Στ. Κούλογλου: «Χρειάζεται να διαβάζουμε Σαίξπηρ πιο συχνά»

Κύριε Κούλογλου, πώς σχολιάζετε τους πρώτους μήνες της Νέας Δημοκρατίας στη διακυβέρνηση της χώρας, η οποία εκτιμά ότι ο πρωθυπουργός ξεκίνησε δυναμικά προχωρώντας στη μείωση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις και την επιτάχυνση της επένδυσης στο Ελληνικό; Τι πιστεύετε;

Με φροντίδα των διαφόρων κουμπάρων, που πάντρεψαν τον κ. Μητσοτάκη με την εξουσία, ο «μήνας του μέλιτος» που απολαμβάνει η σημερινή κυβέρνηση δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της χώρας. Αν δεν υπήρχε η επικοινωνιακή υποστήριξη της Ν.Δ. στα ΜΜΕ, που θυμίζει το 1984 του Όργουελ, οι πολίτες θα γνώριζαν ότι η κυβέρνηση δεν έχει υλοποιήσει σχεδόν καμία από τις προεκλογικές της εξαγγελίες. Εξαιρείται η μείωση των φόρων για τις επιχειρήσεις, που είναι ένα θετικό μέτρο, την ίδια στιγμή όμως που οι άλλες εξαγγελίες της Ν.Δ. για φοροελαφρύνσεις, όπως η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης, παραπέμπονται για τα επόμενα χρόνια. Εντάξει, υπάρχει και το καθημερινό τηλεοπτικό σόου των Εξαρχείων, όπου το μόνο αποτέλεσμα είναι ότι την πλήρωσαν πρόσφυγες και τα παιδιά τους.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Ελληνικού, όπου θα είχαν μπει υποτίθεται μπουλντόζες από την πρώτη εβδομάδα. Στο τέλος έφυγαν και οι ξένοι επενδυτές. Οι μπουλντόζες στο Ελληνικό τείνει να γίνει το πιο σύντομο ελληνικό ανέκδοτο.

Το τοπίο συμπληρώνεται αν στα προηγούμενα προσθέσουμε την ανάληψη της αρχισυνταξίας στη δημόσια ραδιοτηλεόραση από το πρωθυπουργικό γραφείο, τη φωτογραφική κατάργηση της ηγεσίας της Επιτροπής Αρχής Ανταγωνισμού, ακριβώς για να εξυπηρετηθούν οι κουμπάροι, την ανάθεση της ΕΥΠ σε έναν διοικητή χωρίς προσόντα και, βεβαίως, τον περιορισμό των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Στην ουσία έχουμε ένα κοκτέιλ ακραίων νεοφιλελεύθερων μέτρων στην οικονομία, όπως οι ιδιωτικοποιήσεις με συντηρητικές απόψεις στο χώρο της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, που θυμίζουν το διαβόητο «Ελλάς Ελλήνων χριστιανών» της χούντας.

● Η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στην 84η ΔΕΘ είχε τέσσερα σημεία αυτοκριτικής. Ένα απ’ αυτά αφορούσε «το στίγμα στην περιβαλλοντική πολιτική». Ήταν λανθασμένη επιλογή οι εξορύξεις υδρογονανθράκων;

Νομίζω ότι θα έπρεπε να την είχαμε αποφύγει. Τη στιγμή που ακόμη και στη Γερμανία της αυτοκινητοβιομηχανίας λαμβάνονται μέτρα, όπως η αύξηση της τιμής της βενζίνης, ενώ από το 2026 θα απαγορευθεί η εγκατάσταση νέων καυστήρων πετρελαίου, μια κυβέρνηση της Αριστεράς θα έπρεπε να είχε δώσει μεγαλύτερο βάρος στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

● Ένα άλλο σημείο της αυτοκριτικής του πρώην πρωθυπουργού αφορούσε τη μεγάλη αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να επικοινωνήσει την πολιτική και το έργο του στους πολίτες. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η αδυναμία;

Αυτό ήταν ένα σημαντικό σφάλμα, με αποτέλεσμα η σημερινή κυβέρνηση να παρουσιάζει ως δικές τις επιτυχίες επιτεύγματα της προηγούμενης, όπως η μείωση του ΕΝΦΙΑ ή η αποπληρωμή του δανείου του ΔΝΤ. Τώρα είναι λίγο ίσως αργά να αποκατασταθεί η ζημιά, αλλά αποτελεί καλό δίδαγμα για το μέλλον: είναι θανάσιμο σφάλμα να πιστεύεις την προπαγάνδα σου. Να θεωρείς δηλαδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ότι οι πολίτες γνωρίζουν αυτά που κάνεις επειδή τα γνωρίζεις εσύ.

● Τον Οκτώβριο -κατά πάσα πιθανότατα- θα κάνει πρεμιέρα το νέο κανάλι του Βαγγέλη Μαρινάκη. Με άλλα λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει όλα τα κανάλια απέναντί του. Έχει πλάνο ο ΣΥΡΙΖΑ για να αντιμετωπίσει το μιντιακό σύστημα; 

Στον τομέα της ενημέρωσης ο ΣΥΡΙΖΑ έχει υποστεί στρατηγική ήττα. Μετά από τέσσερα χρόνια και πλέον στην εξουσία, διαθέτει λιγότερα ερείσματα από ό,τι πριν γίνει κυβέρνηση. Σίγουρα αυτό έχει να κάνει με την απόφαση  της ολιγαρχίας να μην την ξαναπάθει, εμποδίζοντας με κάθε τρόπο την επιστροφή της αριστεράς στην εξουσία. Αλλά από την άλλη τη μεριά, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν φρόντισε να δημιουργήσει θεσμούς που να αντέχουν την αναπόφευκτη αλλαγή κυβέρνησης.

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ΕΡΤ, η οποία δεν εκμεταλλεύθηκε την κρίση των ιδιωτικών σταθμών, προβάλλοντας ένα διαφορετικό παράδειγμα ενημέρωσης και πολιτισμού. Το κυριότερο ίσως,  δεν υιοθετήθηκε ένα νέο μοντέλο, όπως στις άλλες χώρες της Ευρώπης, ώστε η δημόσια ραδιοτηλεόραση να είναι ανεξάρτητη από την εκάστοτε κυβέρνηση. Επικράτησε μια αντίληψη ότι θα ελέγχουμε την ραδιοτηλεόραση όπως έκαναν οι προηγούμενοι, λες και θα κυβερνάμε αιώνια. Χρειάζεται να διαβάζουμε Σέξπιρ πιο συχνά.

Όσο για το πλάνο αντιμετώπισης του μιντιακού συστήματος είναι ανάγκη να εκπονηθεί το συντομότερο. Σήμερα δεν μπορεί να ξεκινήσει ένας κανονικός μιντιακός πόλεμος. Το αντίπαλο στρατόπεδο είναι πολύ ισχυρότερο. Πρέπει να ξεκινήσουμε ένα «αντάρτικο» αξιοποιώντας το ίντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά και το αντάρτικο χρειάζεται στρατηγική και τακτική, κανόνες και πειθαρχία. Δεν μπορεί η μία ομάδα να «πυροβολά» από δω και η άλλη από εκεί, όταν δεν συγκρούονται μεταξύ τους.

● Παρατηρείται μια διαρκής συμπίεση των μισθών και των εργασιακών δικαιωμάτων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας στην Ευρώπη. Ωστόσο, η Αριστερά εξακολουθεί να μην μπορεί να «εκμεταλλευτεί» την κατάσταση, ενώ η ακροδεξιά κερδίζει συνεχώς έδαφος. Πού οφείλεται αυτό, κατά τη γνώμη σας;

Η Αριστερά δεν έχει συνέλθει ακόμα από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και του τείχους του Βερολίνου. Μπορεί η ανανεωτική Αριστερά να ασκούσε σκληρή κριτική σε αυτό το μοντέλο, αλλά πάντα υπήρχε η ελπίδα ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Στα μάτια εκατομμυρίων ανθρώπων, ο σοσιαλισμός παραπέμπει στην παταγώδη αποτυχία του υπαρκτού.

Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να πιστεύουν σε κάτι αλλά η αριστερά έχει ξεμείνει από όραμα για το μέλλον, την ίδια στιγμή που το παρελθόν είναι βαρύ: στο Ευρωκοινοβούλιο πρέπει να ψάξεις με το φανάρι για να βρεις αριστερό βουλευτή από τις πρώην κομουνιστικές χώρες που έγιναν μέλη της Ε.Ε. Ο συσχετισμός των δυνάμεων έχει αλλάξει ριζικά, σε βάρος της Αριστεράς.

Αν τώρα στην Αριστερά συμπεριλάβουμε και την σοσιαλδημοκρατία -όπως γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη- το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο γιατί η σοσιαλδημοκρατία συνεργάστηκε με την δεξιά για την επιβολή πολιτικών λιτότητας. Ακόμη κι αν κάνει στροφή, είναι δύσκολο να γίνει πιστευτή. Σε αυτό το περιβάλλον η ακροδεξιά εκμεταλλεύεται την πολιτική και κοινωνική κρίση, προβάλλοντας εύκολες λύσεις (για όλα φταίνε οι μετανάστες και οι πρόσφυγες ή η ΕΕ) σε δύσκολα προβλήματα.

● Το γεγονός ότι o ΣΥΡΙΖΑ συνθηκολόγησε το καλοκαίρι του 2015 και εφάρμοσε μέτρα λιτότητας έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία των αριστερών κομμάτων και κινημάτων στην Ευρώπη;

Η τιμωρία της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ και της Ελλάδας είχε σκοπό ανομολόγητο να αποτρέψει οποιαδήποτε άλλο αριστερό κόμμα, σε άλλη ευρωπαϊκή  χώρα,  να αμφισβητήσει την γερμανική πρωτοκαθεδρία στην Ευρώπη και τις πολιτικές λιτότητας που έχει επιβάλει. Αλλά ακόμη και αν οι Podemos,  παραδείγματος χάριν, δεν είχαν επηρεαστεί από την ελληνική συνθηκολόγηση και είχαν αναλάβει την εξουσία, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο σε κάθε περίπτωση, πάλι θα είχαν την ίδια αντιμετώπιση. Επομένως, σίγουρα η ελληνική υποχώρηση έπαιξε ρόλο,  αλλά όχι καθοριστικό. Από την άλλη πλευρά, ούτε η ευρωπαϊκή  αριστερά  συμπαραστάθηκε όσο έπρεπε στην Ελλάδα το 2015. Αυτό το αναγνωρίζουν, αλλά είναι λίγο αργά…

● Στην εκδήλωση που διοργανώσατε με θέμα «Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι νέες προκλήσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη», δηλώσατε ότι η Αριστερά είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ σε μια δεξιά Ευρώπη. Πώς μπορεί να γίνει αυτό όταν πριν λίγες μέρες στην Ισπανία η Αριστερά απέδειξε για άλλη μια φορά ότι δεν μπορεί να συνεννοηθεί;

Είναι μία πολύ αρνητική εξέλιξη που αποτυπώνει όμως και τις δυσκολίες της συνεννόησης σοσιαλιστών-αριστεράς. Είναι γεγονός ότι Ισπανοί σοσιαλιστές δεν ήθελαν να παραχωρήσουν παρά πολύ μικρό μέρος της κυβερνητικής  εξουσίας. Πιέστηκαν από την ολιγαρχία που δεν ήθελε τους Podemos στην κυβέρνηση αλλά φέρθηκαν και αλαζονικά.

Από την άλλη πλευρά, νομίζω ότι οι Podemos θα έπρεπε να είχαν δεχτεί την πρόταση που τους έγινε το καλοκαίρι, να συμμετέχουν σε μία κυβέρνηση συνασπισμού με τους σοσιαλιστές  αναλαμβάνοντας μόνο το υπουργείο Υγείας και ένα δύο ακόμη -όχι καίριας σημασίας- υπουργεία. Η προσφορά ήταν δυσανάλογα μικρή με τη δύναμή τους, αλλά θα μπορούσαν να συνεισφέρουν και να βελτιώσουν τη θέση τους όντας στην κυβέρνηση παρά στην αντιπολίτευση.

Η αριστερά πρέπει να δείξει ότι μπορεί να κυβερνά και δεν διαμαρτύρεται απλώς. Χώρια ότι τώρα οι Podemos κινδυνεύουν να υποστούν απώλειες στις πρόωρες εκλογές του Νοεμβρίου. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και θετικά παραδείγματα, όπως αυτό της Πορτογαλίας, με την σοσιαλιστική κυβέρνηση που υποστηρίζεται από το ΚΚ, το Μπλόκο της Αριστεράς και τους Πράσινους. Η συμμαχία Ροζ-Πράσινο-Κόκκινο είναι σήμερα αναγκαία, περισσότερο από ποτέ.

● Μήπως «εμπιστευτήκαμε την αριστερά σε άνδρες που απέτυχαν», όπως δήλωσε πρόσφατα ο Κώστας Γαβράς;

Δεν νομίζω ότι αυτή είναι η σωστή θεώρηση ενός παγκόσμιου προβλήματος: δεν υπάρχουν σήμερα πολλοί ηγέτες μεγάλου αναστήματος. Γιατί να κατηγορούμε την αριστερά όταν ηγέτες της δεξιάς, που κυριαρχούν στην Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, την έχουν οδηγήσει σε αυτή την κρίση; Οι ευθύνες τους είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτές του Πάμπλο Ιγκλέσιας, για παράδειγμα, στην Ισπανία

● Είστε ικανοποιημένος με τα νέα πρόσωπα και τις επιλογές της νέας ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Είναι μια Κομισιόν για κλάματα. Τουλάχιστον έξι από τους 27 υποψήφιους κομισάριους αντιμετωπίζουν κατηγορίες  διαφθοράς στην ίδια τους τη χώρα. Περίπου 25 τοις 100! Ακόμη και για την Ευρωπαϊκή Ένωση των λόμπι το ποσοστό είναι μεγάλο. Να φανταστείτε ότι για πρώτη φορά δεν υπάρχει επίτροπος για τον πολιτισμό και την παιδεία, όπως γινόταν πάντα. Ο ίδιος επίτροπος θα είναι υπεύθυνος και για τη βιομηχανία! Η αποθέωση της υπαγωγής της εκπαίδευσης και του πολιτισμού στα οικονομικά συμφέροντα.

• Ο τίτλος «Προστασία Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής» για το χαρτοφυλάκιο του Μαργαρίτη Σχοινά, επί του οποίου επιμένει η μελλοντική πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις. Ποιο είναι το κλίμα στις Βρυξέλλες σχετικά με το ζήτημα; Θα αλλάξει ο τίτλος του χαρτοφυλακίου;

Με την προστασία του λεγόμενου ευρωπαϊκού τρόπου ζωής, η κυρία Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έβαλε αυτογκόλ από τα αποδυτήρια, φέρνοντας συγχρόνως σε δύσκολη θέση τον Έλληνα υποψήφιο επίτροπο. Είναι όμως χαρακτηριστικό ότι το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα εξακολουθεί να υποστηρίζει τον τίτλο. Δεν το ομολογούν αλλά σίγουρα υπονοούν ότι ο τρόπος ζωής μας απειλείται και από το προσφυγικό, που είναι επίσης στις αρμοδιότητες του κυρίου Σχοινά. Το βέβαιο είναι  ότι αν ο τίτλος του χαρτοφυλακίου δεν αλλάξει, ο τελευταίος θα περάσει δύσκολα στις διαδικασίες έγκρισης των Επιτρόπων από τους ευρωβουλευτές.

● Εκτιμάτε ότι το Brexit  -εάν γίνει τελικά- και ο νέος κύκλος ύφεσης στην Ευρώπη, κυρίως στη Γερμανία, θα συμβάλουν στην άνοδο της Ακροδεξιάς και κατ’ επέκταση στην αποδόμηση της Ευρώπης; Έχουν αντιληφθεί οι συνάδελφοί σας στην Ευρωβουλή αυτό τον κίνδυνο;

Το χάος του Brexit και η μεγαλύτερη πολιτική κρίση στην μεγάλη Βρετανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι καρπός της ακροδεξιάς δημαγωγίας. Οι περισσότεροι συνάδελφοί μου δεν έχουν αντιληφθεί τον κίνδυνο ή καλύτερα δεν τους ενδιαφέρει. Είναι θύματα του συνδρόμου του Τιτανικού: χορεύουν στην πρώτη θέση ενώ το σκάφος ταξιδεύει προς το παγόβουνο.

● Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρώπης εν μέσω οικονομικής κρίσης, ανόδου της Ακροδεξιάς και έλλειψης συνεννόησης στο προσφυγικό; Μια ευημερούσα και βιώσιμη Ευρώπη είναι όνειρο ή μπορεί να γίνει πραγματικότητα;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αλλάξει επειγόντως πορεία. Η οικονομική κρίση, η άνοδος της Ακροδεξιάς αλλά και η αδυναμία κοινής στάσης στο προσφυγικό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις πολιτικές λιτότητας που έχουν εφαρμοστεί τα τελευταία χρόνια και στην εγωιστική στάση πολλών κρατών μελών -με κορυφαία τη Γερμανία- στη διάρκεια της κρίσης.

Σε αυτά έχει προστεθεί τώρα και το πολύ μεγάλο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, αλλά ούτε σε αυτό υπάρχει κοινή στάση. Υπάρχουν οπαδοί του Τραμπ και στην Ε.Ε. Αν δεν ανατραπούν οι πολιτικές λιτότητας, η ΕΕ δεν θα υπάρχει σε λίγα χρόνια, τουλάχιστον με την σημερινή της μορφή.

● Τι σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση από τη μέχρι σήμερα θητεία σας στην Ευρωβουλή;

Ο κυνισμός των ισχυρών και η χωρίς προσχήματα εξυπηρέτηση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Τελευταίο παράδειγμα ήταν το ψήφισμα για την προστασία του Αμαζονίου, που καταψήφισαν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα – όπου ανήκει και η Νέα Δημοκρατία – και η Ακροδεξιά. Ούτε στα λόγια, σε ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα δηλαδή, δεν θέλησαν να διαφοροποιηθούν. Γιατί τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα θέλουν την εκμετάλλευση του Αμαζονίου- τσιμέντο να γίνει.