Ραγδαίες εξελίξεις στο σύνολο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας έχει δρομολογήσει ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος απεβίωσε το πρωί της Δευτέρας του Πάσχα (21/04) σε ηλικία 88 ετών. Οι τελετουργίες σηματοδοτούν το τέλος μιας ποιμαντικής θητείας στον παπικό θρόνο και την έναρξη της επόμενης:
Τη διαχείριση των καθημερινών υποθέσεων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που αριθμεί σχεδόν 1,4 δισεκατομμύρια πιστούς, αναλαμβάνει ο Camerlengo (οικονόμος ή καμεράριος), του Πάπα, ο οποίος σήμερα είναι ο Ιρλανδο-αμερικανός καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ, αναφέρει το Reuters, εξηγώντας όλη τη διαδικασία
Ο Καμερλένγκο είναι υπεύθυνος για την επίσημη διαπίστωση του θανάτου του Πάπα, πλέον με ιατρική βεβαίωση και ληξιαρχική πράξη. Παραδοσιακά μέχρι τον 20ό αιώνα, αυτή η διαδικασία γινόταν ως εξής: χτυπούσαν το μέτωπο του Πάπα τρεις φορές με ασημένιο σφυρί.
Επίσης, ο Καμερλένγκο σφραγίζει την προσωπική κατοικία του Πάπα, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι η απλή σουίτα του στον ξενώνα Santa Marta, ενώ καταστρέφει τη «Δαχτυλίδι του Ψαρά» (Anello Piscatorio) και το μολύβδινη σφραγίδα του, ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε κακόβουλη χρήση τους.
Στη συνέχεια, αποφασίζει σε συνεργασία με άλλους καρδινάλιους πότε θα μεταφερθεί η σορός του Πάπα για λαϊκό προσκύνημα.
Η ταφή και το πένθος
Η σορός του Πάπα θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα, ύστερα από απόφαση του Καμερλένγκο και των καρδιναλίων εκλεκτόρων κάτω των 80 ετών. Το πένθος διαρκεί 9 ημέρες, ενώ η ταφή πραγματοποιείται μεταξύ της τέταρτης και έκτης ημέρας από τον θάνατό του.
Ο Πάπας Φραγκίσκος, σε μια ακόμη ένδειξη ταπεινότητας, είχε τροποποιήσει το 2024 τα τελετουργικά της κηδείας, ζητώντας να ταφεί στη Βασιλική της Santa Maria Maggiore, κοντά στην αγαπημένη του εικόνα της Παναγίας, και όχι στους υπόγειους τάφους του Αγίου Πέτρου.
Ζήτησε ακόμη να τοποθετηθεί σε απλό ξύλινο φέρετρο και να μη στηθεί η παραδοσιακή εξέδρα (catafalque) για την έκθεσή του στο κοινό.
Το Κονκλάβιο και η εκλογή του νέου Πάπα
Μετά την ταφή, ξεκινά η διαδικασία για την εκλογή του νέου Πάπα από το Κονκλάβιο.
Οι καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών φτάνουν στη Ρώμη και συμμετέχουν στις γενικές συνελεύσεις, όπου καθορίζονται οι προτεραιότητες της Εκκλησίας και τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο επόμενος Πάπας.
Μόλις ξεκινήσει το Κονκλάβιο, οι καρδινάλιοι απομονώνονται μέσα στην Καπέλα Σιστίνα και ψηφίζουν μυστικά, μέχρι να επιλεγεί νέος Ποντίφικας με πλειοψηφία 2/3.
Πρόκειται για μια αυστηρά καθορισμένη τελετουργία με ρίζες που φτάνουν πίσω στον 13ο αιώνα, όταν οι καρδινάλιοι άρχισαν να «κλειδώνονται» (cum clave, δηλαδή «με κλειδί») για να επιταχύνουν την εκλογή και να αποτρέψουν εξωτερικές παρεμβάσεις.
Μέχρι και το 1978, οι καρδινάλιοι διέμεναν σε πρόχειρα δωμάτια κοντά στην Καπέλα Σιστίνα. Από το 2005, διαμένουν στον οίκο φιλοξενίας Santa Marta, ένα κτίριο με περίπου 130 δωμάτια, το οποίο σφραγίζεται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η μεταφορά των καρδιναλίων από και προς την Καπέλα Σιστίνα γίνεται με λεωφορεία, υπό αυστηρή ασφάλεια.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του Κονκλαβίου, οι συμμετέχοντες αποκόπτονται πλήρως από τον έξω κόσμο. Δεν επιτρέπεται η χρήση κινητών τηλεφώνων, διαδικτύου ή εφημερίδων, ενώ η Αστυνομία του Βατικανού χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά μέσα επιτήρησης για την τήρηση των κανόνων.
Την πρώτη ημέρα της διαδικασίας πραγματοποιείται μία ψηφοφορία, ενώ τις επόμενες ημέρες οι καρδινάλιοι ψηφίζουν δύο φορές την ημέρα.
Αν δεν έχει εκλεγεί Πάπας έπειτα από 13 ημέρες, τότε γίνεται ψηφοφορία ανάμεσα στους δύο επικρατέστερους υποψηφίους, χωρίς όμως να αλλάξει η απαίτηση για αυξημένη πλειοψηφία. Ο στόχος είναι να επιτευχθεί πραγματική ενότητα και να αποτραπούν οι συμβιβαστικές επιλογές.
Πώς ανακοινώνεται νέος Ποντίφικας
Όταν αναδειχθεί νέος Πάπας, τού τίθεται το ερώτημα αν αποδέχεται την εκλογή και ποιο παπικό όνομα επιθυμεί να λάβει. Αν αρνηθεί, η διαδικασία ξεκινά από την αρχή. Αν αποδεχτεί, φοράει τα λευκά άμφια που έχουν προετοιμαστεί σε τρία μεγέθη και κάθεται στον θρόνο της Καπέλα Σιστίνα, όπου δέχεται την υπόκλιση και την υπακοή των καρδιναλίων.
Το παγκόσμιο κοινό πληροφορείται την εκλογή μέσω του χαρακτηριστικού λευκού καπνού που βγαίνει από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα. Ο λευκός καπνός παράγεται καίγοντας τα ψηφοδέλτια με ειδικά χημικά, ενώ ο μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν υπήρξε εκλογή.
Λίγη ώρα αργότερα, ο ανώτερος καρδινάλιος διάκονος – αυτήν τη στιγμή ο Γάλλος Καρδινάλιος Ντομινίκ Μανμπερτί – εμφανίζεται στο κεντρικό μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου για να αναφωνήσει το ιστορικό «Habemus Papam» («Έχουμε Πάπα»).
Ο νέος Ποντίφικας κάνει τότε την πρώτη του εμφάνιση και δίνει την ευλογία του στους πιστούς, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή για την Καθολική Εκκλησία.
Ποιος θα είναι ο επόμενος Πάπας;
Ακολουθούν οι 8 υποψήφιοι που θεωρούνται φαβορί για να τον διαδεχθούν στην ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας.
Πίτερ Έρντο, 71 ετών
AP/Denes Erdos
Γεννημένος στην Ουγγαρία, ο Έρντο σε ηλικία 51 ετών έγινε καρδινάλιος και στο κονκλάβιο του 2005 ήταν ο νεότερος καρδινάλιος που έλαβε μέρος. Ήταν 54 ετών όταν εξελέγη πρόεδρος του Συμβουλίου των Επισκοπικών Διασκέψεων της Ευρώπης. Το 2011, επανεξελέγη για δεύτερη πενταετή θητεία. Ο Έρντο προσπαθεί να βελτιώσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις σχέσεις των Καθολικών με τις Ορθόδοξες εκκλησίες.
Μάριο Γκρετς, 68 ετών
AP
Ο Μαλτέζος Γκρετς έχει μια αρκετά κλασική παιδεία. Μετά την ιεροσύνη του, έφυγε για τη Ρώμη για να πάρει διδακτορικό στο κανονικό δίκαιο και εργάστηκε στη Ρωμαϊκή Ρότα (δικαστήριο της Ρωμαϊκής Κουρίας). Επιστρέφοντας στη Μάλτα ή ακριβέστερα στο Γκόζο (ένα μικρότερο νησί που αποτελεί μέρος της Μάλτας), διορίστηκε επίσκοπος του Γκόζο σε ηλικία 48 ετών. Από τότε που έκανε την εμφάνισή του ως εκπρόσωπος της Μάλτας στην ευρωπαϊκή διάσκεψη των επισκόπων πριν από περίπου 10 χρόνια, το «άστρο» του άρχισε να ανεβαίνει.
Πιέτρο Παρολίν, 70 ετών
AP Photo/Andrew Medichini
Ο Ιταλός Πιέτρο Παρολίν είναι ο δεύτερος στην ιεραρχία του Βατικανού. Κατέχει αυτή τη θέση αυτομάτως ως υπουργός Εξωτερικών. Αυτό του δίνει μια τεράστια θέση ισχύος, αλλά δεν είναι μια θέση που τον κάνει δημοφιλή σε όλους. Η σχεδόν παντελής έλλειψη εμπειρίας ως Πάστορας θα μπορούσε να βλάψει τις πιθανότητές του.
Ρόμπερτ Σαρά, 79 ετών
AP/Andrew Medichini
Ο Σαρά, γεννημένος στη Γουινέα, είναι η αυτονόητη επιλογή αν επιλεγεί ένας συντηρητικός Πάπας. Οι σχέσεις του με τον Πάπα Φραγκίσκο ήταν κακές. Θεωρεί ότι η Αφρική, η οποία «θα μπορούσε να γίνει η αιχμή του δόρατος της αντίστασης της Εκκλησίας στη δυτική παρακμή». Μισεί την ιδεολογία των φύλων.
Κρίστοφ Σόνμπορν, 80 ετών
AP/Riccardo De Luca
Ο Κρίστος Σόνμπορν γεννήθηκε στην Τσεχία και θεωρούνταν φαβορί κατά τη διάρκεια των κονκλαβίων του 21ου αιώνα (2005 και 2013), παρόλο που στην πράξη δεν έλαβε ποτέ πολλές ψήφους. Οφείλει τη δημοτικότητά του στη μεσαία θέση που κατέχει. Θεωρείται ένας ευφυής θεολόγος με ισχυρές παραδοσιακές απόψεις, αλλά και με ισορροπημένο μεταρρυθμιστικό πνεύμα. Είναι γνωστός για τις ανεκτικές του απόψεις και τη διάθεσή του για διάλογο.
Λουίς Αντόνιο Ταγκλ, 67 ετών
AP/Alessandra Tarantino
Ο Ταγκλ γεννήθηκε στις Φιλιππίνες και στα υπέρ του συγκαταλέγεται το γεγονός ότι είναι δυναμικός, έχει ισχυρό πολιτικό προφίλ, είχε πολύ καλές σχέσεις με τον Πάπα Φραγκίσκο, καθώς και το ότι προέρχεται από την αναπτυσσόμενη αγορά της Ασίας. Στα κατά του συγκαταλέγονται το νεαρό της ηλικίας του και το ότι θεωρείται υπερβολικά φιλόδοξος.
Πίτερ Τέρκσον, 76 ετών
AP/Gregorio Borgia
Γεννηθείς στη Γκάνα, η προσέγγιση του Τέρσκον στον διαθρησκειακό διάλογο είναι πολύ ανοιχτή, εν μέρει επειδή ο ίδιος προέρχεται από μια οικογένεια με διαφορετικές θρησκευτικές αντιλήψεις. Βέβαια, ερωτηματικό παραμένει το αν θα επιλεγεί ο πρώτος έγχρωμος Πάπας.
Ματέο Ζούπι, 69 ετών
AP/Alexander Zemlianichenko
Ένας ακόμη Ιταλός υποψήφιος. Θεωρείται προοδευτικός, ενώ είχε επίσης καλές σχέσεις με τον Πάπα Φραγκίσκο. Είναι δυναμικός σαν χαρακτήρας, ωστόσο το βιογραφικό του θεωρείται ιδιαίτερα αδύναμο.
Τέλος, ένα ακόμα όνομα που «ακούγεται», χωρίς όμως το όνομά του να διακινείται ευρέως είναι ο 59χρονος Χοσέ Τολεντίνο, ο οποίος ως ο νεότερος ηλικιακά υποψήφιος, έχει υποστηρίξει ότι οι βιβλικοί θεολόγοι πρέπει να αλληλεπιδρούν με τον σύγχρονο κόσμο, βλέποντας ταινίες και ακούγοντας μουσική.
AP/Andrew Medichini