Μπορεί οι αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις οι οποίες για μήνες ταρακούνησαν τις νοτιοανατολικές Κυκλάδες, με επίκεντρο κυρίως τη Σαντορίνη και την Αμοργό, κάνοντας τόσο τους κατοίκους, όσο και τους σεισμολόγους πιο αισιόδοξους και καθησυχαστικούς, ωστόσο ο κίνδυνος μια μεγάλης έκρηξης δεν έχει εκλείψει εντελώς ακόμα σύμφωνα με καθηγήτρια η οποία μίλησε στο BBC.
Το BBC News πέρασε μια μέρα στο βρετανικό βασιλικό ερευνητικό πλοίο Discovery, καθώς αναζητώντας στοιχεία, για το πόσο πιθανό είναι να επαναληφθεί μια μεγάλη έκρηξη σαν εκείνη που δημιούργησε το νησί της Σαντορίνης, την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας.
Σημειώνεται πως πριν από μερικές μόλις εβδομάδες περίπου 11.000 μόνιμοι κάτοικοι εγκατέλειψαν προσωρινά το νησί για λόγους ασφαλείας μετά την μεγάλη ακολουθία ισχυρών σεισμών.
Ήταν μια σκληρή υπενθύμιση ότι κάτω από τα ειδυλλιακά λευκά χωριά που είναι διάσπαρτα με εστιατόρια, ενοικιαζόμενα δωμάτια και αμπελώνες – όλα χτισμένα πάνω σε πλούσιο ηφαιστειακό έδαφος – δύο τεκτονικές πλάκες βρίσκονται στον φλοιό της Γης, λέει το BBC.
Επικεφαλής της αποστολής ήταν η καθηγήτρια Isobel Yeo, ειδική στα εξαιρετικά επικίνδυνα υποθαλάσσια ηφαίστεια του Εθνικού Κέντρου Ωκεανογραφίας της Βρετανίας. Περίπου τα δύο τρίτα των ηφαιστείων του κόσμου είναι υποθαλάσσια, αλλά παρακολουθούνται ελάχιστα.
Αυτή η έρευνα, που πραγματοποιείται τόσο σύντομα μετά τους σεισμούς, θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν τι είδους σεισμική αναταραχή θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι πλησιάζει μια ηφαιστειακή έκρηξη.
Η τελευταία έκρηξη της Σαντορίνης ήταν το 1950, αλλά μόλις το 2012 υπήρξε μια «περίοδος αναταραχής», λέει η Isobel. Το μάγμα εισήλθε στους θαλάμους των ηφαιστείων και τα νησιά «φούσκωσαν».
«Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια είναι ικανά για πραγματικά μεγάλες, καταστροφικές εκρήξεις», λέει η καθηγήτρια.
Κάτω από τα πόδια των ερευνητών στο πλοίο τους σε βάθος 300 μέτρων υπάρχουν καυτές «πηγές». Αυτές οι ρωγμές στη Γη μετατρέπουν τον πυθμένα της θάλασσας σε έναν φωτεινό πορτοκαλί κόσμο από προεξέχοντα βράχια και σύννεφα αερίων.
Γνωρίζουμε περισσότερα για την επιφάνεια ορισμένων πλανητών από ό,τι για το τι υπάρχει από κάτω”, λέει η Isobel.
Το ρομπότ κατεβαίνει στον πυθμένα της θάλασσας για να συλλέξει υγρά, αέρια και να αποσπάσει κομμάτια βράχων. Αυτές οι οπές είναι υδροθερμικές, δηλαδή ζεστό νερό χύνεται από ρωγμές, και συχνά σχηματίζονται κοντά σε ηφαίστεια.
Είναι ο λόγος για τον οποίο η Isobel και 22 επιστήμονες από όλο τον κόσμο βρίσκονται σε αυτό το πλοίο για ένα μήνα.
Μέχρι στιγμής, κανείς δεν έχει καταφέρει να υπολογίσει αν ένα ηφαίστειο γίνεται περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να εκραγεί όταν το θαλασσινό νερό σε αυτές τις οπές αναμιγνύεται με μάγμα.
«Προσπαθούμε να χαρτογραφήσουμε το υδροθερμικό σύστημα», εξηγεί η Isobel. Δεν είναι σαν να φτιάχνουμε έναν χάρτη στη στεριά. «Πρέπει να κοιτάξουμε στο εσωτερικό της γης», λέει.
Το Discovery ερευνά την καλντέρα της Σαντορίνης και πλέει προς τον Κολομβό, το άλλο μεγάλο ηφαίστειο της περιοχής, περίπου 7 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του νησιού.
A map showing the island of Santorini and Kolumbo volcano 7km away
Τα δύο ηφαίστεια δεν αναμένεται να εκραγούν άμεσα, ωστόσο η έκρηξή τους είναι θέμα χρόνου.
Η αποστολή θα δημιουργήσει σύνολα δεδομένων και χάρτες γεωκινδύνων για την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας, εξηγεί η καθηγήτρια Παρασκευή Νομικού, μέλος της κυβερνητικής ομάδας έκτακτης ανάγκης που συνεδρίαζε καθημερινά κατά τη διάρκεια της σεισμικής κρίσης.
«Αυτή η έρευνα είναι πολύ σημαντική, διότι θα ενημερώσει τους κατοίκους της περιοχής για το πόσο ενεργά είναι τα ηφαίστεια και θα χαρτογραφήσει την περιοχή στην οποία θα απαγορεύεται η πρόσβαση κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης», λέει η ίδια.
Θα αποκαλύψει ποια σημεία του βυθού της Σαντορίνης είναι τα πιο επικίνδυνα, προσθέτει.