Ζητούμενο η περαιτέρω ενίσχυση των επενδύσεων

Μόνο στα θετικά θα μπορούσε να καταγραφεί το γεγονός ότι, η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στηρίζεται εν πολλοίς και στην σημαντική ανάκαμψη των επενδύσεων, οι οποίες ως ποσοστό του ΑΕΠ έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Ακόμη πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ειδικά οι επιχειρηματικές επενδύσεις έχουν επανέλθει στα προ κρίσης επίπεδα, δηλαδή στο ύψος όπου είχαν φτάσει το 2008, όταν και σταδιακά άρχισαν να υποχωρούν. Και μπορεί η αύξηση των συνολικών επενδύσεων κατά 2,2% το τρίτο τρίμηνο του 2024 να ήταν ενδεχομένως κατώτερη των προσδοκιών, εντούτοις οι προβλέψεις για την επόμενη χρονιά είναι κάτι παραπάνω από ενθαρρυντικές.

Εδικότερα, το ΥΠΕΘΟ στον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 προβλέπει ότι οι επενδύσεις θα αυξηθούν κατά 8,4% του χρόνου.Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Φθινοπωρινές Προβλέψεις για την Ελλάδα εκτιμά αύξηση των συνολικών επενδύσεων κατά 8,9% το 2025 και κατά 7,1% για το 2026.Επίσης ο ΟΟΣΑ στην Οικονομική Επισκόπηση για το 2024 προβλέπει για την Ελλάδα ρυθμό αύξησης  των συνολικών επενδύσεων κατά 8,8% το 2025 και κατά 9,5% το 2026.

Οι παραπάνω προβλέψεις, εφόσον επαληθευτούν, θα σημαίνουν ότι οι επενδύσεις στη χώρα μας θα έχουν καλύψει το μεγαλύτερο μέρος του χαμένου εδάφους των ετών 2010-2019. Πράγματι, κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης χρέους δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι οι επενδύσεις υπέστησαν καθιζηση. Σύμφωνα και με τα στοιχεία σχετικής ανάλυσης της τράπεζας Eurobank, η οποία στηρίζεται στα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ, οι επενδύσεις από το 25,5% του ΑΕΠ το 2007, μειώθηκαν στο 11,4% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο την 7ετία 2013-2019. Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί ο συνολικός κεφαλαιακός εξοπλισμός κατά 88,7 δισ. ευρώ την συγκεκριμένη περίοδο.

Πάντως, την περίοδο 2020-2023,οι επενδύσεις ανέκαμψαν, με το μερίδιό τους στο ΑΕΠ να αυξάνεται στο 15,2% το 2023. Συγκεκριμένα, οι επενδύσεις παγίων σε τρέχουσες τιμές αυξήθηκαν σωρευτικά κατά 68,1%, ενώ σε όρους όγκου κατά 53,4%. Επιπλέον, φαίνεται ότι έχει επέλθει και δραστική μεταβολή στη διάρθρωση των επενδύσεων.

Συγκεκριμένα, το πρώτο εννεάμηνο του 2007, πριν δηλαδή την οικονομική κρίση, οι επενδύσεις σε κατοικίες αποτελούσαν την κυρίαρχη μορφή επενδύσεων, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 40% αυτών, ενώ το ποσοστό τους στο ΑΕΠ ανερχόταν περίπου στο 10%. Το 2024, οι επενδύσεις σε κατοικίες αποτέλεσαν το 14,3% των συνολικών επενδύσεων το πρώτο εννεάμηνο του έτους, ενώ το ποσοστό τους στο ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 2,3%.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα κεφαλαιουχικά αγαθά πλην κατοικιών συνεισέφεραν το 63,6% της ενίσχυσης των επενδύσεων παγίων από το 11,0% του ΑΕΠ το 2019 στο 15,2% το 2023.Όπως επισημαίνει και η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στην πρόσφατη Έκθεση για την Νομισματική πολιτική, η αλλαγή στη σύνθεση των επενδύσεων ευνοεί την ενίσχυση του ρυθμού μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας, καθώς το μεγαλύτερο μέρος τους πλέον αφορά παραγωγικές επενδύσεις και όχι επενδύσεις σε κατοικίες όπως στο παρελθόν.

Υπάρχει όμως ένα θέμα. Παρά την σημαντική αύξησή τους τα τελευταία χρόνια, οι συνολικές επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν όμως χαμηλότερες από το μέσο όρο της ΕΕ (15,2%, έναντι 22,0% στην ΕΕ το 2023).Βεβαίως είναι θετικό το γεγονός ότι αυτό το επενδυτικό κενό (δηλ. Η απόκλιση ανάμεσα στην Ελλάδα και στον μέσο ευρωπαϊκό όρο) έχει αρχίσει και κλείνει, τάση η οποία θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια.

Όπως καταγράφει το ΓΠΚΒ στην πρόσφατη τριμηναία έκθεσή του, λόγω της κρίσης,το  επενδυτικό κενό, το οποίο έφτασε τις 10,7 ποσοστιαίες μονάδες το 2019. Από το 2019 και μετά, ρχισε να αμβλύνεται σταδιακά και σταθερά φτάνοντας τις 5,4 ποσοστιαίες μονάδες το 2023. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής επιτροπής για την εξέλιξη των συνολικών επενδύσεων τα έτη 2024-2026, αναμένεται περαιτέρω άμβλυνση του επενδυτικού κενού της χώρας σε 4,0 ποσοστιαίες μονάδες το 2024, σε 3,0 ποσοστιαίες μονάδες το 2025 και σε 2,3 ποσοστιαίες μονάδες το 2026.

Από την στιγμή λοιπόν που η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει επενδυτικό κενό, όπως σημειώνει με έμφαση η ΤτΕ, η αύξηση των επενδύσεων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ενίσχυση της παραγωγικότητας της εργασίας και την επιτάχυνση των ρυθμών μεγέθυνσης. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει την πλήρη απορρόφηση και παραγωγική αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης καθώς του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου της ΕΕ 2021-2027. Ταυτόχρονα όμως προϋποθέτει και την ενίσχυση του τραπεζικού τομέα, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τις υφιστάμενες προκλήσεις και να χρηματοδοτήσει αποτελεσματικά τις επενδύσεις και τη μεγέθυνση της οικονομίας

Παράλληλα απαιτείται η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση εγγενών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας, όπως  η διαφθορά, η πολυνομία και η κακονομία, οι καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, το ασαφές χωροταξικό πλαίσιο, η ελλιπής διασύνδεση εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, οι ελλείψεις σε υποδομές, το υψηλό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση του εισοδήματος από εργασία, οι αυξημένοι έμμεσοι φόροι, και οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού.