Οι συνέπειες του κορωνοϊού στο ΑΕΠ – Πως να επιταχύνουμε την ανάκαμψη

Οι επιπτώσεις του κορωνοϊού είναι δύσκολο να υπολογιστούν με ακρίβεια. Ο βασικότερος λόγος είναι ότι ο τρόπος και ο χρόνος που εξαπλώνεται η πανδημία είναι περίπλοκος. Το γεγονός ότι η εξάπλωση γίνεται κλιμακωτά στις διάφορες χώρες “μεταφέρει” τις οικονομικές συνέπειες με ακαθόριστο τρόπο και δημιουργεί αλλεπάλληλες ζημιές χωρίς να υπάρχει αλληλουχία στην σύνδεση τους.

Γράφει η Δάφνη Γρηγοριάδη

Επίσης στο ύψος των οικονομικών ζημιών συμπεριλαμβάνονται και τα δάνεια που θα λάβει κάθε χώρα για να καλύψει τα κενά της πραγματικής οικονομίας, χρήματα που θα αυξήσουν το δημόσιο έλλειμα των χωρών. Με δεδομένο ότι οι συνέπειες “χτυπούν’’ κάθε μέρα ένα διαφορετικό κομμάτι της οικονομίας σε κάθε χώρα οι εκάστοτε κυβερνήσεις λαμβάνουν συνεχώς καινούρια μέτρα, παράγοντας που δυσκολεύει την εξίσωση. Τέλος μέρος των επιπτώσεων θα καθορίσουμε και εμείς οι ίδιοι ως ιδιώτες και ως επιχειρηματίες.

Είναι αναγκαίο να λάβουμε και δικές μας πρωτοβουλίες για την διάσωση της τσέπης μας. Συζήτηση γίνεται για τις απώλειες που θα έχει το Ελληνικό ΑΕΠ με Διεθνείς Οργανισμούς να δίνουν εύρος ύφεσης από 1% στο καλύτερο σενάριο μέχρι και 8% στην χειρότερη εκδοχή. Η Ελλάδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες βρίσκεται σε διαφορετικό στάδιο οικονομικού κύκλου σε τροχιά ανασυγκρότησης μετά από μια παρατεταμένη ύφεση, καθώς άργησε να ανακάμψει από την κρίση του 2008. Για αυτόν τον λόγο εκτιμούμε πως οι απώλειες θα είναι κάπου στην μέση. Όσον αφορά τους παράγοντες που καθορίζουν το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ μπορούμε μέχρι στιγμής να συνεπάγουμε τα παρακάτω:

Στις άμεσες ξένες επενδύσεις προβλέπεται μείωση σε παγκόσμιο επίπεδο από 5 έως 15 % έναντι αύξησης τους 5% σύμφωνα με την UNCTAD. Αναμφίβολα αυτό θα επηρεάσει και τα επίπεδα των ΑΞΕ στην Ελλάδα τα οποία βρίσκονται χαμηλά διαχρονικά. Άγνωστο παραμένει και αν θα πραγματοποιηθούν οι προγραμματισμένες συμφωνίες που υπέγραψε η Ελλάδα με την Κίνα τα τέλη του 2019 και οι οποίες προέβλεπαν μια σειρά συνεργασιών και επενδύσεων με προστιθέμενη αξία.

Αργή θα είναι η επαναφορά για τους κλάδους που έχει μπει λουκέτο με κρατική απόφαση. Ιδιαίτερα τα εμπορικά μαγαζιά με είδη μη πρώτης ανάγκης, θα αργήσουν να σημειώσουν αύξηση στις πωλήσεις τους. Οι καταναλωτές τουλάχιστον για μέχρι το τέλος του έτους, θα πραγματοποιούν δαπάνες σε υπηρεσίες πρώτης ανάγκης και θα περιορίσουν τα δευτερεύοντα έξοδα υπό τον φόβο έξαρσης του ιού.

Αλλαγές και στο εμπορικό ισοζύγιο σε δύο επίπεδα. Πρώτον στο κομμάτι παραγωγής προϊόντων θα δούμε μείωση παραγωγής λόγω της πτωτικής ζήτησης γεγονός που θα φανεί άμεσα στην οικονομία. Δεύτερον σε πιο μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα πρόβλημα στο κομμάτι των πιστώσεων στις εισαγωγές- εξαγωγές. Οι συνέπειες εδώ, θα αποτυπωθούν σε μερικούς μήνες λόγω του τρόπου λειτουργίας των πιστώσεων οι οποίες έχουν μεγάλα χρονικά περιθώρια.

Όσον αφορά τον τουρισμό και τα σχετικά επαγγέλματα του τομέα, παραμένει αβέβαιο αν μπορεί να σωθεί η φετινή σεζόν. Ακόμη και αν παραμείνει σε ικανοποιητικό επίπεδο η προσέλευση τουριστών, η δαπάνη κατά την διάρκεια παραμονής τους θα είναι μειωμένη.

Πως θα επιταχυνθεί η ανάκαμψη;

Το ερώτημα που προσπαθούμε να απαντήσουμε γνωρίζοντας έστω τις γενικές συνέπειες στην οικονομία, είναι τι μπορούμε να κάνουμε για να επιταχύνουμε την ανάκαμψη; Η χάραξη μιας πιο συγκεκριμένης στρατηγικής σε εγχώριο επίπεδο είναι το πρώτο βήμα. Το πέρασμα από τα γενικά μέτρα σε πιο συγκεκριμένα ανά κλάδο, όσο πιο σύντομα επιτευχθεί τόσο πιο γρήγορα θα καλυφθούν τα κενά της πραγματικής οικονομίας. Επιπλέον θα πρέπει να θεσπιστούν νέες οικονομικές πολιτικές και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το σοκ του κορωνοϊού φέρνει στην επιφάνεια τα κενά της ενωμένης Ευρώπης και το γεγονός ότι δεν υπάρχει κοινή πολιτική σε πολλούς κρίσιμους τομείς όπως αυτός της υγείας.

Η πιο αποτελεσματική λύση

Για την αντιμετώπιση των συνεπειών η καλύτερη επιλογή θα ήταν ένα κούρεμα χρέους για όλες τις χώρες , σενάριο όμως που μοιάζει ουτοπικό προς το παρόν. Όποια και αν είναι η μορφή χρηματοδότησης που θα στηρίξει την οικονομία, δε παύει να αποτελεί μορφή δανεισμού που θα πρέπει κάποια στιγμή να αποπληρωθεί. Επομένως η κατάσταση αυτή τροφοδοτεί το δημοσιονομικό έλλειμμα, αφήνοντας μάλιστα ανοιχτό το παράθυρο για μια μελλοντική κρίση λόγω αύξησης του δημόσιου χρέους.

Παράδειγμα προς μίμηση στην διαχείριση κρίσεων αποτελεί ο Καναδάς ο οποίος στην προηγούμενη κρίση του 2008 κατάφερε να ανακάμψει πριν τερματιστεί η ύφεση, αποφεύγοντας την επιβάρυνση του τραπεζικού του συστήματος. Αυτή την στιγμή ο τομέας που ανθίζει την εποχή του κορωνοϊού και πάνω στον οποίο μπορούν να προσαρμοστούν όλες ο επιχειρήσεις είναι η τεχνολογία.

Έχει ήδη σημειωθεί κατακόρυφη αύξηση του κλάδου εξαιτίας του εγκλεισμού. Σε μια κρίση σαν τις προηγούμενες, η συνταγή για την λύση του προβλήματος ήταν απλή. Οι κυβερνήσεις ενίσχυαν με ρευστότητα την αγορά μέχρι η κατανάλωση να έρθει σε επίπεδα προ κρίσης και η ανεργία να αποκλιμακωθεί. Σήμερα, αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια διαφορετική οικονομική νοοτροπία. Ο στόχος είναι η ελάττωση των συναναστροφών μας για την αποκοπή από τον ιό όμως έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση της παραγωγής.

Ενδεχομένως την νέα οικονομική εποχή του κορωνοϊού να πρέπει να προσαρμοστούμε σε ένα χαμηλότερο επίπεδο διαβίωσης με μικρότερη εξάρτηση στα υλικά αγαθά και προτεραιότητα σε φυσικές αλλά και πνευματικές ανάγκες, όπως υγεία και ψυχολογική ισορροπία εξαιτίας του εγκλεισμού, μιας και ήδη ψυχολόγοι αναφέρουν πως έχουν παρατηρήσει στα μέλη της κοινωνίας αυξημένες ψυχολογικές ανησυχίες και άγχος γεγονός που θα επηρεάσει και την παραγωγικότητα του εργασιακού τομέα.