Βουλγαρία: Πρόωρες εκλογές ξανά και στο… βάθος Μόσχα

Στο πιο οικονομικά αδύναμο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε διαρκή πολιτική κρίση από την πτώση του κομμουνισμού και όπου «ουδείς εμπιστεύεται κανέναν» όπως αναγνωρίζουν πολιτικοί και πολίτες, η αδυναμία συγκρότησης αυτοδύναμων κυβερνήσεων και οι αλλεπάλληλες πρόωρες εκλογές έχουν καταστεί «κανονικότητα». Η Βουλγαρία οδεύει προς την έκτη κοινοβουλευτική αναμέτρηση μέσα σε τρία χρόνια και η πολιτική αστάθεια δεν δυσαρεστεί καθόλου τη Μόσχα.

Ούτε ένα χρόνο ζωής δεν είχε το εγχείρημα της συγκρότησης κυβέρνησης συνασπισμού φιλοευρωπαϊκής και φιλοδυτικής κατεύθυνσης στη Βουλγαρία, η οποία διχάζεται όλο και περισσότερο αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη βοήθεια προς το Κίεβο. Οι νέες κάλπες ενδέχεται να στηθούν ταυτόχρονα με εκείνες των ευρωεκλογών την 9η Ιουνίου, ωστόσο οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι η ψηφοφορία θα κατέληγε σε γενικές γραμμές σε παρόμοια σύνθεση του Κοινοβουλίου και ενδέχεται να μην προσφέρει σαφή διέξοδο από την πολιτική κρίση.

Η άνοδος της εθνικιστικής φιλορωσικής παράταξης είχε σημαδέψει τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του Απριλίου του 2023, με την συντασσόμενη ανοιχτά με το Κρεμλίνο Vazrazhdane (Αναγέννηση) να αναδεικνύεται τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη. Πρώτη δύναμη αλλά δίχως αυτοδυναμία ήταν οι Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας (GERB) του Μπόικο Μπορίσοφ με 69 έδρες, και ακολούθησε με 64 έδρες το κεντρώο μέτωπο Συνεχίζουμε την Αλλαγή-Δημοκρατική Βουλγαρία (PP-DB).

Αν και αμφότερες φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, ένας «μεγάλος συνασπισμός» μεταξύ GERB και PP-DB θεωρούνταν απίθανος. Μπροστά όμως στα δεδομένα της κάλπης έγινε πράξη στη βάση προγραμματικής συμφωνίας για εκ περιτροπής ανάληψη της πρωθυπουργίας. Έπειτα από εννέα μήνες, η υπουργός Εξωτερικών και πρώην κοινοτική επίτροπος Μαρίγια Γκάμπριελ του GERB θα λάμβανε θεωρητικά τα ηνία από τον Νικολάι Ντένκοφ.

Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τη σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου, τη στελέχωση άλλων κρατικών υπηρεσιών και την πορεία μεταρρυθμίσεων δεν οδήγησαν πουθενά. Έπειτα από εβδομάδες δημόσιων αντεγκλήσεων, αλληλοκατηγοριών και τελεσιγράφων μεταξύ των δύο πλευρών, η Μαρίγια Γκάμπριελ αναγνώρισε ότι αδυνατεί να εξασφαλίσει ψήφο εμπιστοσύνης. Το ίδιο στη συνέχεια και ο Νικολάι Ντένκοφ.

Ο πρόεδρος της Βουλγαρίας, Ρούμεν Ράντεφ, ανέθεσε στον επικεφαλής του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Ντίμιταρ Γκλάβτσεφ, τη συγκρότηση μεταβατικής κυβέρνησης για να οδηγηθεί ξανά η χώρα σε πρόωρες εκλογές.

«Είμαστε οι παγκόσμιοι πρωταθλητές στη διοργάνωση εκλογών», δηλώνει στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) ο πολιτικός επιστήμονας Τέοντορ Σλάβεν, υπογραμμίζοντας το γεγονός πως η Μόσχα εξέρχεται ευνοημένη από την πολιτική κρίση διαρκείας στη Βουλγαρία -επί μακρόν στη σοβιετική σφαίρα επιρροής, και στρατηγικής σημασίας λόγω της θέσης της στην άκρη της Μαύρης Θάλασσας.

«Η ρωσική επιρροή παραμένει ισχυρή και η Μόσχα επιθυμεί την αστάθεια», επισημαίνει ο Σλάβεν, ενόσω τα φιλορωσικά κόμματα προσβλέπουν να εκμεταλλευθούν το κλίμα προς ενίσχυση των ποσοστών τους.

Μετά την πτώση του πρώην πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ εν μέσω κατηγοριών για διαφθορά έπειτα από μία δεκαετία στην εξουσία, καμία κυβερνητική συμμαχία δεν μακροημέρευσε, ούτε και οι δημοσκοπήσεις δίνουν «σήμα» πως οι νέες κάλπες θα επιφέρουν πολιτική σταθερότητα σε μία χώρα που μαστίζεται από συστημική διαφθορά, αδυνατεί να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, οι πολίτες της βυθίζονται όλο και περισσότερο στη φτώχεια και μεταναστεύουν όλο και περισσότερο στη Δύση.

Εφόσον δεν υπάρξουν σημαντικές μετατοπίσεις στην προτιμήσεις των ψηφοφόρων έως ότου διεξαχθούν οι νέες εκλογές, ο σχηματισμός κυβέρνησης μετά τις εκλογές δεν θα είναι ευκολότερος.

Στις δημοσκοπήσεις του Μαρτίου, το κεντροδεξιό GERB συγκεντρώνει μεταξύ 24-27%, ακολουθούμενο από το κεντρώο PP-DB με 18-21%. Το φιλορωσικό κόμμα της Αναγέννησης και η τουρκική μειονότητα που εκπροσωπεί το Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών (MRF) μοιράζονται την τρίτη θέση με 13-14%. Το αριστερό Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP) λαμβάνει 10% και το λαϊκιστικό κόμμα Υπάρχει μία Τέτοια Χώρα (ITN) εκτιμάται ότι θα περάσει επίσης το «κατώφλι» του 5% για την είσοδο στο Κοινοβούλιο.

Κατά τους αναλυτές, εάν το GERB και το PP-DB δεν αναβιώσουν τη συνεργασία τους, οποιαδήποτε κυβέρνηση πλειοψηφίας θα πρέπει να αποτελείται από τουλάχιστον τρία κόμματα, γεγονός εξαιρετικά δύσκολο εν μέσω πολιτικών αντιπαραθέσεων. Επιπλέον, καμία από τις κορυφαίες εκλογικές λίστες δεν είναι διατεθειμένη να συνεργαστεί με τη φιλική προς τη Μόσχα Αναγέννηση ή το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ως αποτέλεσμα, και πάλι μπορεί να μην προκύψει διέξοδος από την πολιτική κρίση, και μένει παράλληλα να αποδειχθεί εάν φιλορωσικά κόμματα θα αυξήσουν την εκλογική τους δύναμη.

Όπως θεωρείται ότι ο Μπόικο Μπορίσοφ δεν είναι αμέτοχος στην παρακώλυση προσπαθειών για καίριες μεταρρυθμίσεις επιδιώκοντας τη διατήρηση του υπάρχοντος status quo και υποστηρικτές του σε θέσεις-κλειδιά του κράτους, έτσι και ο πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ, προσκείμενος στο Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP) έχει κατηγορηθεί πως έχει συμβάλει στη διαίρεση της Βουλγαρίας, ιδίως όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ο ρόλος της προεδρίας είναι εθιμοτυπικός, όμως δεδομένου του πολιτικού αδιεξόδου διαρκείας ο Ρούμεν Ράντεφ ασκεί πολύ μεγαλύτερη επιρροή στην πολιτική σκηνή και το κυβερνητικό έργο καθώς σε αυτόν «καταλήγει» ο διορισμός μεταβατικών κυβερνήσεων καθ’ οδόν προς τις πρόωρες κοινοβουλευτικές αναμετρήσεις που διαρκώς προκηρύσσονται. Ούτε έχει καταδικάσει επίσημα τον πόλεμο, ούτε και εγκρίνει τη βοήθεια προς το Κίεβο, στάση που ευνοεί την άνοδο ρωσόφιλων κομμάτων.