Σι Τζιπίνγκ: Πολύ ισχυρός ή πολύ αδύναμος;

Έχει περάσει πάνω από μία εβδομάδα από την κατάρρευση των εμπορικών συνομιλιών μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Το Πεκίνο και η Ουάσιγκτον ανακοίνωσαν από τότε νέους δασμούς ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων που θέσπισε η μία χώρα στις εξαγωγές της άλλης. Και η επίσημη ρητορική μεταξύ των δύο πλευρών έχει πάει από το κακό στο χειρότερο.

Όλο αυτό μοιάζει σαν μια αποφασιστική ρήξη. Οι παγκόσμιοι επενδυτές προσαρμόζονται στη ζοφερή προοπτική ότι ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θα μπορούσε να κρατήσει απεριόριστα.

Πώς οι διαπραγματεύσεις, που φάνηκε να καταλήγουν σε μια συμφωνία, κατέρρευσαν; Μπορεί να μη μάθουμε ποτέ την πλήρη ιστορία. Μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε στους New York Times της Πέμπτης απέδωσε την ευθύνη για το αδιέξοδο στον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping.

Μόνο αυτός, όπως υποστηρίζουν οι Times, θα μπορούσε να διατάξει τις σαρωτικές αλλαγές της τελευταίας στιγμής που κατέστρεψαν τη συμφωνία: «Στο πολιτικό σύστημα της Κίνας, όπου ο πρόεδρος Xi έχει συγκεντρώσει τρομερή ισχύ, είναι απίθανο ότι οποιοσδήποτε άλλος θα είχε την εξουσία – ή την τόλμη – να αλλάξει θεμελιωδώς την υπό διαμόρφωση συμφωνία» και μάλιστα σε τόσο τελικό στάδιο.

Οι Times υποθέτουν ότι ο Xi «δεν έκρινε ορθά την επιθυμία του κ. Trump για την επίτευξη συμφωνίας» και επισημαίνουν ότι η τόσο μεγάλη ευχέρεια λήψης αποφάσεων του Xi ίσως συνέβαλε στο σφάλμα. Ο Xi και άλλοι Κινέζοι ηγέτες ενδέχεται να μην είδαν μια μεταφρασμένη εκδοχή της προτεινόμενης συμφωνίας παρά μόνο στα τελικά στάδια της διαπραγμάτευσης, όπως σημειώνουν οι Times, και το ξέφρενο πρόγραμμα ταξιδιών του Xi μάλλον δεν βοήθησε. Στο άρθρο, ο ειδικός επί κινεζικών θεμάτων Scott Kennedy αποδίδει την αποτυχία επίτευξης συμφωνίας σε «ανεπαρκή συντονισμό πολιτικής» από την κινεζική πλευρά.

Το δημοσίευμα των Times φαίνεται να υποδηλώνει ότι το πρόβλημα της Κίνας είναι ότι ο Xi είναι πολύ ισχυρός. Παράλληλα, όμως, απεικονίζει έναν ηγέτη που είναι βαθιά ανασφαλής – φοβάται να θεωρηθεί ότι «έκανε υποχωρήσεις» στον Donald Trump, είναι επιφυλακτικός έναντι των κομματικών του αντιπάλων που μπορεί να του ασκήσουν κριτική για «εξευτελισμό» της Κίνας, και δεν έχει την αυτοπεποίθηση να προωθήσει νομοθετικές αλλαγές μέσα από το κινεζικό κοινοβούλιο.

Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη σε ένα από τα κορυφαία θεωρητικά περιοδικά της Κίνας, ο Xi παραπονέθηκε για την «παραφουσκωμένη» οικονομία της Κίνας και για την «έλλειψη ισχύος στην ικανότητα καινοτομίας». Πολλές από τις αλλαγές που επιδιώκουν οι ΗΠΑ στις εμπορικές διαπραγματεύσεις θα επιτάχυναν την κινεζική καινοτομία μειώνοντας τις δημόσιες επιδοτήσεις σε κρατικές επιχειρήσεις, ενισχύοντας τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και δίνοντας μεγαλύτερη ώθηση στις αγορές. Και όμως, ο Xi αντιστέκεται σε αυτά τα αιτήματα, όχι μόνο επειδή ανησυχεί για τον πολιτικό αντίκτυπο αλλά κι επειδή ελέγχει κρατικές επιχειρήσεις μαζί με τους πολιτικούς συμμάχους του.

Άραγε, εν τέλει, το πρόβλημα της Κίνας είναι ότι ο «βασικός ηγέτης» της είναι πολύ ισχυρός, ή πολύ αδύναμος;