Το πρόβλημα με τις κενές θέσεις εργασίας

Τα τελευταία χρόνια, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας δείχνουν να βελτιώνονται καθώς, και η απασχόληση ενισχύεται, και καταγράφεται σταδιακή αποκλιμάκωση της ανεργίας. Παράλληλα όμως, έχουμε και ραγδαία αύξηση του φαινομένου των κενών θέσεων εργασίας. Δηλαδή της αναντιστοιχίας προσφοράς και ζήτησης εργασίας.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Με βάση λοιπόν τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το εποχικά διορθωμένο ποσοστό ανεργίας τον Σεπτέμβριο του 2024 ανήλθε σε 9,3% έναντι 10,7% τον Σεπτέμβριο του 2023 και 9,5% τον Αύγουστο του 2024.Οι άνεργοι ανήλθαν σε 437.648 άτομα σημειώνοντας μείωση κατά 65.905 άτομα σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2023 (-13,1%) και κατά 7.615 άτομα σε σχέση με τον Αύγουστο του 2024 (-1,7%).

Το ποσοστό της ανεργίας αποτελεί στην ουσία την καλυτερη επίδοση υστερα από το 2009, όταν το μέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας ήταν 9,62%, ενώ η υψηλότερη μέση ετήσια ανεργία καταγράφηκε το 2013 στο 27,47%. Την ίδια ώρα όμως, η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει και σημαντική αύξηση των κενών θέσεων εργασίας. Συγκεκριμένα, οι κενές θέσεις εργασίας στο β’ τρίμηνο του 2024 αυξήθηκαν κατά 58,8%, έναντι αύξησης 36,2% το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι.

Σε απόλυτους αριθμούς, οι κενές θέσεις εργασίας ανήλθαν στις 58.941 στο β’ τρίμηνο από 37.107 στο β’ τρίμηνο του 2023. Η μοναδική φορά που οι κενές θέσεις απασχόλησης ήταν τόσο πολλές (51.613) ήταν το α’ τρίμηνο του 2009, δηλαδή πριν από 15 έτη.Οι περισσότερες κενές θέσεις μάλιστα καταγράφονται στον Κλάδο του Τουρισμού (16,4%), στο Δημόσιο Τομέα (Δημόσια Διοίκηση,΄Αμυνα και Κοινωνική Ασφάλιση) (14,6%) και στις Διοικητικές και Υποστηρικτικές Δραστηριότητες (13,7%).

Όπως φαίνεται από τα διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το πρόβλημα των κενών θέσεων εργασίας έχει πάρει διαστάσεις. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το γεγονός, ότι οι επιχειρήσεις διαθέτουν θέσεις απασχόλησης, αλλά δεν μπορούν να βρουν εργαζόμενους. Στην ίδια διαπίστωση κατέληγε και σχετικά πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με την οποία, στην Ελλάδα καταγράφεται η μεγαλύτερη αύξηση των κενών θέσεων εργασίας μεταξύ των χωρών μελών του οργανισμού, από το 2019 μέχρι και το τέλος του 2023

Ειδικότερα, στο τέταρτο τρίμηνο του 2023, οι κενές θέσεις εργασίας ανά άνεργο είχαν αυξηθεί περισσότερο από τέσσερις φορές στην Ελλάδα, με τον σχετικό δείκτη να φθάνει τις 446 μονάδες, με βάση τις 100 μονάδες στο τέταρτο τρίμηνο του 2019. Αντίθετα, σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, οι κενές θέσεις εργασίας ήταν χαμηλότερες στο τέλος του 2023 σε σχέση με τα υψηλά επίπεδά τους, ενώ στην Ελλάδα συνεχίζουν να αυξάνονται.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος.Το ερώτημα όμως είναι γιατί υπάρχει  τέτοια αύξηση των κενών θέσεων εργασίας; Η απάντηση, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή (ΓΠΚΒ), βρίσκεται στο γεγονός ότι, ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός των κενών θέσεων εργασίας παρά το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό που υποδηλώνει το επίπεδο της ανεργίας, καταδεικνύει την αναντιστοιχία ζητούμενων και προσφερόμενων δεξιοτήτων στην ελληνική αγορά εργασίας.

Η αναντιστοιχία αυτή αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης της πρόσφατης έρευνας που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2024 από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ). Τα βασικά ευρήματα της έρευνας συνοψίζονται ως εξής:

-Νέες θέσεις λόγω ανάπτυξης: Οι περισσότερες επιχειρήσεις (52,4%) αναζητούν προσωπικό για να καλύψουν τακτικές ανάγκες τους λόγω ανάπτυξης (είτε από την αύξηση των πωλήσεων είτε από την επέκτασή τους χάρη στην έγκριση χρηματοδοτήσεων) παρά για την κάλυψη προσωρινών/εποχικών αναγκών.

-Δυσκολία εύρεσης κατάλληλου εργατικού δυναμικού: Το 76,7% των επιχειρήσεων της έρευνας δήλωσε ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εύρεση κατάλληλου προσωπικού, με κύριους παράγοντες την απουσία κατάλληλων δεξιοτήτων ή προϋπηρεσίας και την έλλειψη ενδιαφέροντος από τους υποψηφίους.

-Η ζήτηση επικεντρώνεται σε νέους εργαζόμενους: Οι περισσότερες επιχειρήσεις εστιάζουν στην πρόσληψη προσωπικού με μικρή προϋπηρεσία (έως πέντε έτη), πιστοποιημένων γνώσεων (κατάρτιση, εξειδίκευση, εκπαίδευση), ανεξαρτήτως φύλου και προσφέρουν μισθό έως 1.500 ευρώ. Η ζήτηση δεν επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο δεξιοτήτων: οι περισσότερες επιχειρήσεις (43,4%) αναζητούν επαγγελματίες υψηλής εξειδίκευσης με τη αναζήτηση ανειδίκευτων εργατών να ακολουθεί (26,6%).

-Κίνητρα για νέους εργαζόμενους: Το 52% των επιχειρήσεων αναφέρουν την απόκτηση εμπειρίας και το χτίσιμο του βιογραφικού ως το βασικότερο προσφερόμενο κίνητρο για να γίνουν ελκυστικές στην προσέλκυση προσωπικού. Το 44,5% των επιχειρήσεων θεωρεί τις αυξημένες απολαβές ως το επόμενο πιο βασικό κίνητρο.

-Επαναπατρισμός νέων εργαζομένων: Το 14,9% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι έχει προσλάβει άτομα που επαναπατρίστηκαν κατά την τελευταία τριετία, δείχνοντας μία μικρή τάση για σταδιακή επιστροφή Ελλήνων από το εξωτερικό.

–Ο ρόλος της εκπαίδευσης και των μισθών: Το 56,7% των επιχειρήσεων εκτιμούν ότι χρειάζεται καλύτερη και αποτελεσματικότερη σύνδεση εκπαιδευτικών φορέων και επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις εκτιμούν ότι παρεμβάσεις τόσο στον τομέα της εκπαίδευσης όσο και οικονομικής φύσεως αναμένεται να βελτιώσουν το πλαίσιο απασχόλησης