Συμφωνία «παυσίπονο» για την Ευρώπη που αναζητά τη θεραπεία

Η συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι Ευρωπαίοι κατά το προχθεσινό Eurogroup και αφορά στη χορήγηση φθηνών δανείων από τον ESM προς τις χώρες, χωρίς τη… συνοδεία μνημονίων, έχει θετικό πρόσημο. Είναι, ωστόσο, ένα έκτακτο μέτρο, με βραχύβιο ορίζοντα και με στόχο να «απαλύνει» τις επιπτώσεις στον τομέα της Υγείας των ευρωπαϊκών χωρών, που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού. Η μεγάλη εικόνα, το βαρύ στοίχημα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στο αμέσως επόμενο διάστημα, σχετίζεται με τη δημιουργία οδικού χάρτη για την ενίσχυση των κλυδωνιζόμενων οικονομιών.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Το περιβόητο Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο με όραμα και προοπτική για τη χρηματοδότηση-επιχορήγηση των δοκιμαζόμενων χωρών, που βεβαίως δεν έχει πάρει σάρκα και οστά και προς το παρόν σκοντάφτει στις ατέρμονες αντεγκλήσεις τεχνικής αλλά κυρίως πολιτικής φύσεως ανάμεσα στον ευρωπαϊκό Νότο και τη Γερμανία που συνεπικουρείται από τους δορυφόρους της.
Εξόχως σημαντικό και ιδιάζουσας σημασίας για χώρες όπως για παράδειγμα η Ελλάδα, που η ανεργία έχει πάρει εκ νέου την ανιούσα, κυρίως εξαιτίας της απώλειας χιλιάδων θέσεων στην τουριστική βιομηχανία αλλά και στην εστίαση, είναι και το πρόγραμμα SURE. Το εν λόγω πρόγραμμα, προβλέπει τη χορήγηση φθηνών δανείων συνολικού ύψους 100 δισ. ευρώ της Κομισιόν προς τις χώρες της ΕΕ και αποτελεί όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο, αντιγραφή του γερμανικού «εργαλείου» αντιμετώπισης των μαζικών απολύσεων (Kurzabeit), που το Βερολίνο χρησιμοποίησε στην κρίση του 2008.

Ύψιστη προτεραιότητα για την Ελλάδα το πρόγραμμα για την απασχόληση

Σε πρώτη φάση η Ελλάδα αναμένεται να λάβει ένα ποσό των 1,5 δισ. ευρώ, χρήματα που, ωστόσο, δεν φτάνουν για να καλύψουν τις κολοσσιαίες ανάγκες που προέκυψαν. Η Αθήνα θα διεκδικήσει περισσότερα χρήματα, προτάσσοντας ως επιχείρημα την εκτόξευση της ανεργίας (19,9%) στη χώρα, η οποία θα συνοδεύεται και από τη μεγαλύτερη ύφεση στην Ευρωζώνη για την τρέχουσα χρονιά (9,7%).
Είναι ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα, να οριστικοποιηθεί και «τρέξει» σύντομα το πρόγραμμα SURE, προκειμένου να αντιμετωπίσει επαρκώς το μεγάλο πρόβλημα που προέκυψε στην απασχόληση.

Ως εκκρεμότητα, που σχετίζεται με την «επόμενη ημέρα» της πανδημίας και την οικονομική ενίσχυση, παραμένει και η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού ταμείου Εγγυήσεων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Και αυτό το πρόγραμμα, όπως το SURE για την απασχόληση αλλά και βεβαίως το μεγάλο project, το Ταμείο Ανάκαμψης, αποτελούν τα επόμενα μεγάλα βήματα που πρέπει να κάνει η Ευρώπη.

Το πρώτο βήμα συμβιβασμού και προσδιορισμού μιας πλατφόρμας συνεννόησης των αντιμαχόμενων «πόλων» (ευρωπαϊκού Νότου-Βερολίνου), έγινε στο Eurogroup της Παρασκευής. Τα δύσκολα όμως έπονται…

Φθηνά δάνεια χωρίς Μνημόνια

Η συμφωνία που προβλέπει χορήγηση φθηνών δανείων από τον ESM είναι εμπροσθοβαρής και ακουμπά τις προσδοκίες των χωρών του Ευρωνότου, που έχουν και τις περισσότερες ανάγκες. Με δεδομένο ότι το σχέδιο για την έκδοση κορωνοϊο-ομολόγου «έπεσε» πάνω στο τείχος που έστησε το Βερολίνο και εγκαταλείφθηκε, μόνο ως θετικό χαρακτηρίζεται το γεγονός ότι τα δάνεια από τον ESΜ δεν συνεπάγονται «Μνημόνια» ή αυστηρούς δημοσιονομικούς ελέγχους.

Αυτό αναμφίβολα ικανοποιεί τις χώρες του Νότου, οι οποίες έχασαν στη διελκυστίνδα που αφορούσε στο ευρωομόλογο, αλλά κέρδισαν-μ’ ό,τι αυτό συνεπάγεται, να δανειστούν χωρίς να χρεωθούν. Με μοναδική προϋπόθεση να διαθέσουν τα χρήματα σε δαπάνες για την Υγεία, οι ενδιαφερόμενες χώρες θα έχουν πρόσβαση σε δάνεια του ESM, δεκαετούς διάρκειας και με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο (0,1% βάσει των σημερινών δεδομένων). Τα δάνεια που θα χορηγεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας είναι συνολικής αξίας 240 δισ.ευρώ και η χώρα μας θα καρπωθεί περί τα 3,5% δισ.ευρώ.

Έχει μάλιστα το δικαίωμα, η κάθε χώρα, να μην προσφύγει άμεσα στον «μηχανισμό», αλλά να το πράξει (καταθέτοντας σχετικό αίτημα) έως το 2022. Δίδεται, λοιπόν η δυνατότητα, σ’ όποια χώρα το θελήσει, να διατηρήσει ως στρατηγική εφεδρεία την εν λόγω χρηματοδότηση και να την χρησιμοποιήσει σε χρονική περίοδο που κρίνει ότι χρειάζεται μια ενισχυτική «ένεση».

Αδιευκρίνιστες οι έμμεσες υγειονομικές δαπάνες – «Επόπτης» ο ESM;

Υπάρχουν, ωστόσο, θολά και αδιευκρίνιστα σημεία στη εν λόγω συμφωνία. Συγκεκριμένα τα δάνεια, εκτός από την ικανοποίηση των άμεσων αναγκών που προέκυψαν ως συνέπειες της πανδημίας, αφορούν και έμμεσες, οι οποίες όμως ούτε περιγράφονται ούτε εξειδικεύονται .
Επιλέχθηκε, μάλλον ο δρόμος της δημιουργικής ασάφειας στο ζήτημα της κάλυψης των έμμεσων αναγκών και του ακριβούς προσδιορισμού τους, και το «μπαλάκι» φαίνεται ότι πετιέται στον ESM, ο οποίος και θα αποφασίζει πότε και για ποιες περιπτώσεις έμμεσων αναγκών, πρέπει να δοθούν δάνεια. Ασαφές, επίσης, είναι και το πλαίσιο εποπτείας των χωρών που λαμβάνουν τα δάνεια, τα οποία έχουν ως αποκλειστικό σκοπό να καλύψουν άμεσες και έμμεσες δαπάνες υγείας.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, και παρά τον συμβιβασμό που επετεύχθη, η Ευρώπη έχει μπροστά της κρίσιμες αποφάσεις, οι οποίες θα κρίνουν τη συνοχή του κοινοτικού οικοδομήματος, το οποίο με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού, περνά και πάλι κρίση «ταυτότητας».