Οι ψηφιακές τράπεζες, το FinTech και οι τραπεζίτες του μέλλοντος

Θεωρείται ως ο άνθρωπος που ασκεί τη μεγαλύτερη επιρροή σε θέματα τεχνολογίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πολύ συχνά τον καλούν σε μεγάλα συνέδρια ανά τον κόσμο για να μιλήσει για τις ψηφιακές τράπεζες, τις χρηματαγορές, αλλά και το FinTech, στο οποίο έχει ιδιαίτερη αδυναμία.

Ο λόγος για τον Chris Skinner, συγγραφέα των bestselling βιβλίων Digital Bank, ValueWeb και Digital Human, τον οποίο οι μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου συμβουλεύονται για την ομαλή μετάβαση τους στην ψηφιακή εποχή. Χρειάστηκε να μιλήσω λίγα λεπτά μαζί του, αφού είχε τελειώσει την ομιλία του ως βασικός ομιλητής σε συνέδριο της Microsoft στο Λονδίνο, για να καταλάβω ότι πρόκειται για έναν διορατικό άνθρωπο που είναι σε θέση να προβλέψει μέρος της ψηφιακής πραγματικότητας, όπως αυτή θα διαμορφωθεί στα χρόνια που έρχονται.

Είναι Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού φόρουμ «The Financial Services Club and Nordic Finance Innovation», καθώς και μη Εκτελεστικός Διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας Fintech 11:FS, ενώ συμμετέχει συμβουλευτικά στα συμβούλια διαφόρων εταιρειών. Έχει ψηφιστεί ως ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στον τραπεζικό τομέα από το The Financial Brand, ενώ συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων 40 πιο σημαντικών ανθρώπων στη χρηματοοικονομική τεχνολογία από τη Wall Street Journal και το Thomson Reuters. Ο Chris Skinner μιλά αποκλειστικά στο Fortune Greece για τις ψηφιακές τράπεζες, το FinTech και τους τραπεζίτες του μέλλοντος.

Κύριε Skinner, ήσασταν από τους ελάχιστους ανθρώπους που μιλούσαν για την εμφάνιση ψηφιακών τραπεζών, σχεδόν πριν από μια δεκαετία. Δεδομένου ότι ο τρόπος λειτουργίας των τραπεζών σήμερα θεωρείται ξεπερασμένος, πιστεύετε ότι το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα κινδυνεύει να αφανιστεί;

Καθόλου! Το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα διαθέτει μια σημαντική δομή που επιτρέπει την ασφαλή διεξαγωγή συναλλαγών μεταξύ διαφορετικών συνόρων που βασίζονται στην εμπιστοσύνη. Είναι ένα ρυθμιστικό μοντέλο που υιοθετείται από την εκάστοτε κυβέρνηση, το οποίο δεν θα χαθεί ποτέ. Αυτό που αναμένεται να ξεπεραστεί, είναι το παλιό επιχειρηματικό μοντέλο των τραπεζών που χτίστηκε πάνω στη διανομή του χαρτιού, σε ένα  μοντέλο κτιρίων και εργαζομένων τοπικού χαρακτήρα.

Ζούμε πλέον σε μια ψηφιακή εποχή που επιτάσσει την ψηφιακή διανομή δεδομένων μέσα από ένα παγκοσμιοποιημένο μοντέλο λογισμικού και διακομιστών. Πρόκειται για μια πολύ διαφορετική δομή και απαιτεί ένα εντελώς νέο επιχειρηματικό μοντέλο για τις τράπεζες. Με άλλα λόγια, το ανάλογο βιομηχανικό επιχειρηματικό μοντέλο των τραπεζικών συναλλαγών αντικαθίσταται από ένα ψηφιακά δικτυωμένο επιχειρηματικό μοντέλο τραπεζικών εργασιών. Οι τράπεζες που δεν θα αναδιαρθρώσουν ριζικά την επιχειρηματική τους δομή, θα εξαφανιστούν.

Σε περίπτωση που η τεχνολογία κυριαρχήσει στον τραπεζικό τομέα, πώς θα “οχυρωθούν” οι τράπεζες αλλά και οι πελάτες σε επίπεδο κυβερνοασφάλειας;

Οι τράπεζες πρέπει να κατασκευάσουν “αλεξίσφαιρους τοίχους” για τα συστήματα και τους πελάτες τους. Προφανώς, αυτό είναι δύσκολο, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου ο εγκληματίας στο δίκτυο θα επιτεθεί ξανά και ξανά. Αλλά ο εγκληματίας του διαδικτύου δεν διαφέρει και πολύ από τους ληστές των παλαιών τραπεζών. Στοχεύουν στα θησαυροφυλάκια των τραπεζών, επειδή εκεί βρίσκονται τα χρήματα, και πλέον έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν και ηλεκτρονικά. Το ζήτημα για τους πελάτες των τραπεζών είναι εάν είναι αρκετά ενημερωμένοι από την τράπεζά τους για να προστατεύονται από τις ευπάθειες του διαδικτύου.

Όσο η τράπεζα ενημερώνει τον πελάτη για πιθανές επιθέσεις στο διαδίκτυο και όσο προβαίνει σε στενή παρακολούθηση των δικών της συστημάτων σε πραγματικό χρόνο, τόσο οι «οχυρώσεις» καθίστανται οι πιο ισχυρές που θα μπορούσαν να είναι. Είναι δουλειά των τραπεζών να εξασφαλίσουν ότι κρατούν τέτοιες επιθέσεις στο ελάχιστο. Είναι κάτι που έκαναν πάντα και θα εξακολουθούν να το κάνουν.

Οι τράπεζες που δεν θα αναδιαρθρώσουν ριζικά την επιχειρηματική τους δομή, θα εξαφανιστούν.

Θα μπορούσαν πολυεθνικοί retailers, όπως η Apple και η Amazon, να θεωρηθούν απειλή για τα παραδοσιακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα;

Οι Big Tech εταιρείες συνιστούν μεγάλη απειλή για τις τράπεζες, αλλά δεν νομίζω ότι θα ανοίξουν ποτέ τράπεζα με τη στενή έννοια του όρου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι τράπεζες είναι οι μεγαλύτεροι πελάτες της Apple και της Amazon. Πολλές τράπεζες αγοράζουν χιλιάδες προϊόντα της Apple για να εξοπλίσουν το προσωπικό τους και είναι οι μεγαλύτεροι χρήστες των υπηρεσιών cloud της Amazon, AWS. Γιατί αυτές οι εταιρείες να δαγκώσουν το χέρι που τις τροφοδοτεί; Αυτός είναι και ο λόγος που η Apple συνεργάζεται με την Goldman Sachs και η Amazon με την JPMorgan Chase. Πρόκειται για συνεργασία μεταξύ τραπεζών και  μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, παρά για υιοθέτηση στρατηγικής που έχει στόχο την καταστροφή των πρώτων από τους δεύτερους.

Μιλώντας για FinTech, ποια περιοχή θεωρείται πρωτοπόρος και ποιες αγορές εμφανίζουν προοπτικές ανάπτυξης;

Το FinTech – το «πάντρεμα» της χρηματοδότησης και της τεχνολογίας μέσω των πλατφορμών του cloud – ξεκίνησε αρχικά από τη Silicon Valley και το Λονδίνο, αλλά είναι πλέον ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Οπουδήποτε στον κόσμο υπάρχει μια κοινότητα του FinTech που αναπτύσσει και σχεδιάζει νέες εφαρμογές και υπηρεσίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πάνω από 12.000 νεοσύστατες εταιρείες FinTech σε όλο τον κόσμο συγκεντρώνουν δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων. Μόνο το 2018 οι επενδύσεις ξεπέρασαν τα  110 δισεκατομμύρια δολάρια!

Η περιοχή που θεωρείται πιο ισχυρή σε αυτό το χώρο είναι αναμφίβολα η Κίνα. Το  1990 διέθετε ελάχιστη τεχνολογική υποδομή γύρω από τη χρηματοδότηση και την τελευταία εικοσαετία έχει κατασκευάσει τις περισσότερες τεχνολογικές υποδομές. Λόγω αυτής της έλλειψης τεχνολογικής κληρονομιάς, έχουν επανεφεύρει τη χρηματοδότηση με τη χρήση της τεχνολογίας, και η Ant Financial, το τμήμα Alipay της Alibaba, και η Tencent είναι οι δύο εταιρείες στην πρώτη γραμμή αυτού του χώρου.

Η Ant Financial είχε 1,3 δισ. χρήστες στο τέλος του 2019, πραγματοποιώντας πάνω από 500.000 συναλλαγές ανά δευτερόλεπτο. Η WeBank, που συμπλήρωσε 5 χρόνιας ζωής και αποτελεί μέρος της Tencent, είχε χτίσει μια βάση 200 εκατομμυρίων πελατών σε λιγότερο από πέντε χρόνια με κόστος $0,47 σεντ ανά λογαριασμό για τη διαχείριση. Αυτές οι δομές ανακαλύπτουν εκ νέου το κομμάτι της τραπεζικής και της χρηματοδότησης. Δεν σας κρύβω ότι η Κίνα είναι η αγορά που παρακολουθώ περισσότερο.

Οι startups επικεντρώνονται στον πελάτη. Εστιάζουν στο ταξίδι του πελάτη και την εμπειρία. Δεν κοιτούν τον ανταγωνισμό τους.

Ποια είναι η άποψή σας για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο πέρασε μια πρωτόγνωρη ύφεση και αγωνίζεται να γίνει, εκτός από βιώσιμο, ταυτόχρονα και καινοτόμο;

Η Ελλάδα έχει περάσει πολύ δύσκολες στιγμές, αλλά οι δύσκολες στιγμές είναι συχνά το καλύτερο timing για επανεκκίνηση. Το έχω δει στην Ισπανία και την Ισλανδία και πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει μια μεγάλη ευκαιρία να αντιστρέψει τους όρους και να αναπτυχθεί.

Θα χρησιμοποιήσω το πολύ γνωστό απόφθεγμα του Steve Jobs, της Apple. Όταν επέστρεψε στην εταιρεία το 1997, η επιχείρηση είχε «γονατίσει». Εκείνος περίφημα κατάφερε να γυρίσει σε ανάπτυξη την εταιρεία  προβάλλοντας τη νοοτροπία ότι: “Η θεραπεία για την Apple δεν βρίσκεται στην περικοπή του κόστους. Η θεραπεία για την Apple είναι να καινοτομήσει μέσα από τις τρέχουσες δυσκολίες της”. Αντικαταστήστε την Apple με την Ελλάδα σε αυτό το απόσπασμα και νομίζω ότι καταλαβαίνετε τι θέλω να πω.

Ποια θα λέγατε ότι είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για τις τράπεζες στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού; Έχουν επενδύσει σε αυτόν τον παράγοντα, όσο θα έπρεπε;

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η ηγεσία. Οι περισσότερες τράπεζες έχουν ηγέτες που είναι τραπεζίτες. Κατανοούν τον κίνδυνο, τη συμμόρφωση, τη ρύθμιση και τη ρευστότητα, αλλά δεν καταλαβαίνουν την τεχνολογία. Ως αποτέλεσμα, την αναθέτουν σε έναν τεχνολόγο δίνοντας του παράλληλα ένα budget. Αντιλαμβάνονται το ψηφιακό ως λειτουργία και ως έργο, ενώ το ψηφιακό δεν έχει καμία σχέση με τα παραπάνω. Το ψηφιακό είναι η μεταμόρφωση της επιχείρησης από πάνω προς τα κάτω και από μέσα προς τα έξω. Είναι μια θεμελιώδης ανοικοδόμηση της τράπεζας σε μια ψηφιακή αντί για φυσική βάση.

Μόλις τελείωσα ένα καινούριο βιβλίο που ονομάζεται Doing Digital, το οποίο περιγράφει την προσπάθεια μιας ομάδας τραπεζών να κάνουν αυτή τη θεμελιώδη αλλαγή. Μεταξύ των τραπεζών είναι οι BBVA, China Merchants Bank, DBS, ING και JPMorgan Chase. Και οι πέντε τράπεζες αναδιοργανώνουν την επιχείρησή τους για να επικεντρωθούν ψηφιακά και η ηγεσία και των πέντε τραπεζών επικοινωνεί ότι το ψηφιακό πρέπει να βρίσκεται στην καρδιά και το μυαλό όλων όσων εργάζονται για την τράπεζα, όχι μόνο να μεταβιβάζονται σε ένα έργο και μια λειτουργία. Αυτή είναι η διαφορά.

Εκτός από τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραδοσιακών τραπεζών και των startups, υπάρχει εξίσου έντονος ανταγωνισμός, μεταξύ των νεοσύστατων επιχειρήσεων. Πού πρέπει οι FinTech να εστιάσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους ώστε να διαφοροποιηθούν; Ποιες οι νέες τάσεις που θα προκύψουν;

Οι startups επικεντρώνονται στον πελάτη. Εστιάζουν στο ταξίδι του πελάτη και την εμπειρία. Δεν κοιτούν τον ανταγωνισμό τους. Κοιτάζουν τον πελάτη. Θυμάμαι να ρωτάω τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της M-Pesa, υπηρεσίας κινητών πληρωμών της Κένυας, πώς οι τράπεζες ανταγωνίζονταν μαζί τους. Απάντησε ότι δεν το κάνουν. Αντιγράφουν τι κάνει η M-Pesa και η M-Pesa εξετάζει καθαρά τον πελάτη και τι χρειάζεται ο πελάτης.

Από την άλλη οι τράπεζες δεν κοιτάζουν τον πελάτη, κοιτάζουν τον ανταγωνισμό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι FinTech βρίσκουν εξειδικευμένες αγορές και υπηρεσίες που διαφοροποιούνται και η πραγματική τάση είναι ότι αυτές οι νεοσύστατες εταιρείες επικεντρώνονται στα σημεία που πονάει ο πελάτης, όπως η πραγματοποίηση και η λήψη πληρωμών στο διαδίκτυο, η χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων, η φροντίδα των οικονομικά ευάλωτων και αδύναμων.

Αυτή τη δεκαετία η μεγαλύτερη τάση θα είναι να δούμε τις τράπεζες να αποκτούν, να μιμούνται και να ενσωματώνουν αυτές τις εξειδικευμένες δυνατότητες στις ευρείες και γενικές υπηρεσίες τους.

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η ηγεσία. Οι περισσότερες τράπεζες έχουν ηγέτες που είναι τραπεζίτες. Κατανοούν τον κίνδυνο, τη συμμόρφωση, τη ρύθμιση και τη ρευστότητα, αλλά δεν καταλαβαίνουν την τεχνολογία.

Μιας και μιλάμε για την εμπειρία και το «ταξίδι» των πελατών, τι ακριβώς θα κάνει ένας τραπεζίτης στο εγγύς μέλλον, όταν η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι σε θέση να ικανοποιήσει την πλειοψηφία των αιτημάτων του πελάτη;

Οι τραπεζίτες θα αυξηθούν με την υιοθέτηση της τεχνολογίας για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες καλύτερα. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι εξίσου έξυπνη με τους ανθρώπους που της λένε τι πρέπει να κάνει. Έτσι οι νέες θέσεις εργασίας θα αφορούν σε εκπαιδευτές, ερμηνευτές και συντηρητές της τεχνολογίας.

Παράλληλα, οι τραπεζίτες θα εκπαιδεύσουν την τεχνολογία αναφορικά με το τι πρέπει να κάνει. Θα εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο οι πελάτες μπορούν να δαπανούν και να αποταμιεύουν έξυπνα τα χρήματά τους, μέσα από την  επαυξημένη τεχνολογία. Θα λένε στις μηχανές πώς να τα πηγαίνουν καλύτερα σε συνεχή βάση, συντηρώντας και βελτιώνοντας την τεχνολογία, όταν κάτι πάει στραβά. Εξακολουθεί να υπάρχει πολύ λαμπρό μέλλον για θέσεις εργασίας στον τραπεζικό τομέα, μόνο που οι θέσεις θα είναι λιγότερες και θα επικεντρωθούν ψηφιακά και όχι φυσικά στον πελάτη.