Συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν στη Ρώμη εν μέσω “συγκρουόμενων κόκκινων γραμμών”

Με στόχο την επίλυση μιας διαμάχης δεκαετιών αναφορικά με ις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης, συνεχίζονται σήμερα Παρασκευή οι συνομιλίες των ΗΠΑ με το Ιράν, στη Ρώμη, παρά την προειδοποίηση του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ότι “η επίτευξη μιας νέας συμφωνίας μπορεί να είναι ανυπέρβλητη εν μέσω συγκρουόμενων κόκκινων γραμμών”.

Το διακύβευμα είναι υψηλό και για τις δύο πλευρές. Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να περιορίσει τη δυνατότητα της Τεχεράνης να παράγει πυρηνικό όπλο που θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια περιφερειακή κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών. Το Ιράν, από την πλευρά του, θέλει να απαλλαγεί από τις καταστροφικές κυρώσεις στην οικονομία του που βασίζεται στο πετρέλαιο.

Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, και ο απεσταλμένος του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, θα πραγματοποιήσουν πέμπτο γύρο συνομιλιών, μέσω διαμεσολαβητών από το Ομάν, παρά το γεγονός ότι τόσο η Ουάσινγκτον όσο και η Τεχεράνη τηρούν δημόσια σκληρή στάση για τον εμπλουτισμό ουρανίου από το Ιράν.

Αν και το Ιράν επιμένει ότι οι συνομιλίες είναι έμμεσες, αξιωματούχοι των ΗΠΑ δήλωσαν ότι οι συζητήσεις – συμπεριλαμβανομένου του τελευταίου γύρου στις 11 Μαΐου στο Ομάν – ήταν τόσο “άμεσες όσο και έμμεσες”.

Τόσο η Τεχεράνη όσο και η Ουάσινγκτον έχουν δηλώσει ότι προτιμούν τη διπλωματία για τη διευθέτηση της αντιπαράθεσης, αλλά παραμένουν βαθιά διχασμένες σε αρκετές κόκκινες γραμμές που οι διαπραγματευτές θα πρέπει να παρακάμψουν για να καταλήξουν σε μια νέα πυρηνική συμφωνία και να αποτρέψουν μελλοντική στρατιωτική δράση.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε την Τρίτη ότι “η Ουάσινγκτον εργάζεται για την επίτευξη μιας συμφωνίας που θα επιτρέπει στο Ιράν να έχει ένα πολιτικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας αλλά να μην εμπλουτίζει ουράνιο”, ενώ παραδέχθηκε ότι η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας “δεν θα είναι εύκολη”.

Ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος έχει τον τελευταίο λόγο σε κρατικά θέματα, απέρριψε τις απαιτήσεις της Ουάσινγκτον να σταματήσει η Τεχεράνη τον εμπλουτισμό ουρανίου ως “υπερβολικές και εξωφρενικές”, προειδοποιώντας ότι οι συνομιλίες είναι απίθανο να αποφέρουν αποτελέσματα.

Ανάμεσα στα υπόλοιπα εμπόδια είναι η άρνηση της Τεχεράνης να στείλει όλο το απόθεμα του εξαιρετικά εμπλουτισμένου ουρανίου της στο εξωτερικό ή να συμμετάσχει σε συζητήσεις σχετικά με το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων της.

Το Ιράν δηλώνει ότι είναι έτοιμο να δεχτεί κάποια όρια στον εμπλουτισμό ουρανίου, αλλά χρειάζεται στεγανές εγγυήσεις ότι η Ουάσινγκτον δεν θα αθετήσει μια μελλοντική πυρηνική συμφωνία.

Ο Τραμπ, ο οποίος έχει αποκαταστήσει μια εκστρατεία “μέγιστης πίεσης” στην Τεχεράνη από τον Φεβρουάριο, εγκατέλειψε μια πυρηνική συμφωνία του 2015 μεταξύ του Ιράν και έξι παγκόσμιων δυνάμεων το 2018 κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του και επέβαλε εκ νέου σαρωτικές αμερικανικές κυρώσεις που έχουν καταστρέψει την οικονομία του Ιράν.

Το Ιράν απάντησε κλιμακώνοντας τον εμπλουτισμό πολύ πέρα από τα όρια του συμφώνου του 2015.

Το κόστος της αποτυχίας των συνομιλιών θα μπορούσε να είναι υψηλό. Ενώ η Τεχεράνη λέει ότι οι πυρηνικές εργασίες της είναι για ειρηνικούς σκοπούς, ο αρχιεχθρός του Ιράν, το Ισραήλ, έχει δηλώσει ότι δεν θα επιτρέψει ποτέ στο ιερατικό κατεστημένο του Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.

Ο Αραγτσί προειδοποίησε την Πέμπτη ότι η Ουάσινγκτον θα φέρει τη νομική ευθύνη σε περίπτωση ισραηλινής επίθεσης σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, μετά από δημοσίευμα του CNN ότι το Ισραήλ ενδέχεται να ετοιμάζει πλήγματα κατά του Ιράν.

Ενώ οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν για τον εμπλουτισμό ουρανίου της Τεχεράνης θέτουν σε κίνδυνο τις πυρηνικές συνομιλίες, τρεις ιρανικές πηγές δήλωσαν την Τρίτη ότι η ιερατική ηγεσία δεν διαθέτει ένα σαφές σχέδιο υποχώρησης εάν οι προσπάθειες για την υπέρβαση της αντιπαράθεσης καταρρεύσουν.