Οι προϋποθέσεις και τα «πρέπει» για την ισχυρή ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας

Η σημαντική επένδυση της Microsoft στην Ελλάδα και η πιθανή έλευση κι άλλων επενδυτών και fund εξ Αμερικής, προμοτάρουν τη χώρα μας ως επενδυτικό προορισμό και αποτελούν έμπρακτη προωθητική δράση για την οικονομία. Καλοδεχούμενες οι μεγάλες επενδύσεις στη χώρα, όμως δεν φτάνουν προκειμένου η ελληνική οικονομία να «σπάσει» τα δεσμά του υφεσιακού ιστού και να οδεύσει προς την αναπτυξιακή πορεία.

Γράφει ο Νώντας Βλάχος

Η συζήτηση σχετικά με το περιβόητο restart, την επανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, «φούντωσε» ξανά, με τη δημοσιοποίηση από το οικονομικό επιτελείο του σχεδίου προϋπολογισμού για το 2021. Η επόμενη χρονιά έχει προσδιοριστεί από την κυβέρνηση, αλλά και όλους του σχετιζόμενους με την ελληνική οικονομία και το «επιχειρείν» ως η χρονιά μετάβασης προς την ανάκαμψη. Πρόκειται για χρονιά-ορόσημο, καθότι η ελληνική οικονομία θα κληθεί να καλύψει το χαμένο έδαφος και υπερκαλύψει τις ζημιές που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού, πατώντας σταθερά στις ράγες της ανάπτυξης.

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης στο καλό σενάριο που αποτύπωσε στο προσχέδιο, προβλέπει ότι η ύφεση το 2020 θα περιοριστεί στο 8,2% και η ανάπτυξη θα «καλπάσει» το 7,5% (το σενάριο βάσης προβλέπει ανάπτυξη 5,5%).  Πρόκειται για μια αναμφίβολα αισιόδοξη εκτίμηση, η οποία έχει ως δομικό συστατικό την ακολουθία-χωρίς παρεκκλίσεις- ανάκαμψης τύπου V, που σημαίνει πρακτικά ότι η μετακύλιση από την ύφεση στην ανάκαμψη, θα πραγματοποιηθεί σε τάχιστους ρυθμούς και με ραγδαία βελτίωση σ’ όλους τους κρίσιμους οικονομικούς δείκτες.

Υπάρχουν, ωστόσο αρκετά «αν» και προϋποθέσεις, που πρέπει να εκπληρωθούν, προκειμένου η ελληνική οικονομία να πιάσει αυτό τον αναμφίβολα υψηλό στόχο. Πρώτα και κύρια, το εν λόγω σενάριο του προϋπολογισμού προϋποθέτει ότι η ύφεση δεν θα ξεπεράσει το 8,2% το 2020. Για την ευόδωση του υψηλού στόχου το 2021, εξόχως κρίσιμη είναι η παράμετρος που αφορά το μέγεθος της ύφεσης, με το οποίο θα κλείσει τελικώς η τρέχουσα χρονιά.

Μπορεί να περιοριστεί η ύφεση του 2020 στο 8,2%

Παρεκκλίσεις και αναθεωρήσεις επί τα χείρω από τον εν λόγω στόχο, θα εκτροχιάσουν με μαθηματική ακρίβεια και το «εγχείρημα» ανάπτυξης στο 7,5%. Διαθέτει, τόσο ισχυρές, ακλόνητες σταθερές η πρόβλεψη του οικονομικού επιτελείου; Μάλλον όχι, αν λάβουμε υπόψη τα μέχρι τώρα δεδομένα και μακροοικονομικά στοιχεία, από το πρώτο και ιδίως από το δεύτερο τρίμηνο του 2020, στο οποίο καταγράφηκαν οι σφοδρές επιπτώσεις από το lockdown, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.

Με «βαρίδιο» την ύφεση -15,2% που σημειώθηκε στο β΄ τρίμηνο, ελέω καραντίνας, οι κυβερνητικές προσπάθειες ενόψει του τρίτου τριμήνου και του κλεισίματος της χρονιάς, είχαν ως βασική συνισταμένη τον περιορισμό των ζημιών σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Με σημείο αιχμής τον τουρισμό αλλά και υιοθετώντας μέτρα για την ενίσχυση των επιχειρήσεων και της πραγματικής οικονομίας, το οικονομικό επιτελείο θέλησε να γυρίσει τον διακόπτη της ανάκαμψης.  Το εγχείρημα δεν ήταν αποτυχημένο, ωστόσο, δεν κατήγαγε τα επιθυμητά αποτελέσματα, αυτά τα οποία θα αποτελούσαν εχέγγυο σχεδόν βέβαιης επιτυχία για το 2021.

Η «βαριά» βιομηχανία, ο τουρισμός, κινήθηκε σε μάλλον ρηχά και σίγουρα αποτρεπτικά για τυχόν πανηγυρισμούς, νερά, ενώ  και άλλοι κλάδοι, όπως π.χ αυτός  της εστίασης ή των εξαγωγών επενδύσεων, είχαν υποτονική παρουσία. Σ’ αυτή την εικόνα πρέπει να προστεθεί και το εξής αρκούντως σημαντικό: πως είναι πιθανόν κατά τους επόμενους μήνες και μέχρι το τέλος της χρονιάς, να υπάρξουν αν όχι lockdown τοπικού-περιφερειακού χαρακτήρα, νέα περιοριστικά μέτρα, που αναντίρρητα θα προκαλέσουν περαιτέρω πίεση στην ελληνική οικονομία.

Δεδομένου ότι η απειλή της πανδημίας του κορωνοϊού και κυρίως η επιβολή νέων lockdown, αφορά την παγκόσμια κοινότητα και κατ’ επέκταση την οικονομία, γίνεται αντιληπτό ότι οι συνθήκες που διαμορφώνονται σε οικουμενική κλίμακα, τουλάχιστον έως το τέλος της χρονιάς, απέχουν παρασάγγας από το να θεωρηθούν ιδανικές.

Συμπερασματικά, η συρρίκνωση της εγχώριας οικονομίας, μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερη από το καλό σενάριο του ΥΠΟΙΚ, μ’ ό,τι αρνητικό συνεπάγεται για την πορεία ανάκαμψης που θα έχει ως αφετηρία το 2021.

Σημείο «κλειδί» η απορρόφηση όλων των ευρωπαϊκών πόρων

Σημείο «κλειδί», για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου της ανάπτυξης του 7,5% (πέραν του περιορισμού της ύφεσης το 2020 στο 8,2%), είναι η αξιοποίηση και ενσωμάτωση όλων των διαθέσιμων πόρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ΥΠΟΙΚ «επενδύει» στα χρήματα που θα δοθούν στη χώρα από το πρόγραμμα React ΕU και το Ταμείο Ανάκαμψης, κρίνοντας ότι αυτά αποτελούν την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στο σενάριο βάσης, που προβλέπει ανάπτυξη 5,5% και την τελική πρόβλεψη του 7,5%.

Ο στόχος της απορρόφησης της πλειονότητας των πόρων, είναι μεγαλόπνοος και άκρως φιλόδοξος και έχει εγγενείς αδυναμίες υλοποίησης.  Το ΥΠΟΙΚ έχει θέσει ψηλά τον πήχη αναφορικά με το restart στην ιδιωτική κατανάλωση, τις επενδύσεις αλλά και τις εξαγωγές, προσδοκώντας σε μια ουσιαστική τόνωση της πραγματικής οικονομίας, μέσω και μέτρων ενίσχυσης της απασχόλησης αλλά και του επιχειρείν.

Σχέδιο με βραχύβιο χαρακτήρα και όχι μακροπρόθεσμη προοπτική

Δεν πρόκειται για σχέδιο με συντεταγμένες και κατευθύνσεις για τη δημιουργία ενός παραγωγικού μοντέλου με μακροπρόθεσμο ορίζοντα, αλλά για ένα πλάνο με βραχύβιο χαρακτήρα και απώτερο σκοπό την ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας. Αυτό γίνεται σαφές, όπως ξεκάθαρα είναι και τα ερωτήματα που προκύπτουν, αναφορικά με τις αντοχές της οικονομίας αλλά και τις πραγματικές της δυνατότητες να απαλλαγεί μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα από τον «μανδύα» της ύφεσης και να φορέσει το καλό «κοστούμι» της ανάπτυξης.

Η ευημερία των αριθμών και οι πολίτες

Πέραν των αμφιβολιών που εδράζονται κυρίως στις ζημίες με τις οποίες θα κλείσει το 2020, υπό τον φόβο και νέων μέτρων που θα κλονίσουν την εγχωρία οικονομία, σημείο αναφοράς αποτελεί και το «κόστος» που θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες, προκειμένου να επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι.

Η αλλαγή επί τα χείρω στα εργασιακά αποτελεί τον μέγιστο κίνδυνο για τους πολίτες, όπως επίσης και η καλπάζουσα ανεργία που αρνείται να τιθασευτεί και να μπει σε πιο φυσιολογικές-ακόμη και για την εποχή- νόρμες. Οι αντοχές των εργαζομένων,  πολιτών και επιχειρήσεων πρέπει να αποτελούν γνώμονα όλων των σχεδιασμών και όχι φυσικά να λογίζονται ως υποζύγια της κρίσης, που πρέπει να θυσιαστούν για την ευημερία των αριθμών.