Με αφορμή την κορυφαία συνάντηση για τον κόσμο των κατασκευών (Big 5 Global), που έλαβε χώρα από τις 4 έως τις 7 Δεκεμβρίου στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στο Ντουμπάι, τα βλέμματα επενδυτών και αναλυτών βρίσκονται “καρφωμένα” στη πορεία του συγκεκριμένου κλάδου που όπως φαίνεται, αν και συγκρατημένα, διατηρεί την αισιοδοξία για μία αρκετά δυναμική επιστροφή.
Γράφει η Έλενα Βαβαδάκη
Στην Big 5 Global 2023, συμμετείχε και η Ελλάδα, εκπροσωπούμενη από 56 περίπτερα. Ο λόγος που κάτι τέτοιο έχει σημασία είναι, ότι η συγκεκριμένη διοργάνωση, αποτελεί ευκαιρία για δημιουργία νέων επαγγελματικών διασυνδέσεων και διεύρυνσης επαγγελματικού δικτύου σε διεθνές επίπεδο μεταξύ επαγγελματιών των κατασκευών. Πρόκειται για μία εκ των σημαντικότερων εμπορικών εκθέσεων του κατασκευαστικού κλάδου στην Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Νότια Ασία, αγορές γοργά αναπτυσσόμενες, με προγραμματισμένα έργα αξίας 3.8 τρισ. δολαρίων, και ενεργά αξίας μεγαλύτερης των 7 τρισ. δολαρίων, προσελκύοντας έτσι πλήθος επενδυτών.
Παρά τις συνεχόμενες αναταράξεις που αντιμετώπισε ο κλάδος μια αχτίδα αισιοδοξίας φαίνεται να προβάλει και πάλι, παγκοσμίως, σύμφωνα με την έρευνα KPMG 2023 Global Construction Survey. Συγκεκριμένα, στην έρευνα, όσον αφορά την μελλοντική πορεία στις κατασκευές, 66% των ερωτηθέντων, μιλούν ενθαρρυντικά, ενώ 38% – έναντι του 18% που σημειώθηκε το 2021 – των ιδιοκτητών έργων δηλώνουν «Πολύ αισιόδοξοι». Ακόμη, ένα 40% στον τομέα των μηχανικών και οικοδομικών κατασκευών, περιμένουν αύξηση, ανώτερη του 10%, στα έσοδά τους το επόμενο έτος.
Μεγάλη ώθηση στον κλάδο, δείχνει, να δίνει η ανάγκη για έργα ανανεώσιμης ενέργειας και κυκλικής οικονομίας με τις απαιτήσεις ESG, που συνδυαστικά με τις κρατικές χρηματοδοτήσεις υποδομών στις ΗΠΑ, την Ινδία και άλλες χώρες, “συντηρούν” την θετική του στάση. Αναλογικά και στην χώρα μας, είδαμε να λειτουργεί, επικουρικά, ο τεράστιος όγκος κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης, που μέχρι το 2026 θεωρητικά, θα καταφέρει να διπλασιάσει τον τζίρο των κατασκευαστικών.
Εντυπωσιακά, είναι και τα στοιχεία από τις μετοχές των κατασκευών, καθ’ όλη την διάρκεια του 11μηνου του 2023. Στο ελληνικό χρηματιστήριο ειδικότερα, στο βάθρο με τις καλύτερες αποδόσεις, βρίσκονται μαζί με τις μετοχές ενέργειας οι μετοχές κατασκευών και υποδομών.
Αυτό οφείλεται καταρχάς στο ότι, αποτελεί κυρίαρχο πόλο έλξης επενδυτών, που στοχεύουν σε project υποδομών, τουρισμού και δημοσίων έργων. Μέχρι το 2026 συγκεκριμένα, προβλέπεται εκσφενδόνιση των μεγεθών των εισηγημένων κατασκευαστικών ομίλων, ενώ έχουν ήδη πραγματοποιηθεί μεγάλα deals και ξεκινήσει κολοσσιαία project, παραδείγματος χάριν στο Ελληνικό με τον κατασκευαστικό κλάδο, συλλήβδην, να κατέχει ανεκτέλεστο ύψους μεγαλύτερου των 16δισ. ευρώ. Παράλληλα, στα μελλοντικά σχέδια ανήκουν έργα που αγγίζουν τα 20δισ. ευρώ, χωρίς συνυπολογισμό μάλιστα των εσόδων που προκύπτουν από την κατασκευή κατοικιών. Τέλος σημαντικό να αναφερθούν σε αυτό το σημείο είναι και οι εκκρεμείς διαγωνισμοί που υπερβαίνουν τα 10 δισ. ευρώ.
Στον κλάδο όμως υπάρχουν και εμπόδια για την δυναμική ανάπτυξη. Ανάπτυξη που θα επωφελήσει σε βάθος ας μην ξεχνάμε, την ελληνική οικονομία, εισάγοντας σημαντικά κεφάλαια που φτάνουν ακόμη και τα κατώτερα μισθολογικά στρώματα. Το πρώτο ζήτημα αφορά τα θέματα που δημιούργησε η πανδημία του ιού Covid-19. Η οποία ακόμη κι αν έχει λήξει, τα αποτελέσματά της είναι εμφανή, καθώς τάραξε έντονα τον εφοδιασμό και τις τιμές της αγοράς σε ενέργεια και υλικά, συνοδευόμενη και από άλλες συγκυρίες, όπως ο Ρωσοουκρανικός πόλεμος. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα έρευνα, 45% των ιδιοκτητών έργων, έχουν αντιμετωπίσει κάποια καθυστέρηση ή γενικές επιπτώσεις στο κόστος – μεγαλύτερες του 20%- κατά την διάρκεια εκείνης της περιόδου. Η στήριξη της κυβέρνησης για το θέμα των τιμών πάντως, αν και πολυσυζητημένη, συνεχίζει να φαντάζει μακρινή. « Το πολυαναμενόμενο Παρατηρητήριο Τιμών, που θα γεφύρωνε το χάσμα ανάμεσα στις ανεδαφικές κοστολογικές προβλέψεις των έργων και στη σύγχρονη πραγματικότητα των διεθνών τιμών, παραμένει κενό γράμμα, με αποτέλεσμα να τελειώνει το 2023 και 20 χρόνια μετά ο κλάδος καλείται να εκτελέσει έργα με τα δεδομένα του τιμολογίου Σουφλιά του 2004», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πέτρος Σουρέτης (Εντεταλμένος σύμβουλος της ΓΕΚ Τέρνα) στο πλαίσιο του Athens Investment Forum. Με άλλα λόγια, δυναμική ανάπτυξη δεν μπορεί να έρθει, δίχως επαρκή στήριξη από πλευράς κρατικού μηχανισμού. Όπως σημείωσε ο κ. Σουρέτης ενώ στην Βουλγαρία προβαίνουν σε αναθεώρησεις κόστους έργων έως και 60%, στην χώρα μας ακόμα τελεί υπό συζήτηση το μόλις 5%.
Σε πονοκέφαλο για τις κατασκευαστικές εταιρείες φαίνεται επίσης να έχει μετατραπεί και η αναζήτηση εξειδικευμένων αλλά και ανειδίκευτων εργατών, όσο ο κλάδος καλείται να υλοποιήσει τεράστιο όγκο έργων. «Έχουμε έλλειμμα προσωπικού, Χρειαζόμαστε μελετητές και δεν έχουμε. Χρειαζόμαστε μηχανικούς και δεν έχουμε. Το ίδιο συμβαίνει και με τους τεχνίτες και τους ανειδίκευτους εργάτες. Θα βρούμε λύσεις. Χρειάζονται όμως ρηξικέλευθες λύσεις για να ξεπεράσουμε αυτά προβλήματα», δήλωσε πρόσφατα ο Υφυπουργός Υποδομών.
Είναι δεδομένο ότι η στελέχωση του κλάδου είναι άκρως σημαντική για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του, που θα απειλήσουν σύννεφα εάν δεν ληφθεί ουσιαστική διακρατική ή διακλαδική πρωτοβουλία για την εισαγωγή εργατικού δυναμικού.