SAFE: Μια χαμένη ευκαιρία για την ελληνική αμυντική βιομηχανία;

Την ώρα που οι Βρυξέλλες ενεργοποιούν το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την ευρωπαϊκή άμυνα στην ιστορία της Ένωσης, η Ελλάδα φαίνεται να υψώνει… σημαία επιφυλάξεων. Ο λόγος για το πρόγραμμα SAFE (Security Action for Europe), συνολικού ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο στοχεύει στην αναβάθμιση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων, μέσω κοινής δανειοληψίας της ΕΕ και χρηματοδότησης με 45ετή δάνεια προς τα κράτη μέλη.

Γράφει ο *αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Κούσαντας

Κι ενώ η ΕΕ ζητά έτοιμα εθνικά σχέδια μέσα σε έξι μήνες για την άντληση των πρώτων άμεσων πιστώσεων – που αγγίζουν το 15% του συνολικού ποσού, δηλαδή περίπου 22,5 δισ. ευρώ – η Ελλάδα, σύμφωνα με όσα αποκαλύφθηκαν σε κλειστή συνεδρίαση της Επιτροπής Εξοπλιστικών Προγραμμάτων της Βουλής, δεν δείχνει πρόθεση συμμετοχής.

SAFE: Τι προβλέπει το πρόγραμμα

Το SAFE προβλέπει:

-Χρηματοδότηση 150 δισ. ευρώ μέσω κοινής ευρωπαϊκής δανειοληψίας.

-Διάρκεια αποπληρωμής: 45 έτη.

-65% (97,5 δισ. ευρώ) θα κατανεμηθεί απευθείας στα κράτη μέλη.

-Το υπόλοιπο 35% (52,5 δισ.) θα είναι ανοιχτό και για συμμετοχές τρίτων χωρών, όπως η Μ. Βρετανία, η Νορβηγία και οι ΗΠΑ.

-Εντός 6 μηνών, τα κράτη θα πρέπει να υποβάλουν εθνικά σχέδια για να αντλήσουν άμεσα το 15% των πιστώσεων για κατεπείγουσες αμυντικές ανάγκες.

Η θέση της Ελλάδας: Επιφύλαξη ή παραίτηση;

Ο Έλληνας Υπουργός Εθνικής Άμυνας φέρεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να επιλέγει να μην αξιοποιήσει το SAFE, αλλά να αναζητήσει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα ReArm Europe, το οποίο επιτρέπει πιο ευέλικτες δημοσιονομικές επιλογές εκτός Συμφώνου Σταθερότητας.

Αυτό εγείρει καίρια ερωτήματα:

-Γιατί η Ελλάδα, με τις μεγαλύτερες Ένοπλες Δυνάμεις στην Ε.Ε., αποφεύγει να συμμετάσχει σε μια τέτοια πρωτοβουλία;

-Υπάρχει πράγματι έλλειψη “δημοσιονομικού χώρου”, όταν πρόκειται για υπερεθνικά δάνεια χαμηλού επιτοκίου και μακράς διάρκειας;

-Μπορεί η Ελλάδα να αγνοήσει την προοπτική άντλησης άμεσων πιστώσεων για προγράμματα αιχμής όπως:

-Κατασκευή ελληνικών drones

-Αντι-drone τεχνολογίες (ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ, ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ, ΥΠΕΡΙΩΝ)

-Αντιαεροπορικά συστήματα και UAVs

-Κατασκευή πυρομαχικών και οπλικών συστημάτων

Η αμυντική βιομηχανία στη γωνία;

Η ελληνική κρατική και ιδιωτική αμυντική βιομηχανία διαθέτει πλέον:

-Τεχνογνωσία αιχμής (ΕΑΒ, ναυπηγεία, ελληνικά start-ups),

-Υποδομές παραγωγής σε κρίσιμους τομείς,

-Ερευνητικό προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης.

Και όμως, παρά την υπαρκτή δυναμική, δεν έχει παρουσιαστεί ακόμη κάποιο εθνικό σχέδιο για αξιοποίηση του SAFE. Αντίθετα, χώρες εκτός Ε.Ε. δηλώνουν έτοιμες να αξιοποιήσουν το 35% του διαθέσιμου ποσού που έχει μείνει ανοιχτό για εξωτερικές συνεργασίες – όπως η Βρετανία, η Νορβηγία και πιθανόν ακόμη και οι ΗΠΑ.

Είναι λοιπόν εύλογο να αναρωτηθεί κανείς:

-Γιατί η Ελλάδα δεν ζητά το μερίδιο που της αναλογεί, ή και παραπάνω;

-Γιατί δεν αξιοποιεί μια μοναδική ευκαιρία χρηματοδότησης με ευνοϊκούς όρους, όταν η ίδια η γεωπολιτική της θέση – στα σταυροδρόμια τριών ηπείρων – την καθιστά ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής άμυνας;

Τι σημαίνει απουσία από το SAFE;

Η μη συμμετοχή της Ελλάδας στο SAFE δεν είναι μια απλή πολιτική επιλογή. Είναι μια στρατηγική απόφαση με πολλαπλές προεκτάσεις:

-Απώλεια πρόσβασης σε χρηματοδοτήσεις κρίσιμης σημασίας, σε μια περίοδο όπου η άμυνα επαναπροσδιορίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

-Μείωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας απέναντι σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς παίκτες.

-Απουσία από την “κοινοτική στρατηγική ασφάλειας”, τη στιγμή που η Τουρκία βρίσκεται στο κάδρο των προκλήσεων και η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει ρόλο-κλειδί εντός ΕΕ.

Είναι η ώρα για ένα εθνικό σχέδιο;

Η προθεσμία των 6 μηνών για την υποβολή εθνικών σχεδίων είναι ήδη σε αντίστροφη μέτρηση. Η επανεξέταση της στάσης της Ελλάδας απέναντι στο SAFE φαντάζει όχι μόνο σκόπιμη, αλλά και επιβεβλημένη.

Ίσως ο Υπουργός Άμυνας να χρειαστεί να “ξαναδεί” το θέμα, όχι με δημοσιονομικά φίλτρα, αλλά με γεωστρατηγικούς και βιομηχανικούς όρους. Η άμυνα δεν είναι μόνο κόστος. Είναι επένδυση στην ασφάλεια, την τεχνολογία, την εθνική κυριαρχία και την οικονομία.

Η συμμετοχή στο SAFE μπορεί να αποδειχθεί καταλύτης για την αναγέννηση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Αν χαθεί και αυτή η ευκαιρία, πόσες άλλες θα υπάρξουν;