Πανεπιστημιακό Άσυλο: Ή ταν ή επι  τάς

To Άσυλο αποτελεί συστατικό στοιχείο του Πανεπιστημίου από ιδρύσεώς του. Θα εξακολουθεί να έχει νόημα όσο παραμένει καθήκον η προαγωγή της Δημοκρατίας. Γιατί το Universitas δεν είναι ένα απρόσωπο Ιδρυμα κατάρτισης αλλά ένας χώρος όπου η κοινωνία στοχάζεται τον εαυτό της, παράγοντας ταυτόχρονα αμφισβήτηση.
Ακόμη και χωρίς «σπουδαστικό τμήμα της ασφάλειας», τα σύγχρονα μέσα παρακολούθησης είναι πολύ ισχυρότερα και επικίνδυνα για τη δημοκρατία, τις ατομικές και συλλογικές ελευθερίες. 

Γράφει ο Νίκος Μαρκάτος, Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ, τ. Πρύτανης

Ο Ν. 1268 δεν εφηύρε ούτε χάρισε το Άσυλο, απλά θεσμοθέτησε το προφανές. Από την Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα όμως, η ιδέα του Πανεπιστημιακού Ασύλου έγινε αντικείμενο κατάχρησης από χρήστες και παραβιαστές, που δεν είχαν καμμία σχέση ούτε με τον ακαδημαϊκό χώρο, ούτε με την οργανική σύνδεσή του Πανεπιστημίου με την κοινωνία, που θα παρείχε θεμιτά το ακαδημαϊκό έδαφος στα κοινωνικά αιτήματα.

Η διαδικασία κακοποίησης της ιδέας του Ασύλου ανάμεσα στη διελκυστίνδα της ασυδοσίας και της καταστολής, συνδέθηκε πρακτικά τόσο με τις αδυναμίες ενός διαρκούς και ζωντανού ελέγχου του Πανεπιστημιακού χώρου από τους φορείς του, όσο και από τον αυξανόμενα παρεμβατικό, πλην όχι συντονισμένo με τις λειτουργίες των πανεπιστημιακών φορέων, ρόλο της Πολιτείας.

Η πορεία αυτή φθοράς και αδυναμίας οργανικής υποστήριξης του Πανεπιστημιακού Ασύλου από τους φορείς του έδωσε έδαφος σε άναρθρα ουρλιαχτά κάποιων «στυλοβατών της κοινωνίας» για νομοθετικές ρυθμίσεις, ώστε να αναλάβει η Πολιτεία την επιτήρηση της τάξης στα ΑΕΙ.
Το ζητούμενο όμως μπορεί να ικανοποιηθεί με τη  σωστή εφαρμογή του ισχύοντος νόμου, που δεν χρειάζεται καμία τροποποίηση, αλλά απαιτεί την ενεργοποίηση των πανεπιστημιακών δυνάμεων για την κατοχύρωση και περιφρούριση του Ασύλου.

Όσον αφορά τώρα στην πρακτική άποψη του θέματος, υπάρχουν άραγε πολλοί που πιστεύουν ότι οι καταχραστές του Ασύλου δεν θα εισέλθουν στον πανεπιστημιακό χώρο επειδή καταργήθηκε το άσυλο; Μπορεί δηλαδή κανείς να ισχυρισθεί ότι οι κλέφτες που εισβάλλουν στα σπίτια μας το κάνουν για να εκμεταλλευτούν το Οικογενειακό Άσυλο; Οι γιατροί που κατέλαβαν το υπουργείο, ποιο ,άραγε, άσυλο εκμεταλλεύτηκαν;

Η βία έχει πρόσωπο και έχει αίτια. Άδειες ψυχές, άδειες ζωές, συσσώρευση αντιφάσεων σε μια κοινωνία που γίνεται όλο και λιγότερο ικανή να δώσει αξίες, ελπίδες, οράματα, κοινωνία που παράγει αβεβαιότητα, ανεργία, διαφθορά, αναλγησία, υποκρισία και αναξιοπιστία των ποικιλώνυμων ηγεσιών της.

Φταίνε άραγε οι θεσμοί γι’αυτά;

Άσυλο δεν σημαίνει ασυλία, είναι προφανές. Άσυλο και βία δεν συνυπάρχουν. Η ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου του ΕΜΠ τον Σεπτέμβρη του 1991 δηλώνει σαφώς ότι η έκρηξη βίας (που προφανώς παρεμποδίζει την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών) καταλύει αυτόματα το Άσυλο. Άλλωστε, και ο ισχύων νόμος ρητά προβλέπει την αυτεπάγγελτη παρέμβαση της Πολιτείας όταν συντελούνται αυτόφωρα κακουργήματα ή εγκλήματα κατά της ζωής, διάταξη την οποίαν ουδέποτε ενεργοποιήσαν οι απόντες-παρόντες επί τόπου εκπρόσωποι των Αρχών της. Ασφαλώς το πολιτικό κόστος ήταν αρκετά μεγάλο, ώστε να δικαιολογεί μια τέτοια αδράνεια.

Το πραγματικό πρόβλημα είναι η στάθμιση του κόστους της εισόδου στο Πανεπιστημιακό Άσυλο των κρανοφόρων. Το ίδιο δηλαδή φοβερό δίλημμα που ισχύει στα όποια γεγονότα οπουδήποτε κι αν συμβαίνουν.
Ποιός σας είπε στα σίγουρα ότι η είσοδος της Αστυνομίας θα έχει ως αποτέλεσμα λιγότερες ζημιές ή ότι θα είναι αναίμακτη; Οι Σύγκλητοι οφείλουν επομένως να σταθμίζουν τα γεγονότα επιτόπου με συνεχή παρακολούθηση και να αποφασίζουν με γνώμονα την προστασία της ζωής και της Δημόσιας Περιουσίας. Αλλοίμονο αν παραδώσουμε a priori αυτό το ρόλο στους κρατικούς κατασταλτικούς φορείς. Εμείς οι δάσκαλοι δεν μετράμε τους νέους σαν απρόσωπο σύνολο και αριθμό, ώστε το ξημέρωμα πέντε πάνω, πέντε κάτω, έ και τι έγινε; Από τα χέρια μας δεν θα πάρετε ποτέ το άψυχο σώμα του έφηβου γυιού σας.

Δεχόμαστε ότι η Δημοκρατία διέρχεται κρίση και βιάζεται μέσα και έξω από τα Πανεπιστήμια.
Μπορεί αυτό να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι για την κατάργηση των δημοκρατικών ελευθεριών; Το γεγονός ότι άτομα ή ομάδες, με την ανοχή μας, βεβηλώνουν και καταστρέφουν την κοιτίδα του ελεύθερου διαλόγου, μπορεί να αντιμετωπιστεί με κατάργηση της θεσμικής κατοχύρωσης της ελευθερίας του Ασύλου;

Υπάρχει βεβαίως και σοβαρό πρόβλημα πρόληψης και δεν μπορεί να περάσουν απαρατήρητα ούτε η βία στο χώρο των ΑΕΙ, ούτε οι δεκάδες σύριγγες στις Πανεπιστημιουπόλεις μας. Η ευθύνη της Πολιτείας εδώ είναι μεγάλη, γιατί πως να φυλαχθούν Πολυτεχνειουπόλεις με ελαχιστους φύλακες , χωρίς ηλεκτροφωτισμό και χωρίς στοιχειώδη έργα υποδομής;

Η ευθύνη η δική μας όμως είναι ακόμα μεγαλύτερη, γιατί αποτυγχάνουμε συνεχώς παρά τις σοβαρές προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν, να οργανώσουμε, σε συνεργασία μεταξύ Σπουδαστών και Συγκλήτων, ένα σχέδιο ομάδων μόνιμης περιφρούρησης, η οποία και αποτελεί στοιχείο της ακαδημαϊκής λειτουργίας.
Και θα αποτυγχάνουμε και στο μέλλον εφόσον και ενόσω το φοιτητικό κίνημα παρεπιδημεί, όσους νόμους κι αν κατασκευάσουμε.

Έτσι οι πιέσεις επί του Ασύλου θα αυξάνουν καθημερινά καθώς τα ΜΜΕ θα εξακολουθούν να απλοποιούν τα γεγονότα μέχρι διαστρέβλωσης, και οι δύο πόλοι θέαμα-θεατής, αντί να αποτελούν το φρένο αλλήλων, θα αλληλοσπρώχνονται στην υπερβολή που θα παρασύρει στο τέλος όλους μας. Κρίμα, γιατί έτσι υποκύπτουμε ουσιαστικά στη βία, αναιρώντας τους θεσμούς μας.  Καμμία οργανωμένη κοινωνία δεν πρέπει να υποκύπτει στις επιταγές της βίας, γιατί πρέπει εμείς ;

Οι πιέσεις που δέχεται το Universitas από τις δυνάμεις της αγοράς είναι αφόρητες, ώστε δύσκολα θα μπορέσει να αντισταθεί, μέσα στο γενικευμένο πλαίσιο της ορθολογικής “εκσυγχρονιστικής” διαλεκτικής των καιρών μας.  Ας διατηρήσουμε τουλάχιστον όσο μπορούμε την αξιοπρέπεια των ακαδημαϊκών θεσμών μας έστω και ενάντια σε Γκάλοπ του 98%. ‘Αλλωστε, θυμηθείτε ότι το Γκάλοπ του Γολγοθά, έδειξε 98% “Σταύρωσον, Σταύρωσον”. Και άν η Ιστορία δεν δικαιώσει το αποτέλεσμα της δημιουργικής αντίδρασής μας, θα δικαιώσει σίγουρα την προσπάθεια. Γιατί δεν θα έχουμε παραδοθεί αμαχητί.

Με θλίψη όμως παρατηρώ τους φοιτητές να μην αντιδρούν μαζικά στα συμβαίνοντα, όπως τα νιάτα και τα όνειρα θα υπαγόρευαν. Ίσως η τρομοκρατία της μελλοντικής τους ανεργίας να απορρυθμίζει τις καρδιές και να βουλώνει τα στόματά τους.

Η κρίση στο ελληνικό Πανεπιστήμιο, είναι κρίση πνευματική, αξιών και έλλειψης οράματος. Η εικόνα του ελληνικού Πανεπιστημίου, αντανακλά την εικόνα της ελληνικής κοινωνίας, που διαμόρφωσαν κάποιοι τα τελευταία χρόνια, παίζοντας με τις ανοχές μας.

Ατόνησαν τα σωστά παραδείγματα, αμφισβητούνται διαχρονικές αξίες. Το αν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφήνεται ως φιλοσοφική άσκηση, καθότι όταν μια κοινωνία διδάσκει την συναλλαγή και την υποκρισία σε όλα τα μέτωπα του δημόσιου βίου, για ποιο λόγο τα παιδιά της να πράξουν διαφορετικά στο Πανεπιστήμιο που είναι και το βάθρο της ορθά εννοούμενης πολιτικοποίησης τους;

Οι νέοι άνθρωποι, καταλαβαίνουν καλύτερα από εμάς τους συμβιβασμένους και βολεμένους μεσήλικες. Προτιμούν την γνησιότητα, μέσα από την άρνηση και την αντίδραση. Δεν πρέπει να τους αφήσουμε μόνους. Είναι εύκολη η κριτική, ιδιαίτερα όταν είναι κανείς εκτός του παιχνιδιού και βιώνει το δράμα των Ελληνικών Πανεπιστημίων ως τηλεθέαση ενός ακόμη επεισοδίου του σήριαλ της νεοελληνικής πραγματικότητας. Δύσκολη είναι η σοβαρή και υπεύθυνη αντιμετώπιση που έπρεπε να  έχουν επιδείξει όλες οι πλευρές υπερβαίνοντας το κλίμα της εποχής. Και τώρα λοιπόν τι; Η κατάργηση του Ασύλου θα θεραπεύσει την ασχήμια μας? Υπάρχουν τόσοι πολλοί αφελείς που το πιστεύουν αλήθεια?

 Ο αγώνας μας για την προστασία των θεσμών του ελληνικού δημόσιου Πανεπιστημίου, θα πρέπει να είναι ένας αγώνας που μόνο εμείς οι Έλληνες ξέρουμε να δίδουμε. «Η ταν ή επι  τάς.» ΚΑΝΕΝΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΓΚΡΙΝΕΙ ΤΗ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΣΥΛΟΥ !