«Πάγωσαν» οι οικοδομικές άδειες σε χωριά

Στη δίνη μιας απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που κρίνει ως αντισυνταγματικές οριοθετήσεις και επεκτάσεις οικισμών στο Πήλιο «στροβιλίζονται» τα επιτελεία του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Δημήτρη Οικονόμου και του γενικού γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος Ευθύμιου Μπακογιάννη. Κινούμενοι μεταξύ… συμπληγάδων αναζητούν μια προσωρινή αλλά συνταγματικά ανεκτή λύση προκειμένου να ξεμπλοκάρουν οι οικοδομικές δραστηριότητες, όπως και όλες οι δικαιοπραξίες επί ακινήτων (αγοραπωλησίες, μεταβιβάσεις κ.ά.) που έχουν «παγώσει». Ούτε άδεια για επισκευές ζημιών λόγω έντονων καιρικών φαινομένων δεν μπορεί να εκδοθεί στην καρδιά της τουριστικής περιόδου για το Πήλιο, όπως καταγγέλλουν οι μηχανικοί.

Την περασμένη εβδομάδα, το κατώφλι του υπουργείου πέρασαν εκπρόσωποι των δήμων της περιοχής καθώς και μέλη του Τεχνικού  Επιμελητηρίου Ελλάδας (Τμήμα Μαγνησίας) απαιτώντας μια διέξοδο στην «οδύσσεια» που ξεκίνησε μετά την πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Παρέδωσαν μάλιστα μια λίστα με δεκαπέντε καίρια ερωτήματα και απαιτούν άμεσες απαντήσεις, τις οποίες το υπουργείο δεσμεύθηκε ότι θα δώσει έως τις 15 Ιανουαρίου.

Ωστόσο, νομικοί κύκλοι μιλώντας στο «Βήμα» εκτιμούν ότι η εξίσωση είναι δυσεπίλυτη και είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να βρεθεί σύντομα διέξοδος η οποία να συμφωνεί με το σκεπτικό του δικαστηρίου, αλλά και να λύνει τη… σπαζοκεφαλιά έως ότου δοθεί οριστική λύση με τη σύνταξη των μελετών και την ολοκλήρωση των Προεδρικών Διαταγμάτων (ΠΔ) για τους περίπου 80 οικισμούς του Πηλίου. «Για τη σύνταξη των δεκάδων μελετών απαιτείται μια πενταετία» υποστηρίζουν.

Στον «αέρα» το βουνό των Κενταύρων

Πού εντοπίζεται το πρόβλημα; Στους οικισμούς του Πηλίου, όπως και σε όλα τα χωριά της χώρας, οι επεκτάσεις (ή οι διορθώσεις) των ορίων τους γίνονταν για δεκαετίες με αποφάσεις νομαρχών, συχνά στη βάση πελατειακών σχέσεων, ή και πραγματικών αναγκών. Η οριοθέτηση όμως των οικισμών επιβάλλεται εκ του Συντάγματος να γίνεται με ΠΔ.

Ετσι, το ΣτΕ με την απόφαση 1268/2019 ακυρώνει τις αναρμοδίως εκδοθείσες οριοθετήσεις οικισμών του Πηλίου και ζητεί από τη Διοίκηση ορθή οριοθέτηση και ρύθμιση του πολεοδομικού τους καθεστώτος με ΠΔ. Επιπλέον, οι ανώτατοι δικαστές θεωρούν ότι οι οριοθετήσεις έγιναν συλλήβδην, δίχως να ληφθεί υπόψη η κατηγορία του κάθε οικισμού, και διευρύνθηκαν υπέρμετρα τα όριά τους, με συνέπεια να συμπεριληφθούν σε αυτά μεγάλες εκτάσεις αγροτικής γης, οι οποίες εν συνεχεία κατατμήθηκαν σε οικόπεδα για να καλύψουν οικιστικές και τουριστικές ανάγκες, με συνέπεια τη δημιουργία, έξω από το συνεκτικό τμήμα των χωριών, ιδιαίτερης φόρτισης.

Οπως επισημαίνει η τοπογράφος-μηχανικός κυρία Τούλα Μπακλατσή, ο δασικός χάρτης αποκάλυψε ότι από τα 624.000 τ.μ. που καλύπτουν σήμερα τα όρια οικισμού Ανηλίου, τα 152.000 τ.μ. είναι δασικά. Οσο για την περίπτωση των Καναλίων, έχει τετραπλασιάσει τα όριά του και από 270.000 τ.μ. που είχε παλιά, φτάνει πλέον τα 1.200.000 τ.μ., με τα όριά του να περικλείουν χωράφια, ρέματα, δασικές εκτάσεις, ακόμη και τμήμα της λίμνης Κάρλα.

Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ αραιοδομημένα τμήματα πέριξ του συνεκτικού ιστού των οικισμών που δεν αποτελούν μέρος του διαμορφωμένου πολεοδομικού ιστού δεν μπορούν να περιληφθούν εντός των ορίων οικισμού προ του 1923, ενώ δεν επιτρέπεται επανακαθορισμός των ορίων με βάση νέα πραγματική κατάσταση, η οποία προέκυψε μετά τον αρχικό καθορισμό τους.

Ανάλογο πρόβλημα με το Πήλιο, όπως αναφέρει στέλεχος του ΥΠΕΝ, αντιμετώπισε και το Ρέθυμνο. «Η υπόθεση όμως του Ρεθύμνου ήταν απλούστερη, αφορούσε ουσιαστικά μόνον δύο από τους οικισμούς και όχι 80 με 100, όπως στο Πήλιο, και το ΣτΕ δεν έθετε θέμα για υπέρμετρο ξεχείλωμα ορίων. Αλλά και πάλι χρειάστηκαν δύο χρόνια για να ετοιμαστούν τα δύο ΠΔ. Για το Πήλιο δεν θα λυθεί ανώδυνα το πρόβλημα, διότι θα πρέπει οι νέες μελέτες να τεκμηριώνουν αν μπορούν να παραμείνουν τα όρια, ή αν θα πρέπει να συρρικνωθούν, με ό,τι αυτό σημαίνει για την τοπική κοινωνία και οικονομία. Δεν είναι αυτονόητο ότι τα νέα θα συμπίπτουν με τα παλιά» εξηγεί η ίδια πηγή.

Παράπλευρες επιπτώσεις σε όλη τη χώρα

Μάλιστα, όπως υπογραμμίζεται σε επιστολή του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Μαγνησίας προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, το ΣτΕ εκτείνει την εφαρμογή της απόφασής του σε όλους τους περίπου 10.000 οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων της χώρας, παραδοσιακούς και μη, δίνοντας τις κατευθύνσεις για την ορθή οριοθέτησή τους σε όλη την επικράτεια. «Δεδομένου ότι τη δεκαετία του ’80 όλες οι οριοθετήσεις οικισμών έγιναν με την ίδια διαδικασία, αυτή τη στιγμή έχει ανασταλεί πρακτικά η έκδοση οικοδομικών αδειών κάθε είδους σε όλη την Ελλάδα» σημειώνουν οι αρχιτέκτονες.

Προ ημερών το ΥΠΕΝ ζήτησε από τον Δήμο Βόλου έναν κατάλογο με τους οικισμούς και τις κατηγορίες στις οποίες ανήκουν, ώστε να εκτιμηθεί η κατάσταση για να ξεκινήσει η διαδικασία ανάθεσης μελετών. Το κονδύλι για την εκπόνησή τους έχει δεσμευθεί από το Πράσινο Ταμείο.

Στο μεταξύ, μια λύση που μελετά το υπουργείο για το διάστημα που μεσολαβεί έως την ολοκλήρωση των ΠΔ είναι η Πολεοδομία με αυτοψίες να γνωμοδοτεί αιτιολογημένα ως προς τα όρια του οικισμού και τη θέση του ακινήτου ως προς αυτά, βάσει στοιχείων αναγομένων στο προ του 1923 χρονικό διάστημα, εκτός αν ειδικές διατάξεις προβλέπουν διαφορετική ρύθμιση. Θα απαιτείται επίσης έκδοση πράξεων χαρακτηρισμού από τα δασαρχεία, καθώς δεν υφίσταται κυρωμένος Δασικός Χάρτης. Ετσι, όπως λένε μηχανικοί, δεν αποκλείεται κτίσμα με νόμιμη άδεια που βρισκόταν εντός ορίων οικισμού να βρεθεί σε δασική έκταση εάν για οποιονδήποτε λόγο ζητηθεί επέκταση της οικοδομικής αδείας. Προκύπτουν όμως και άλλου είδους επιπλοκές, καθώς οι μορφολογικοί κανόνες στο Πήλιο είναι αυστηρότεροι εντός των οικισμών.

Μια πενταετία για να βρεθεί λύση

Απόφαση του ΣτΕ που κρίνει ως αντισυνταγματικές οριοθετήσεις και επεκτάσεις οικισμών στο Πήλιο έχει παγώσει όλες τις δραστηριότητες (οικοδομικές, αγοραπωλησίες, μεταβιβάσεις κ.λπ.) στο βουνό των Κενταύρων, αλλά… συμπαρασύρει και όλους τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων ανά τη χώρα. Στο ΥΠΕΝ καλούνται να βρουν άμεσα μια – έστω προσωρινή – διέξοδο, αν και νομικοί κύκλοι αναφέρουν ότι για μια συνταγματικά ανεκτή λύση απαιτείται μια πενταετία από τη σύνταξη των μελετών έως την ολοκλήρωση των ΠΔ.