Οι αμυντικές δαπάνες μπορεί να εκτροχιάσουν το ήδη μεγάλο χρέος της Ιταλίας

Η υπόσχεση που έχει δώσει η Ιταλία να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της για να βοηθήσει την Ουκρανία, μπορεί να καταστρέψουν τις προσπάθειες της κυβέρνησης να περιορίσει το τεράστιο δημόσιο χρέος της, το οποίο απειλεί και την πιστοληπτική ικανότητα της 3ης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης, αναφέρουν αναλυτές.

Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες, ως απάντηση στις κινήσεις της κυβέρνησης Τραμπ για προσέγγιση της Ρωσίας πρόκειται να επιβαρύνει τους προϋπολογισμούς σε όλο το μπλοκ.

Η Ιταλία, ωστόσο, με τις εξαιρετικά χαμηλές αμυντικές δαπάνες της, το βαρύ φορτίο χρέους και το υψηλότερο κόστος δανεισμού της ευρωζώνης, βρίσκεται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση.

Σύμφωνα με το Reuters, η Ρώμη δαπανά σήμερα περίπου το 1,5% του ΑΕΠ για την άμυνα, ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα στην ΕΕ μαζί με την Ισπανία, την Πορτογαλία και το Βέλγιο.

Η αύξηση του ποσοστού αυτού στο 3% για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, όπως προτρέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα σήμαινε την εξεύρεση επιπλέον 30-35 δισεκατομμυρίων ευρώ, είτε μέσω πρόσθετου δανεισμού είτε μέσω περικοπών δαπανών.

Πρόκειται για μια δύσκολη επιλογή που θα παρακολουθείται στενά από τις χρηματοπιστωτικές αγορές και τους οίκους αξιολόγησης που επικεντρώνονται στην πορεία του 2ου μεγαλύτερου δημόσιου χρέους της ευρωζώνης.

«Εάν αυτές οι πρόσθετες δαπάνες χρηματοδοτηθούν μέσω της έκδοσης νέου χρέους, θα επιβαρύνουν τις ήδη τεταμένες δημοσιονομικές προοπτικές της Ιταλίας», δήλωσε η Eiko Sievert, εκτελεστική διευθύντρια της Scope Ratings.

Τι λένε οι οίκοι αξιολόγησης – Οι εκτιμήσεις για το ΑΕΠ
Η Ιταλία βρίσκεται αντιμέτωπη και με αξιολογήσεις που θα πραγματοποιηθούν από όλους τους κύριους οίκους, αρχής γενομένης από τον Fitch, σήμερα Παρασκευή.

Μέχρι πρόσφατα, η Ρώμη έτρεφε ελπίδες για αναβαθμίσεις, αλλά αυτές έχουν εξασθενήσει λόγω της αποδυνάμωσης της οικονομίας και του κινδύνου αύξησης του χρέους της λόγω της άμυνας, το οποίο με περίπου 135% του ΑΕΠ, είναι το δεύτερο μετά την Ελλάδα.

Το χρέος της Ιταλίας αναμένεται να αυξηθεί σχεδόν στο 138% το 2026, πριν μειωθεί σταθερά από το 2027.

Ωστόσο, τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αύξηση των αμυντικών δαπανών θα σήμαινε ότι το χρέος της Ιταλίας θα συνέχιζε να ανεβαίνει σε περίπου 145% έως το 2029, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Scope Ratings, η οποία θα επανεξετάσει την Ιταλία στις 23 Μαΐου.

Η εσωτερική πολιτική της Ιταλίας θολώνει επίσης την εικόνα.

Το πώς, και ακόμη και αν, θα αυξηθεί ο αμυντικός προϋπολογισμός, όπως έχει υποσχεθεί στις Βρυξέλλες, αποτελεί αυξανόμενη πηγή έντασης στον τρικομματικό συνασπισμό της Τζόρτζια Μελόνι και απειλεί την πολιτική σταθερότητα, που μέχρι στιγμής καθησυχάζει τις αγορές.

Ο υπουργός Οικονομίας Τζιανκάρλο Τζορτζέτι, από το ακροδεξιό κόμμα της Λέγκας, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι είναι αντίθετος με την αύξηση του δημόσιου χρέους, αλλά τυχόν πρόσθετες αμυντικές δαπάνες δεν πρέπει επίσης να χρηματοδοτηθούν εις βάρος των δαπανών για την υγεία ή των δημόσιων υπηρεσιών. Ο Μελόνι τήρησε μη δεσμευτική στάση και τόνισε τη σημασία της συγκράτησης του χρέους.

Η Ιταλία, η οποία δαπάνησε περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ, ή 4,5% του ΑΕΠ, για την εξυπηρέτηση του χρέους το 2024, είδε τις αποδόσεις των ομολόγων της να αυξάνονται απότομα τον τελευταίο μήνα, μαζί με εκείνες των ομολόγων της στην ευρωζώνη, καθώς αυξήθηκε η προοπτική μιας αύξησης των αμυντικών δαπανών υπό την ηγεσία της Γερμανίας.

Η απόδοση των 10ετών ομολόγων αναφοράς BTP της Ρώμης έφθασε σε υψηλό οκτώ μηνών τον περασμένο μήνα πάνω από το 4%. Μια περαιτέρω αύξηση του κόστους δανεισμού θα περιέπλεκε τις ήδη δύσκολες προσπάθειες του υπουργείου Οικονομικών για τη διαχείριση του χρέους.

«Εάν αυτή η ανατιμολόγηση δεν αντιστραφεί, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια λιγότερο ευνοϊκή πορεία για τα επιτόκια, τις δαπάνες για τόκους και τα δημοσιονομικά ελλείμματα από φέτος», δήλωσε η Loredana Federico, επικεφαλής οικονομολόγος της UniCredit στην Ιταλία.

Η S&P Global ανέφερε σε έκθεσή της σχετικά με τον επανεξοπλισμό της ΕΕ ότι είναι «απίθανο να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη».

Η υποτονική οικονομία της Ιταλίας σημείωσε ανάπτυξη 0,1% το τέταρτο τρίμηνο του 2024 σε σχέση με τους τρεις προηγούμενους μήνες, μετά από στασιμότητα το τρίτο τρίμηνο. Και δεν αναμένεται βραχυπρόθεσμη ανάκαμψη.

Το επιχειρηματικό λόμπι της Ιταλίας Confindustria μείωσε την Τετάρτη την πρόβλεψή του για την αύξηση του ΑΕΠ το 2025 στο 0,6%, από την εκτίμηση του 0,9% που είχε γίνει τον Οκτώβριο και μόλις στο μισό του επίσημου στόχου της κυβέρνησης για 1,2%.

Σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ιταλίας, η όποια ώθηση της ανάπτυξης λόγω της άμυνας θα είναι μόνο βραχύβια.

«Η κατασκευή πολεμικού εξοπλισμού δεν συμβάλλει στην αύξηση του αναπτυξιακού δυναμικού μιας χώρας», δήλωσε σε ομιλία του τον Ιανουάριο, καθώς τα σχέδια επανεξοπλισμού της ΕΕ άρχισαν να παίρνουν σάρκα και οστά.