Το ελληνικό… παράδοξο με την ενισχυμένη έμμεση φορολογία

Με την ακρίβεια να παραμένει ισχυρή και τις ανατιμήσεις να επιμένουν σε βασικά προϊόντα και αγαθά, η δημόσια συζήτηση σχετικά με τη ανάγκη μείωσης του ΦΠΑ -στα τρόφιμα- και άλλων έμμεσων φόρων βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Η κυβέρνηση κρατά ερμητικά κλειστή την πόρτα των μειώσεων προτάσσοντας δύο κύρια επιχειρήματα. Το πρώτο αφορά τον αρνητικό δημοσιονομικό αντίκτυπο που θα έχει μια τέτοια ενέργεια και το δεύτερο που δίνει «τροφή» για περαιτέρω συζήτηση είναι ότι η μείωση του ΦΠΑ δεν θα επέφερε θετικά αποτελέσματα, δεν θα έριχνε δηλαδή τις τιμές. Το οικονομικό επιτελείο χρησιμοποιεί στην επιχειρηματολογία του τα παραδείγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών που χρησιμοποίησαν το εν λόγω μέτρο, αλλά δεν μετέβαλαν τη ροή των ανατιμήσεων σε βασικά είδη και προϊόντα.

Υπάρχει βεβαίως και ο αντίλογος που υποστηρίζει πως χωρίς δραστικές παρεμβάσεις σε ΦΠΑ και άλλους έμμεσους φόρους, η ακρίβεια δεν πρόκειται να καταπολεμηθεί στη ρίζα της.

Ενδεχομένως, όμως, η δημόσια «διένεξη» για τον ΦΠΑ στα τρόφιμα, να αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να δουν άπαντες τη μεγάλη εικόνα που αφορά το φορολογικό σύστημα στην Ελλάδα και την άμεση εξάρτηση-σύνδεσή του με τους έμμεσους φόρους. Η μεγάλη αλήθεια, όπως προκύπτει από τις εκθέσεις έγκριτων θεσμικών φορέων όπως είναι το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών, είναι πως το φορολογικό σύστημα στην Ελλάδα αποτελεί ευρωπαϊκό παράδοξο. Τα φορολογικά συστήματα των χωρών της Ευρωζώνης βασίζονται περισσότερο στην άμεση φορολογία και λιγότερο στην έμμεση, ακριβώς δηλαδή το αντίθετο απ’ ότι ισχύει στην Ελλάδα. Πρόκειται, λοιπόν για δομικό ζήτημα του εγχώριου φορολογικού συστήματος και η συζήτηση ενδεχομένως θα πρέπει να αφορά την ανάγκη απεξάρτησής του από την έμμεση φορολογία, που η αλήθεια είναι πως «πληγώνει» ιδιαίτερα μισθωτούς και συνταξιούχους.

Στην έκθεσή του το ΚΕΠΕ τάσσεται υπέρ δραστικών αλλαγών στους έμμεσους φόρους, με μείωση του ΦΠΑ και τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης, σημειώνοντας ότι παράλληλα θα πρέπει να ενισχυθούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί, με απώτερο στόχο τον περιορισμό της φοροδιαφυγής που πλήττει τα κρατικά ταμεία.

Πώς θα διατηρηθεί η δημοσιονομική ισορροπία

Όσο για την ερώτηση του εκατομμυρίου που σχετίζεται με τον αρνητικό δημοσιονομικό αντίκτυπο που θα είχε η μείωση των έμμεσων φόρων, το ΚΕΠΕ απαντά ως εξής: η δημοσιονομική ισορροπία, αυτή θα μπορούσε να διασφαλιστεί, εάν ταυτόχρονα με τη μείωση των φόρων πραγματοποιούταν μείωση των μη μισθολογικών δαπανών. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να επανεξεταστεί από μηδενική βάση τη χρησιμότητα όλων των οργανισμών του Δημοσίου και να συγχωνευτούνή να καταργηθούν όσους υπολειτουργούν ή δεν παρέχουν επαρκώς ποιοτικές υπηρεσίες στους πολίτες, με στόχο τη μείωση των δημοσίων δαπανών.