Σοκ και δέος από το μέγεθος της παραοικονομίας! Ποιες είναι οι εστίες της φοροδιαφυγής

H φοροδιαφυγή και η παραοικονομία που θεριεύουν και υποδαυλίζουν τις προσπάθειες ανάπτυξης αλλά και δημιουργίας στέρεων δημοσιονομικών βάσεων, αποτελούν διαχρονικό πρόβλημα για τη χώρα.

Είναι μια γάγγραινα στα σωθικά της οικονομίας που παρά τις ουσιαστικές και στοχευμένες προσπάθειες για την αναχαίτισή της, δεν έχει ιαθεί. Αντιθέτως παραμένει ανοικτή πληγή που προκαλεί τεράστια αιμορραγία στην ελληνική οικονομία και αποτελεί μείζον βαρίδι για τα δημοσιονομικά της χώρας, που ως γνωστόν πέρασαν από χίλια μύρια κύματα τα προηγούμενα χρόνια και τώρα βρίσκονται σε «άνθιση».

Τα στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας είναι συντριπτικά για το μέγεθος του προβλήματος και για τις τεράστιες απώλειες που έχει το κράτος. Σύμφωνα με έκθεση της Εurobank, που βασίζεται σε στοιχεία με σημείο αναφοράς το 2021, το μέγεθος της παραοικονομίας κινείται περί τα 40 δισ. ευρώ ετησίως! Νούμερο που προκαλεί δέος, τρομάζει και ενδεχομένως να είναι και μεγαλύτερο, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές της τράπεζας.

Στοιχείο φωτιά είναι  ότι το 80% των νοικοκυριών που έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα δηλώνει εισοδήματα μικρότερα από 10.000 ευρώ. Καταδεικνύεται και σ’ αυτή τη μελέτη, ότι στο ευρύτερο επιχειρείν  και δη στους ελεύθερους επαγγελματίες,  έχει εδραιωθεί μια κραταιά εστία φοροδιαφυγής που αποτελεί την αιτία για τη διαρροή δισ. από τα κρατικά ταμεία. Δεν είναι η πρώτη φορά που επισημαίνεται αυτό, καθώς έχει επισημανθεί και υποδειχθεί από αναλύσεις, εκθέσεις και τους επικεφαλής των οικονομικών επιτελείων…

Ποια φορολογική δικαιοσύνη; Υποζύγια οι μισθωτοί και συνταξιούχοι

Πέρα από τις απώλειες δισ για το κράτος, η παραπάνω συνθήκη παραβιάζει κατάφορα και τους κανόνες της φορολογικής δικαιοσύνης, καθώς για να καλυφθεί-όσο γίνεται- το κενό στα έσοδα, το κράτος βασίζεται σε ομάδες με ανελαστικές φορολογικές επιλογές –κυρίως μισθωτούς και συνταξιούχους: Από τα €84 δισ εισοδημάτων που δήλωσαν για το φορολογικό έτος 2021 τα φυσικά πρόσωπα, τα €66 δισ (78%) προήλθαν από μισθούς και συντάξεις και μόλις τα €4,3δισ (5%)  από επιχειρηματική δραστηριότητα (7% αν συμπεριληφθεί και η αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα).

Συνεπώς, η αντιμετώπιση του ζητήματος της παραοικονομίας είναι επιβεβλημένη, όχι μόνο για τη δημοσιονομική εξυγίανση και την δίκαιη κατανομή των οικονομικών βαρών στην ελληνική κοινωνία, αλλά και για την αναπτυξιακή δυναμική και την ίδια τη βιωσιμότητα οικονομίας μας μεσομακροπρόθεσμα.

Ενδεχομένως και μεγαλύτερη η συνολική παραοικονομία

Οι συντάκτες της έκθεσης «εκτιμήσεις του μεγέθους της παραοικονομίας στην Ελλάδα και προτάσεις πολιτικής», αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο η συνολική παραοικονομία να είναι μεγαλύτερη από τους υπολογισμούς και με αυξητική πορεία το 2022.

Αυτό είναι πιθανό να προκύψει πρώτον διότι σε αυτούς τους υπολογισμούς δεν περιλαμβάνεται η φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή των νομικών προσώπων. Ενδείξεις για αυτά τα μεγέθη παρέχονται τόσο από την αύξηση των καταθέσεων των επιχειρήσεων συγκριτικά με τα καθαρά κέρδη που δηλώνουν.

Δεύτερον, το μέγεθος του αποκαλούμενου «κενού ΦΠΑ», το οποίο –παρά την αισθητή υποχώρησή του την περασμένη δεκαετία– παραμένει αναλογικά το τρίτο υψηλότερο στην ευρωζώνη και υπερδιπλάσιο του μέσου όρου της ΕΕ27. Αυτό, σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος των αποθεμάτων, καθιστά πιθανή μία συστηματική υποεκτίμηση της δαπάνης λόγω ατελούς συμπερίληψης της φοροδιαφυγής. Τρίτον, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την ΑΑΔΕ, οι οποίες αν και τυπικά δεν αποτελούν τμήμα της σκιώδους οικονομίας, επιδεινώνουν τις συνέπειές της.