Θεσσαλονίκη: Αποκαλυπτήρια Στήλης Μνήμης του Εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ στην Καλαμαριά

«Εδώ, στον συνοικισμό Κάμπελ, είχαν εγκατασταθεί οι Εβραίοι πυρόπληκτοι, φτωχοί άνθρωποι που κάηκαν τα σπίτια τους και δεν είχαν πού να εγκατασταθούν. Έγινε αυτός ο οικισμός, αλλά δυστυχώς κάηκε και αυτός, τον πυρπόλησαν ακροδεξιά στοιχεία. Θα λέγαμε ναζιστές, αλλά δεν υπήρχε ναζισμός τότε». Μιλώντας για το πογκρόμ των Εβραίων της Θεσσαλονίκης κατά το 1931, σε εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια Στήλης Μνήμης του Εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ στην Καλαμαριά, ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, Δαυίδ Σαλτιέλ, θέλησε να υπομνήσει ότι το Ολοκαύτωμα δεν ήταν ένα «ξαφνικό μπαμ», αλλά μια ιστορία που εξελίχθηκε χρόνια πριν.

«Στη Θεσσαλονίκη στα τέλη της δεκαετίας του ’20 διαμορφώνονται οργανωμένες ομάδες, που με διαρκή υποστήριξη από εφημερίδες, πρόσωπα και φορείς της εποχής, υποθάλποντας ποικίλες αιτιάσεις και κίνητρα εκφράζουν για αρκετά χρόνια έναν ξεκάθαρο αντισιμητικό λόγο, ο οποίος δημιούργησε τις προϋποθέσεις να καταλήξουμε σε πογκρόμ του συνοικισμού Κάμπελ και άλλων εβραϊκών συνοικισμών τον Ιούνιο του 1931. Τα γεγονότα στο Κάμπελ ανάγκασαν 30.000 Εβραίους να μεταναστεύσουν από τη Θεσσαλονίκη», ανέφερε ο κ. Σαλτιέλ, μιλώντας σήμερα το πρωί, σε εκδήλωση που διοργάνωσαν το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού του Δήμου Καλαμαριάς και η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, αμέσως μετά τα αποκαλυπτήρια της Στήλης Μνήμης του Εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ (στη συμβολή των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Αριστείδου στον συνοικισμό Βότση) και ενημερωτικής πινακίδας στην πρόσοψη του κλειστού γυμναστηρίου της Γ.Γ. Αθλητισμού στην οδό Αριστείδου, στην ίδια θέση με τη συναγωγή εκείνης της εποχής.

Ο εβραϊκός συνοικισμός Κάμπελ ιδρύθηκε το 1927, στην ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης, με σκοπό να στεγάσει Εβραίους πυροπαθείς της πυρκαγιάς του 1917. Σε αυτόν εγκαταστάθηκαν 210 άπορες οικογένειες -788 άτομα. Διέθετε καταστήματα, σχολείο, φαρμακείο και συναγωγή στεγασμένη σε πλίθινο θάλαμο με τσιμεντένια κυρτή στέγη.

Τη νύχτα της 29ης Ιουνίου 1931, μέλη της εθνικιστικής οργάνωσης «Εθνική Ένωσις “Η Ελλάς”» επέδραμαν και πυρπόλησαν τον συνοικισμό, δολοφονώντας τους Λεωνίδα Παπά και Λεόν Βιδάλ και τραυματίζοντας πολλούς άλλους. Την επομένη της καταστροφής, που αποτέλεσε την κορύφωση των μεσοπολεμικών προστριβών μεταξύ γηγενών -προσφύγων, Χριστιανών-Εβραίων, οι για δεύτερη φορά πυροπαθείς Εβραίοι στεγάστηκαν προσωρινά αλλού, ενώ η περιοχή πέρασε στην κυριότητα του δημοσίου. Στο νέο πλέον οικισμό «Ναυάρχου Βότση» εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες, ενώ μεταπολεμικά στη θέση των ξύλινων ή πλίθινων θαλάμων ανεγέρθηκαν πολυκατοικίες, σηματοδοτώντας την τελευταία φάση ανοικοδόμησης στην περιοχή.

«Τα γεγονότα του Κάμπελ φαντάζουν μακριά, αλλά δεν είναι»

«Κάηκε ο συνοικισμός Κάμπελ και είχε και νεκρούς, έναν χριστιανό τω θρήσκευμα και Εβραίους τω θρήσκευμα -Έλληνες βέβαια», συνέχισε ο κ Σαλτιέλ, τονίζοντας πως «προσπαθώ πάντα να δώσω να καταλάβουν, ότι όλα αυτά γίνανε εναντίον όχι των Εβραίων, αλλά Ελλήνων Εβραίων”. Στο πλαίσιο αυτό τόνισε ότι «για να έχει η σημερινή εκδήλωση ουσία, πρέπει να γεγονότα αυτά να αποτελέσουν έναυσμα συζήτησης και προβληματισμού, αναφορικά με τη στάση καθενός από εμάς και της κοινωνίας μας», καθώς «ο αντισημιτισμός βρίσκεται σε άνοδο και μια ρητορική μίσους εξαπλώνεται και μετουσιώνεται σε επιθέσεις» και «τα γεγονότα του Κάμπελ μπορεί να φαντάζουν μακρινά δεν είναι». «Αν κάποιος επισκεφθεί το Άουσβιτς εκεί θα δει τη φρίκη, το τι έκανε άνθρωπος σε άνθρωπο. Έντεκα εκατομμύρια πέθαναν, τα έξι εκατομμύρια ήταν Εβραίοι. Αλλά όλα δεν έγιναν απότομα. Δηλαδή το Κάμπελ είναι μια ιστορία που εξελίσσεται εναντίον των Εβραίων και έφτασε στο τέλος να γίνει το Άουσβιτς. Δεν έγινε μπαμ, έγινε με εξέλιξη», εξήγησε.

«Αυτοί οι οποίοι μίλησαν -πολλά χρόνια αργότερα- κι έχουν το νούμερο στο χέρι τους, σήμερα, σιγά- σιγά δεν υπάρχουν, οπότε οι αμφισβητίες του Ολοκαυτώματος είναι πολύ πιο εύκολο να επιβάλουν την άποψή τους», παρατήρησε ο πρόεδρος του ΚΙΘ και της ΙΣΚ, σημειώνοντας πως οι ηγέτες -μεταξύ των οποίων και ο Έλληνας πρωθυπουργός- που βρέθηκαν την περασμένη εβδομάδα στο Άουσβιτς στις εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση 75 χρόνων από την απελευθέρωση του στρατοπέδου «επισήμαναν όλοι μαζί προς κάθε κατεύθυνση πως το Ολοκαύτωμα δεν συνέβη ξαφνικά, όλα αυτά δεν έγιναν τυχαία, δεν έγιναν απότομα, αλλά συνεπεία ανθρώπινων πράξεων, συνειδητών επιλογών». Όμως, κατέληξε ο κ. Σαλτιέλ, «δε φτάνει μόνο οι αρχηγοί κρατών να λένε ότι είναι εναντίον του αντισημιτισμού, αλλά πρέπει αυτά να περάσουν στους νέους, διότι το αύριο είναι οι νέοι και αν οι νέοι δε γνωρίζουν και δεν ξέρουν, είναι σίγουρο ότι θα επαναληφθεί η ιστορία, με τον έναν τρόπο ή τον άλλον».

«Είναι μία μέρα μνήμης, μία μέρα στην οποία καλούμαστε να μεταδώσουμε στις νεότερες γενιές τις μνήμες αυτού του τόπου. Είναι υποχρέωσή μας να κάνουμε τέτοιες κινήσεις για να δείξουμε την ιστορικότητα του τόπου και όσον αφορά στους πρόσφυγες και όσον αφορά στους Εβραίους και όλες τις κοινότητες που υπήρχαν στον τόπο, για να γνωρίζουν και οι επόμενες γενιές τι ιστορία έχει αυτός ο τόπος. Οφείλουμε και θα είμαστε δίπλα σε ό,τι μας θυμίζει την ιστορία μας, τις αξίες μας , αυτά που έχουμε ζήσει», δήλωσε στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Καλαμαριάς, Γιάννης Δαρδαμανέλης.