Σουπερμάρκετ και ηλεκτρισμός γονατίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά

Η ακρίβεια έχει εδραιωθεί ως η μείζονα ανησυχία των πολιτών στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα, είναι το συμπέρασμα έρευνας της Metron Analysis που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο εκδήλωσης του Ινστιτούτου Αλέξης Τσίπρας με αντικείμενο «τις προκλήσεις της ελληνικής οικονομίας και την ακρίβεια», με τον πρώην πρωθυπουργό να αναμένεται να υποστηρίξει ότι η πρόκληση της τρέχουσας δεκαετίας δεν μπορεί να είναι άλλη από τον τερματισμό της διαρκούς πορείας απόκλισής μας από τον σκληρό πυρήνα των χωρών της Ε.Ε., σε όλα τα επίπεδα, στην οικονομία, στο εισόδημα, στο κράτος δικαίου, στο κοινωνικό κράτος και στις δημόσιες υποδομές.

Σύμφωνα με την έρευνα:

• είναι εδραιωμένη η τάση ενίσχυσης της απαισιοδοξίας στη χώρα, με 3 στους 4 να θεωρούν πως πηγαίνει προς τη λάθος κατεύθυνση.
• Ο ορίζοντας των οικονομικών προσδοκιών στενεύει, καθώς πάνω από 2 στους 3 εκτιμούν ότι οι καταναλωτικές τους δυνατότητες έχουν χειροτερέψει.
• Σε αυτό το κλίμα, οι περισσότεροι δηλώνουν ότι, είτε οριακά τα βγάζουν πέρα, είτε ότι τα χρήματα τελειώνουν πριν τελειώσει ο μήνας.
• Για τους περισσότερους, αυτό που βαραίνει είναι οι καθημερινές δαπάνες παρά οι μηνιαίοι λογαριασμοί.
• Ανάμεσα στις δαπάνες της καθημερινότητας, οι πιο επιβαρυντικές είναι και οι πιο ανελαστικές (σουπερμάρκετ, μετακινήσεις, ιατρικά έξοδα), ενώ λιγότερο όσες αφορούν διασκέδαση και αναψυχή.
• Στις τακτικές μηνιαίες δαπάνες, το ηλεκτρικό ρεύμα είναι σαφώς η πιο επιβαρυντική. Μαζί με την τηλεφωνία και το νερό είναι οι πιο τακτικές δαπάνες που αφορούν οριζόντια σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού.
• Η ιεράρχηση της βαρύτητας των δαπανών παραμένει ίδια και αν εστιάσουμε μόνο σε όσους αφορά η καθεμιά δαπάνη.
• Λαμβάνοντας υπόψη μόνο όσους αφορά η κάθε δαπάνη, ο λογαριασμός του ρεύματος παραμένει η σημαντικότερη επιβάρυνση, ενώ ακολουθούν οι ιδιωτικές δαπάνες εκπαίδευσης και στέγασης (ενοίκιο, στεγαστικό δάνειο).
• Στο άμεσο μέλλον, η προοπτική είναι, κατά βάση, ο περιορισμός δαπανών (ένδυση/υπόδηση, σουπερμάρκετ, θέρμανση, ψύξη, διασκέδαση, διακοπές) ή η διατήρησή τους, έστω, στα ίδια επίπεδα (μετακινήσεις, υγεία, παιδεία, στέγαση).
• Σε αυτό το πλαίσιο, οι προσδοκίες παρέμβασης για τη συγκράτηση του πληθωρισμού αφορούν πρωτίστως το εθνικό επίπεδο (κυβέρνηση) και δευτερευόντως το ευρωπαϊκό (Ε.Ε.) ή την αγορά (επιχειρήσεις) και η ισχυρή δημόσια/κρατική παρέμβαση θεωρείται σαφώς περισσότερο αναγκαία από την αυτορρύθμιση της αγοράς.
• Τελικά, οι προσδοκίες για το μέλλον παραμένουν χαμηλές και η απαισιοδοξία επικρατεί, καθώς σχεδόν 2 στους 3 εκτιμούν ότι η αύξηση του πληθωρισμού δε θα σταματήσει εδώ.

Συνοψίζοντας, οι καταναλωτικές δυνατότητες θεωρείται ότι έχουν επιδεινωθεί, και σε μια σειρά βασικών δαπανών η τάση είναι ο περιορισμός ή έστω η συγκράτησή τους. Για τη μεγάλη πλειονότητα, το ισοζύγιο εισοδημάτων και δαπανών είναι οριακό μέσα στον μήνα.

Στο διά ταύτα, λοιπόν, και σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής, προκύπτουν ορισμένα σημαντικά σημεία, όπως:

• Η απαισιοδοξία παραμένει κυρίαρχη και στο επίπεδο της κατανάλωσης, επιτείνοντας την αίσθηση ενός ορίζοντα χαμηλών προσδοκιών συνολικά για τη χώρα, σε μια κρίσιμη καμπή για την οικονομία και για το πολιτικό σύστημα.
• Στο πεδίο της Ακρίβειας. φαίνεται να προκύπτει ως ζητούμενο η παρέμβαση πρωτίστως σε εθνικό επίπεδο –αφού το πρόβλημα θεωρείται εγγενές και όχι «εισαγόμενο»– και συμπληρωματικά σε επίπεδο Ε.Ε.
• Μερίδιο ευθύνης αποδίδεται στην αγορά, χωρίς να υπάρχουν προσδοκίες από την αυτορρύθμισή της, ούτε όμως από ένα οργανωμένο καταναλωτικό κίνημα στην κοινωνία πολιτών, αλλά τελικά από μια ισχυρή δημόσια/κρατική παρέμβαση ρύθμισης της αγοράς για τη μείωση των τιμών των αγαθών.

Σύμφωνα με άλλη έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) που παρουσιάστηκε επίσης στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Αλέξης Τσίπρας:

• Είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να εδραιωθεί μία κατάσταση όπου τα φτωχότερα νοικοκυριά θα αντιμετωπίζουν έναν σταθερά υψηλότερο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ).
• Ο περιορισμός του πληθωρισμού είναι αναγκαίος, αλλά δε θα αντιμετωπίσει την ακρίβεια.
• Η ακρίβεια μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών.

 Εκτίμηση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, βάσει του εισοδήματος του νοικοκυριού