Παγκόσμια Υγεία: Τα καλά, τα κακά και τα άσχημα του 2019

Παρελθόν θα αποτελεί σε λιγότερο από δυο 24ωρα το 2019, και φεύγοντας αφήνει μια ανάμικτη γεύση όσον αφορά σε αυτά που επιτεύχθηκαν και σε εκείνα στα οποία δεν έγινε καμία πρόοδος στον τομέα της Παγκόσμιας Υγείας. Ο απολογισμός της χρονιάς από τον Δρ. Tom Frieden* πρώην διευθυντή των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ και πρώην Επίτροπου του Τομέα Υγείας της Νέας Υόρκης, είναι ιδιαίτερα εύστοχος. Καταγράφει τα καλά, τα κακά και τα άσχημα της χρονιάς που πέρασε στον τομέα της Υγείας, δίνοντας έτσι και το στίγμα για το που θα πρέπει να επικεντρωθεί η ανθρωπότητα την χρονιά που έρχεται.

Όπως αναφέρει ο καθηγητής, κοιτάζοντας τα 30 χρόνια που έχουν προηγηθεί, δεν υπάρχει καμιά ανάλογη χρονιά με μια τόσο έντονη απόκλιση: μεγάλες πρόοδοι και μεγάλες αποτυχίες στη Δημόσια Υγεία Διεθνώς.

Τα καλά

Η περιεκτικότητα των τροφίμων σε τρανς λιπαρά, μια τεχνητή ουσία, ενοχοποιείται για 500.000 θανάτους κάθε χρόνο. Το 2019 μια σειρά από χώρες όπως η Ταϊλάνδη, τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Βραζιλία, προχώρησαν σε απαγόρευσή της, με αποτέλεσμα σχεδόν 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι να προστατεύονται πλέον από τις επιπτώσεις της κατανάλωσης.

Το 2019, πολλές χώρες επέβαλλαν φόρους επί των αναψυκτικών με ζάχαρη, ένα σημαντικό βήμα για τη μείωση της παχυσαρκίας. Η Χιλή ηγείται της προσπάθειας αυτής και πιο πρόσφατα, το Περού το οποίο εξέδωσε προειδοποιήσεις για τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, ζάχαρη και λίπος. Πολλές άλλες χώρες προετοιμάζονται για να κάνουν το ίδιο.

Η Ινδία, η Κίνα, η Αιθιοπία, το Μπαγκλαντές, το Βιετνάμ και οι χώρες σε όλη την Αμερική βελτιώνουν τη φροντίδα των ατόμων με υπέρταση, η οποία σκοτώνει 10 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως – περισσότερο από όλες τις μολυσματικές ασθένειες μαζί. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πρόσθεσε συνδυασμούς δύο αντιυπερτασικών φαρμάκων σε ένα χάπι στον κατάλογο των βασικών φαρμάκων, το οποίο αναμένεται να αυξήσει την πρόσβαση, να μειώσει το κόστος και να βελτιώσει την ποιότητα της θεραπείας.

Τα κακά

Ο κόσμος είναι ακόμη πολύ ευάλωτος απέναντι στο ξέσπασμα επιδημιών. Ο ιός Έμπολα σκότωσε περισσότερους από 2.000 ανθρώπους στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η επιδημία δεν έχει τελειώσει.

Η ιλαρά εξακολουθεί να προκαλεί το θάνατο σε περισσότερα από 100.000 παιδιά ετησίως, ενώ οι περιπτώσεις αυξήθηκαν κατά 17%, καθώς οι λανθασμένες πληροφορίες σχετικά με τα εμβόλια διαδόθηκαν ταχύτατα και τα ποσοστά εμβολιασμού ήταν χαμηλότερα.

Ο ρυθμός μείωσης των θανάτων από ελονοσία έχει επιβραδυνθεί. Νέες προσεγγίσεις και ενέργειες απαιτούνται ώστε ο αριθμός των ανθρώπων που η ελονοσία οδηγεί στο θάνατο ετησίως να κινηθεί κάτω από τις 400.000.

Μετά από πέντε δεκαετίες μείωσης των καρδιακών επεισοδίων και των θανάτων από εγκεφαλικά επεισόδια σε πολλές χώρες όπως στις ΗΠΑ, η πρόοδός έχει σταματήσει. Πολλοί θάνατοι από καρδιακές παθήσεις μπορούν να προληφθούν μέσω του ελέγχου της υπέρτασης και του διαβήτη, της καλύτερης διατροφής και της αυξημένης σωματικής δραστηριότητας. Η αυξανόμενη θνησιμότητα αντικατοπτρίζει την άνοδο της παχυσαρκίας, την ανεπαρκή πρόσβαση στην προληπτική θεραπεία και τη συνεχιζόμενη «επιδημία» χρήσης οπιοειδών.

Τα άσχημα

Η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου σε έφηβους στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 78%. Τα περιστατικά βλαβών στους πνεύμονες που σχετίζονται με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δείχνει πόσο διαδεδομένη είναι η χρήση τους. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα μπορεί να έχει χαρακτηριστεί ως ένα χρήσιμο εργαλείο για ορισμένους ενήλικες που προσπαθούν να σταματήσουν το κάπνισμα, αλλά μόνο αν αντικαταστήσουν τα κανονικά τσιγάρα. Για τους εφήβους, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν είναι ασφαλή και μπορεί να ξεκινήσουν το δια βίου εθισμό. Η νικοτίνη από οποιαδήποτε πηγή, βλάπτει την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Η αποτυχία να απαγορευτούν όλες οι γεύσεις των ηλεκτρονικών τσιγάρων – συμπεριλαμβανομένης της μενθόλης – αποτελεί σταθερή αμέλεια της δημόσιας υγείας.

Η επιδημία Ebola στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό έδωσε έμφαση στη βία κατά των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Δυστυχώς, τέτοιες επιθέσεις συμβαίνουν κάθε μέρα. Εκατοντάδες εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης σε δεκάδες χώρες σκοτώθηκαν κατά την παροχή ιατρικής περίθαλψης. Η βασική έννοια της ουδετερότητας στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης – η μη παρέμβαση στις ιατρικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, μια βασική αρχή των Συμβάσεων της Γενεύης – χάνεται.

Οι περιπτώσεις πολιομυελίτιδας τετραπλασιάστηκαν από πέρυσι, με το Πακιστάν να σημειώνει άνοδο των περιπτώσεων. Η πολιομυελίτιδα βρισκόταν στα πρόθυρα να εξαλειφθεί – μια ιστορική πρόοδος που χρειάστηκε δεκαετίες παγκόσμιας συνεργασίας. Αλλά η συνεχιζόμενη βία σε συνδυασμό με τα μη σωστά προγράμματα εμβολιασμού απομάκρυναν το ενδεχόμενο της εξάλειψης. Επίσης μια ανθεκτική πολιομυελίτιδα έχει εξαπλωθεί σε 20 χώρες και απαιτείται ένα νέο εμβόλιο.

Ο κόσμος εξακολούθησε να μην λαμβάνει επαρκή μέτρα για την κλιματική αλλαγή. Στη δημόσια υγεία παρατηρούμε αύξηση των θανάτων από ακραία καιρικά φαινόμενα και την ύπουλη εισβολή ασθενειών που μεταδίδονται μέσω φορέων (πχ τα κουνούπια), συμπεριλαμβανομένης της νόσου του Lyme.

Πάντως δεν είναι όλα τόσο άσχημα, σημειώνει ο Δρ. Frieden. “Αρκετοί πολιτικοί και πρωτοπόροι γιατροί υγείας επιδεικνύουν νέους τρόπους για τη βελτίωση της υγείας της καρδιάς, τη μείωση του καπνίσματος, την ενθάρρυνση της υγιεινής διατροφής και την πρόληψη των επιδημιών. Αντί να κοιτάμε προς τα πίσω, μπορούμε να ενεργήσουμε στρατηγικά και γρήγορα, να εφαρμόσουμε πρακτικές που έχουν αποτέλεσμα και να κάνουμε την επόμενη δεκαετία την πιο υγιή στην ανθρώπινη ιστορία”, επισημαίνει ο καθηγητής.

*ο Δρ. Tom Frieden είναι σήμερα Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Resolve to Save Lives, μιας παγκόσμιας μη κερδοσκοπικής που συνεργάζεται με διάφορα κράτη για την αποτροπή 100 εκατομμυρίων θανάτων και για να καταστήσουν τον κόσμο ασφαλέστερο από τις επιδημίες.