Π. Τσακλόγλου: Οι παρεμβάσεις στην επικουρική ασφάλιση θα αυξήσουν ΑΕΠ και απασχόληση

Τμήμα της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης θα είναι το σχεδιαζόμενο νέο επικουρικό ταμείο, θα εξασφαλίζει −όμως− τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια αλλά και την επαγγελματική διαχείριση των ατομικών από το 2022 “κουμπαράδων” των νέων ασφαλισμένων, σύμφωνα με όσα αναφέρει στο “Κ” ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Πάνος Τσακλόγλου. Επίσης, οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ “προφίλ” διαφορετικού επενδυτικού κινδύνου και προσδοκώμενων αποδόσεων, αλλά η διαχείριση θα γίνεται αποκλειστικά από τα επαγγελματικά στελέχη του Tαμείου.

Προαναγγέλλει, ο ίδιος, αναλογιστική μελέτη, αλλά και μελέτη των μακροοικονομικών επιπτώσεων της μεταρρύθμισης, αφού “οι συντάξεις των συνταξιούχων του υφιστάμενου συστήματος δεν θα θιγούν καθόλου”, καθώς και ανάλυση βιωσιμότητας χρέους μέχρι τις αρχές του 2021. Στόχος είναι το νομοσχέδιο να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή μέσα στο πρώτο εξάμηνο και το νέο σύστημα να τεθεί σε ισχύ από 1/1/2022, τονίζει ο κ. Τσακλόγλου.

Σε όσους θεωρούν ακατάλληλη τη χρονική συγκυρία για τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις απαντά πως την τάση αυτή της αναβολής την έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά ως κοινωνία, ειδικά στο πεδίο του ασφαλιστικού. Επίσης, ο υφυπουργός Εργασίας εξηγεί πως τα ελλείμματα του ασφαλιστικού, σε συνδυασμό με άλλους δομικούς παράγοντες σε πεδία όπου επίσης δεν έγιναν μεταρρυθμίσεις, “μας οδήγησαν στην κρίση της προηγούμενης δεκαετίας”, εκφράζοντας την ελπίδα πως δεν θα χάσουμε την ευκαιρία της μεταρρύθμισης του συστήματος επικουρικής ασφάλισης.

Τα ασφαλιστικά συστήματα τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς δέχθηκαν ισχυρά πλήγματα στον τομέα των εσόδων τους, μέσω της μείωσης των εισπραττόμενων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης από την κρίση της COVID-19, αναφέρει ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κ. Πάνος Τσακλόγλου. Ωστόσο αναφέρει πως τα ελλείμματα που προκλήθηκαν δεν δρομολογούν αλλαγές στα ασφαλιστικά συστήματα

Όσον αφορά την επαγγελματική ασφάλιση, τονίζει πως στόχος είναι να αναπτυχθεί πάνω σε στέρεες βάσεις, με κανόνες που θα ανταποκρίνονται στη σύγχρονη πραγματικότητα, στις ανάγκες των ασφαλισμένων και στον υγιή ανταγωνισμό. Αναφορικά με την ιδιωτική ασφάλιση, επισημαίνει πως η κυβέρνηση επιδιώκει την ενίσχυση της αγοράς μέσω υγιών κανόνων ανταγωνισμού και παροχής κινήτρων.

Τι προβλήματα προκαλεί η πανδημία στο ασφαλιστικό σύστημα στην Ευρώπη, αλλά και τι αλλαγές ίσως δρομολογεί;

Οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας είναι εξαιρετικά σοβαρές σε όλες ανεξαιρέτως τις χώρες της υφηλίου.

Ειδικά στην περίπτωση της χώρας μας, ήμασταν διπλά άτυχοι, εφόσον η Ελλάδα έβγαινε από μια δεκαετή κρίση και οι εκτιμήσεις όλων των διεθνών οργανισμών και διεθνών οίκων προέβλεπαν μια περίοδο αρκετών ετών με σχετικά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Τα ασφαλιστικά συστήματα τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς δέχτηκαν ισχυρά πλήγματα στον τομέα των εσόδων τους, μέσω της μείωσης των εισπραττόμενων εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.

Η κρίση της COVID-19 οδήγησε σε υψηλότερα επίπεδα ανεργίας, χαμηλότερους μισθούς και προσπάθειες των εθνικών κυβερνήσεων να καλύψουν, έστω και σε χαμηλότερο επίπεδο, τις ασφαλιστικές εισφορές μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού.

Ως αποτέλεσμα, σχεδόν παντού, τα συνακόλουθα ελλείμματα του ασφαλιστικού συστήματος συμβάλλουν καθοριστικά στην αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους. Πάντως, δεν νομίζω ότι τα ελλείμματα αυτά δρομολογούν αλλαγές στα ασφαλιστικά συστήματα.

Ο πρωθυπουργός έχει δηλώσει ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης. Ποια είναι τα βασικά σημεία του σχεδιασμού του υπουργείου Εργασίας ως προς αυτή τη μεταρρύθμιση;

Ο σχεδιασμός μας προβλέπει τη σταδιακή μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης από διανεμητική σε κεφαλαιοποιητική. Δηλαδή, οι εισφορές επικουρικής ασφάλισης των νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας από 1/1/2022 που έχουν υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση, αλλά και, προαιρετικά, άλλων νέων ασφαλισμένων, θα κατευθύνονται σε ατομικούς λογαριασμούς και θα επενδύονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Στο τέλος του εργασιακού τους βίου, εκτός από την κύρια σύνταξη, οι ασφαλισμένοι αυτοί θα λαμβάνουν και σύνταξη με βάση τις εισφορές τους και τις αποδόσεις των επενδύσεών τους.

Το νέο Ταμείο που θα δημιουργηθεί θα είναι τμήμα της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης και θα εξασφαλίζει τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια αλλά και την επαγγελματική διαχείριση των ατομικών “κουμπαράδων” των ασφαλισμένων.

Οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ “προφίλ” διαφορετικού επενδυτικού κινδύνου και προσδοκώμενων αποδόσεων, αλλά η διαχείριση θα γίνεται αποκλειστικά από τα επαγγελματικά στελέχη του Ταμείου.

Για ποιο λόγο γίνεται η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση;

Υπάρχουν τέσσερεις βασικοί λόγοι που κάνουν αυτή τη μεταρρύθμιση ιδιαίτερα επιθυμητή.

Ο πρώτος έχει να κάνει με το ότι επί του παρόντος το συνταξιοδοτικό μας σύστημα είναι σχεδόν αποκλειστικά διανεμητικό – δηλαδή, οι τωρινοί εργαζόμενοι με τις εισφορές τους πληρώνουν τις συντάξεις των συνταξιούχων. Για μια χώρα που ο πληθυσμός της γερνάει αρκετά γρήγορα, αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο – ο λεγόμενος “δημογραφικός κίνδυνος” είναι πάρα πολύ υψηλός. Αυτό σημαίνει πως όλο και λιγότεροι ασφαλισμένοι θα πρέπει να πληρώνουν τις συντάξεις όλο και περισσότερων συνταξιούχων. Με τη μεταρρύθμιση που προτείνουμε επιτυγχάνεται διαφοροποίηση του ασφαλιστικού κινδύνου και μειώνονται οι συνέπειες του δημογραφικού κινδύνου.

Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το ότι το τωρινό συνταξιοδοτικό σύστημα δεν βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας. Με την επένδυση σημαντικού τμήματος των πόρων του νέου συστήματος στην ελληνική οικονομία επιταχύνεται ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης, ενώ αυξάνονται η απασχόληση, οι μισθοί και τα δημόσια έσοδα.

Ο τρίτος λόγος έχει να κάνει με το ύψος των συντάξεων των μελλοντικών συνταξιούχων. Η εμπειρία πολλών χωρών δείχνει ότι μακροχρονίως οι αποδόσεις των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων είναι υψηλότερες από αυτές των διανεμητικών συστημάτων. Επομένως, προσδοκούμε ότι οι συντάξεις των μελλοντικών συνταξιούχων, έπειτα από μερικές δεκαετίες, θα είναι υψηλότερες από αυτές που θα λάμβαναν με βάση το υφιστάμενο σύστημα. Τέλος, η μεταρρύθμιση μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων προς το ασφαλιστικό μας σύστημα και, συνακόλουθα, να μειώσει τα κίνητρα για απασχόλησή τους σε “μαύρη” ανασφάλιστη εργασία.

Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα δημοσιοποίησης, κατάθεσης, ψήφισης και εφαρμογής του εν λόγω σχεδίου;

Ελπίζουμε ότι αυτές οι ενέργειες και μελέτες θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τις αρχές της νέας χρονιάς, ώστε, αμέσως μετά, να ξεκινήσει διαβούλευση με κοινωνικούς εταίρους, κόμματα, ειδικούς σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και ευρύτερα την κοινωνία. Στόχος μας είναι το νομοσχέδιο να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή μέσα στο πρώτο εξάμηνο και το νέο σύστημα να τεθεί σε ισχύ από 1/1/2022.

Πώς απαντάτε σε όσους θεωρούν ακατάλληλη τη χρονική συγκυρία (λόγω της τρέχουσας κρίσης όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στους προϋπολογισμούς των ασφαλιστικών ταμείων) για την εφαρμογής μιας τέτοιας μεταρρύθμισης;

Πολύ συχνά ακούω από συγκεκριμένες κατευθύνσεις το επιχείρημα ότι “δεν είναι τώρα ο κατάλληλος χρόνος για μεταρρυθμίσεις”.

Για να είμαι ειλικρινής, από τα περισσότερα από αυτά τα άτομα δεν θυμάμαι να έχω ακούσει ποτέ ότι “τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος για μεταρρυθμίσεις”.

Την τάση αυτή την έχουμε πληρώσει πολύ ακριβά σαν κοινωνία, ειδικά στο πεδίο του ασφαλιστικού. Χρόνια τώρα όλοι βλέπαμε ότι το ασφαλιστικό μας πηγαίνει στα βράχια, αλλά προτιμούσαμε να θεωρούμε ότι ο καιρός δεν ήταν ποτέ κατάλληλος για μεταρρυθμίσεις.

Ως αποτέλεσμα, τα ελλείμματα του ασφαλιστικού, σε συνδυασμό με άλλους δομικούς παράγοντες σε πεδία όπου επίσης δεν έγιναν μεταρρυθμίσεις, μας οδήγησαν στην κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Τα προηγούμενα χρόνια βιώσαμε μια βίαιη προσαρμογή, που θα μπορούσαμε να την έχουμε αποφύγει αν κάναμε εγκαίρως τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις. Ελπίζω ότι για παρόμοιους λόγους δεν θα χάσουμε την ευκαιρία της μεταρρύθμισης του συστήματος επικουρικής ασφάλισης.

Πώς κρίνετε την άποψη σύμφωνα με την οποία το προτεινόμενο νέο Ταμείο με κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά δεν θα είναι αρκετά “ασφαλές” σε σχέση με τη “σιγουριά” του διανεμητικού συστήματος;

Συχνά ακούγεται το επιχείρημα ότι τα διανεμητικά συστήματα είναι απολύτως ασφαλή. Αυτό είναι λάθος. Όπως ανέφερα και προηγουμένως, τα διανεμητικά συστήματα είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα στον λεγόμενο “δημογραφικό κίνδυνο”. Από την άλλη πλευρά, τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα είναι εκτεθειμένα στον λεγόμενο “επενδυτικό κίνδυνο” και, όντως, βραχυχρονίως οι αποδόσεις αυτών των συστημάτων μπορεί να παρουσιάσουν σημαντικές διακυμάνσεις.

Όμως οι πρώτες συντάξεις θα δοθούν από το νέο Ταμείο έπειτα από τρεις ή περισσότερες δεκαετίες.

Η εμπειρία πολλών χωρών δείχνει ότι κατά τη μακροχρόνια περίοδο οι αποδόσεις των κεφαλαιοποιητικών συστημάτων είναι αρκετά υψηλότερες από αυτές των διανεμητικών συστημάτων, ειδικά όταν συνδυάζονται με συνετή επαγγελματική διαχείριση και αυστηρή εποπτεία, όπως σχεδιάζουμε να κάνουμε στην περίπτωση της Ελλάδας.

Σχεδιάζετε κάποιες αλλαγές σε σχέση με τις παροχές των ασφαλιστικών ταμείων προκειμένου να υπάρξουν ενιαίοι κανόνες εισφορών-παροχών, όπως προβλέπει ο νόμος;

Η ενιαιοποίηση των κανόνων είναι πραγματικά θεμελιώδους σημασίας εγχείρημα, αν θέλουμε να μιλάμε για ενιαίο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Την τελευταία δεκαετία υλοποιήθηκε σταδιακά η διοικητική ενοποίηση των Ταμείων με την ένταξη του συνόλου σχεδόν των επιμέρους φορέων κύριας και επικουρικής ασφάλισης στον ΕΦΚΑ (νυν e-ΕΦΚΑ).

Ταυτόχρονα, σε επίπεδο εισφορών, επίσης έχει επιτευχθεί μια ενιαιοποίηση. Όμως εξακολουθούν να ισχύουν διαφορετικοί κανόνες ως προς τις λεγόμενες “παροχές σε χρήμα”, που περιλαμβάνουν τη μητρότητα, την ασθένεια, τα έξοδα κηδείας, όπως επίσης εξακολουθούν και ισχύουν οι επιμέρους καταστατικές διατάξεις των πρώην Ταμείων.

Σας διαβεβαιώ ότι το έργο ενιαιοποίησης κάθε άλλο παρά εύκολο είναι. Όμως στο υπουργείο Εργασίας δουλεύουμε πάνω σε αυτό, πάντα όμως υπό τον περιορισμό της δημοσιονομικής ουδετερότητας.

Ήδη έχει συσταθεί Ομάδα Εργασίας για τις παροχές σε χρήμα που σας προανέφερα και δουλεύει εντατικά, ώστε σε εύλογο χρονικό διάστημα να έχουμε σημαντική πρόοδο.

Ετοιμάζετε κάποια παρέμβαση στο πεδίο της επαγγελματικής ασφάλισης; Ποια εκτιμάτε ότι μπορεί να είναι η παρέμβαση στο πεδίο της ιδιωτικής ασφάλισης;

Στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη η επαγγελματική ασφάλιση είναι βασικός συμπληρωματικός πυλώνας του συνταξιοδοτικού εισοδήματος, παράλληλα με τη δημόσια κοινωνική ασφάλιση.

Στην Ελλάδα έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε. Σκεφθείτε ότι τον δεύτερο πυλώνα ασφάλισης στην Ελλάδα επιλέγει κάτι λιγότερο από το 1,5% του ελληνικού πληθυσμού, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το αντίστοιχο ποσοστό είναι 25%. Είναι όμως στόχος μας να αναπτυχθεί η επαγγελματική ασφάλιση, αλλά να αναπτυχθεί πάνω σε στέρεες βάσεις, με κανόνες που θα ανταποκρίνονται στη σύγχρονη πραγματικότητα, στις ανάγκες των ασφαλισμένων και στον υγιή ανταγωνισμό. Η αύξηση των επαγγελματικών ταμείων που παρατηρείται στη χώρα είναι θετική εξέλιξη.

Η Ελλάδα πρόσφατα ενσωμάτωσε την τελευταία ευρωπαϊκή Οδηγία της Ε.Ε. σχετικά με την επαγγελματική ασφάλιση και είμαστε στη διαδικασία έκδοσης της δευτερογενούς νομοθεσίας ώστε αυτή να καταστεί πλήρως λειτουργική. Σε δεύτερο στάδιο θέλουμε να δουλέψουμε πάνω στον εκσυγχρονισμό του εποπτικού πλαισίου του δεύτερου πυλώνα, που σήμερα παρουσιάζει αρκετές δυσλειτουργίες.

Ο τομέας της ιδιωτικής ασφάλισης είναι εκτός των αρμοδιοτήτων μου και του υπουργείου Εργασίας γενικότερα, αλλά, προφανώς, και σε αυτή την περίπτωση επιδιώκουμε ενίσχυση της αγοράς μέσω υγιών κανόνων ανταγωνισμού και παροχής κινήτρων.