακτικός προϋπολογισμός δεν επαρκεί για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών και δυσχεραίνει την προοπτική ανάπτυξης. Εξαιρετικά σημαντικό είναι εξάλλου το πρόβλημα με το ύψος της χρηματοδότησης για τις κτηριακές υποδομές οι οποίες, ιδιαίτερα σε παλαιά πανεπιστήμια, εμφανίζουν σημαντικές φθορές. Το 2025 η επιχορήγηση για συντηρήσεις εμφάνισε μείωση 50% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η Σύνοδος ζήτησε την καταβολή της έκτακτης επιχορήγησης και την αύξηση χρηματοδότησης στο ΕΠΑ και τον τακτικό προϋπολογισμό».

Περαιτέρω η Σύνοδος Πρυτάνεων επανέφερε «το πάγιο πρόβλημα της υποστελέχωσης ιδιαίτερα σε διοικητικό προσωπικό», πρόβλημα που όπως επισημαίνεται στο κείμενο των συμπερασμάτων «επιδεινώνεται από την κινητικότητα των δημοσίων υπαλλήλων και τις αργές διαδικασίες του ΑΣΕΠ», ενώ «σοβαρές είναι οι ελλείψεις, εξάλλου, σε μέλη ΔΕΠ και σε όλες τις κατηγορίες διδακτικού προσωπικού, παρά την πρόσφατη αύξηση των θέσεων που κατανεμήθηκαν στα Πανεπιστήμια».

Ζητήθηκε επίσης να συνεχιστεί ο διάλογος με την πολιτική ηγεσία σχετικά με θεσμικά ζητήματα, βελτιώσεις του νομοθετικού πλαισίου και μέτρα για την εξάλειψη της γραφειοκρατίας.

Σχετικά με το κρίσιμο ζήτημα των διαγραφών φοιτητών, η Σύνοδος Πρυτάνεων επανέλαβε τη θέση της για διάκριση των φοιτητών σε ενεργούς και μη ενεργούς και ζήτησε από την ηγεσία του ΥΠΑΙΘΑ «να εισαγάγει εγκαίρως νομοθετική ρύθμιση που θα επιλύει το πρόβλημα με μόνιμη πρόβλεψη ώστε να περικλείει τους ενεργούς φοιτητές και τις φοιτήτριες για τους οποίους προβλέπεται διαγραφή κατά τα επόμενα ακαδημαϊκά έτη».

Τέλος, η Σύνοδος Πρυτάνεων υπογράμμισε «τη μεγάλη εμπιστοσύνη της οποίας χαίρει το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο από την ελληνική κοινωνία και διεθνώς και ζήτησε την έμπρακτη στήριξή του από την πολιτεία».

Η Σύνοδος «θεωρεί ότι τα ζητήματα ασφάλειας διαφοροποιούνται μεταξύ των ελληνικών πανεπιστημίων και για τον λόγο αυτό τα όποια μέτρα δεν θα πρέπει να έχουν οριζόντια εφαρμογή αλλά να εξειδικευτούν ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του κάθε Πανεπιστημίου» και «τα πανεπιστήμια ζητούν από την Πολιτεία να συνδράμει για την αντιμετώπιση σοβαρών περιστατικών, σύμφωνα με τη δική της αρμοδιότητα και επιχειρησιακή εξειδίκευση». Επίσης, ζητείται η οικονομική τους ενίσχυση ώστε να εφαρμόσουν αποτελεσματικά μέτρα πολιτικής προστασίας, που θα θωρακίζουν τα πανεπιστήμια απέναντι σε κάθε κίνδυνο.

Η 108η Σύνοδος Πρυτάνεων των Ελληνικών Πανεπιστημίων πραγματοποιήθηκε στη Χαλκιδική από τις 6 έως και τις 9 Μαΐου 2025, υπό την Προεδρία του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθηγητή Στυλιανού Κατρανίδη, και των άλλων μελών του Προεδρείου της Συνόδου, της Πρυτάνεως του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, καθηγήτριας Χριστίνας Κουλούρη και του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, καθηγητή Αθανάσιου Κατσή.