Πώς πνίγηκαν αβοήθητοι 130 μετανάστες στη Λιβύη

Ο διασώστης Γιάννης Σκενδέρογλου, μέλος του μοναδικού διασωστικού σκάφους που έχει απομείνει να επιχειρεί στο θαλάσσιο νεκροταφείο της Μεσογείου, περιγράφει στην «Εφ.Συν.» την εφιαλτική βραδιά της 22ης Απριλίου, όταν το «Ocean Viking» της SOS Méditerranée ανταποκρίθηκε στο σήμα κινδύνου και έσπευσε στο σημείο, όμως έφτασε πολύ αργά και βρήκε μόνο πτώματα.

«Από τα εφιαλτικά έγκατα της Λιβύης ώς τα αριστοκρατικά σαλόνια των Βρυξελλών δεν πιστεύω ότι θα “ιδρώσει το αυτί” κανενός από τον χαμό των 130 αυτών ψυχών. Ακόμη και μετά τη θεμελίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των φορέων που τα “προστατεύουν”, την καθιέρωση των νόμων της θάλασσας, την ισότητα και την καταπολέμηση του ρατσισμού που υποστηρίζουν όλες οι “προηγμένες χώρες της Δύσης”, εξακολουθούν να καταγράφονται τέτοια συμβάντα. Θα θέσω ένα ερώτημα και ας αναλογιστεί ο καθένας την απάντηση. Τι θα συνέβαινε αν το περιστατικό αυτό εξελισσόταν γύρω από ένα κρουαζιερόπλοιο που βρισκόταν σε ανάγκη;».

Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Γιάννη Σκενδέρογλου, μέλος του πληρώματος του Ocean Viking της ΜΚΟ SOS Méditerranée, που επιχείρησε διάσωση στο πρόσφατο ναυάγιο ανοιχτά της Λιβύης τα χαράματα της Πέμπτης 22 Απριλίου. Ο Ελληνας διασώστης περιγράφει στην «Εφ.Συν.» τι συνέβη.

Λίγο πριν από τις 10 το πρωί της Τετάρτης 21 Απριλίου και ενώ το Ocean Viking βρισκόταν ήδη σε έρευνα εντοπισμού, ενημερώθηκε από τη γραμμή έκτακτης ανάγκης Alarmphone για δύο φουσκωτές βάρκες, με 120 επιβαίνοντες η καθεμιά.

Επειτα από πολλές ώρες άκαρπων προσπαθειών εντοπισμού του αρχικού «στόχου» τους, αποφάσισαν να κατευθυνθούν προς το σημείο που είχαν δώσει στίγμα τα δύο φουσκωτά. Το πλήρωμα ενημερώθηκε ότι το ένα φουσκωτό είχε εντοπιστεί από σκάφος του λιβυκού λιμενικού, οπότε ξεκίνησαν οι διαδικασίες εντοπισμού του δεύτερου, με τις καιρικές συνθήκες να επιδεινώνονται όσο περνούσε η ώρα.

«Η ώρα ήταν γύρω στις 6 το απόγευμα και χρειαζόμασταν περίπου 10 ώρες για να φτάσουμε στο σημείο καθώς ήμασταν 100 ναυτικά μίλια μακριά! Είναι προφανές, νομίζω, ότι δεν μπορεί να περιπολεί τέτοιες εκτάσεις ένα μόνο διασωστικό καράβι», τονίζει ο Γ. Σκενδέρογλου.

Νέες πληροφορίες ήρθαν από τη γέφυρα ότι ελήφθη άγνωστη κλήση στον ασύρματο (αργότερα έμαθαν ότι ήταν αεροσκάφος της FRONTEX) για εντοπισμό βάρκας που εξέπεμψε δύο σήματα κινδύνου, το ένα λίγο μετά τις 19.00 και το δεύτερο μία ώρα μετά. Ηταν λίγο πριν από τις 10 το βράδυ όταν το Ocean Viking ενημερώθηκε από το Alarmphone για την τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία με τη βάρκα, που δεν κράτησε παρά λίγα λεπτά.

«Οι καιρικές συνθήκες όλο και χειροτέρευαν. Ο αέρας ήταν πολύ δυνατός, άγγιζε τους 40 κόμβους και τα κύματα ξεπερνούσαν τα 4 μέτρα. Οι “βουτιές” που έκανε το καράβι όταν κατέβαινε τα κύματα ήταν σαν ελεύθερη πτώση. Συνάντησα τον υπεύθυνο της διασωστικής ομάδας, ο οποίος ήταν ανήσυχος, παρά τη μακρόχρονη εμπειρία του. Κάναμε πλάνα για το πώς θα επιχειρούσαμε τη διάσωση υπό αυτές τις συνθήκες, την ώρα που το πίσω κατάστρωμα του καραβιού πλημμύριζε από τα κύματα που το διαπερνούσαν από τα πλάγια και αρχίζοντας να αποδεχόμαστε ότι οι πιθανότητες να επιζήσουν οι άνθρωποι ήταν μηδαμινές», λέει.

«Ηταν λίγο μετά τις 5 τα χαράματα της 22ας Απριλίου, όταν φτάσαμε στην περιοχή και σε συνεννόηση με τα τρία εμπορικά M/V MY ROSE, M/V ALK and M/T VS LISBETH, οι καπετάνιοι των οποίων έκαναν το αυτονόητο ανταποκρινόμενοι στο σήμα κινδύνου, ξεκινήσαμε διαδικασίες εντοπισμού. Στο καράβι επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Οι ελάχιστες ελπίδες να συμβεί κάποιο θαύμα είχαν πια εξαφανιστεί. Παρ’ όλα αυτά προετοιμαστήκαμε για πιθανή παράπλευρη προσέγγιση. Είναι απαγορευτική κίνηση, αλλά είχαμε ξεπεράσει το σημείο που θα ενεργούσαμε τυπικά. “Μπορεί να προκαλέσουμε χάος, αλλά θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να σώσουμε όσες περισσότερες ζωές γίνεται” ήταν το σύνθημα. Τσάντες με σωσίβια και σκοινιά τοποθετήθηκαν σε κάθε γωνιά του καταστρώματος και γύρω από τη ζώνη διάσωσης», μας περιγράφει ο Γιάννης Σκενδέρογλου.

Το σώμα ενός από τους άτυχους επιβαίνοντες της μοιραίας βάρκας

Τα πρώτα τρία πτώματα εντοπίστηκαν από το ένα εμπορικό λίγο μετά το μεσημέρι. Υστερα από επανειλημμένες κλήσεις του διασωστικού για εναέρια υποστήριξη τόσο προς το ιταλικό κέντρο συντονισμού διάσωσης όσο και τη FRONTEX, το αεροπλάνο της δεύτερης εντόπισε απομεινάρια της βάρκας, μοιράζοντας το στίγμα στα πλοία. Ηταν προφανές ότι το χειρότερο είχε συμβεί. Πλησιάζοντας είδαν το μισοδιαλυμένο φουσκωτό και άψυχα σώματα να επιπλέουν στο νερό. «Δεν επέζησε κανείς. Περίπου 130 άνθρωποι χάθηκαν στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν από την αβεβαιότητα και το δουλεμπόριο για μια καλύτερη ζωή. Χάθηκαν με τον βασανιστικό τρόπο του πνιγμού, σε μια νύχτα που ήταν λες και ο Ποσειδώνας ξέσπαγε όλη του την οργή για το πόσο άδικη και αηδιαστική είναι η ανθρωπότητα», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Ελληνας διασώστης.

Μέχρι σήμερα, ο ακριβής αριθμός των θυμάτων του ναυαγίου παραμένει άγνωστος. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ναυάγιο που έχει καταγραφεί από την αρχή του έτους, ενώ μόνο μέσα στο 2021 ακόμη τουλάχιστον 300 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή αγνοούνται στα νερά της Κεντρικής Μεσογείου.

Το τραγικό περιστατικό έρχεται να προσθέσει δεκάδες ζωές στη μακρά λίστα εκείνων που δεν προλαβαίνουν να ολοκληρώσουν το ταξίδι της φυγής προς μια ξενοφοβική, όπως αποδεικνύεται, Ευρώπη.

Οι αντιπροσφυγικές πολιτικές που έχει υιοθετήσει η Ευρώπη γίνονται η ταφόπλακα απελπισμένων ανθρώπων που διασχίζουν παράτολμα τη Μεσόγειο προκειμένου να σωθούν από τα σκλαβοπάζαρα και τα βασανιστήρια που υφίστανται στη Λιβύη, η οποία, παρ’ όλα αυτά, θεωρείται «ασφαλές λιμάνι» βάσει της Διακήρυξης της Μάλτας (Φεβρουάριος 2017).

Η διακήρυξη υπογράφηκε μεταξύ ευρωπαϊκών κρατών και ένοπλων ομάδων που αντιμάχονται για την κυριαρχία της χώρας και υποχρεώνει τα πλοία που διασώζουν πρόσφυγες ανοιχτά αυτής να τους επιστρέφουν και όχι να τους πηγαίνουν στα όντως πλησιέστερα και ασφαλέστερα λιμάνια, όπως αυτά της Ιταλίας ή της Μάλτας, βάσει των Διεθνών Συμβάσεων για την Ερευνα και τη Διάσωση στη θάλασσα.