Ο ρόλος των γυναικών στις τρομοκρατικές οργανώσεις

Μέχρι πρόσφατα γυναίκες που στήριζαν τρομοκρατικές οργανώσεις, έχοντας ενεργό ρόλο σε αυτές, δεν τραβούσαν ιδιαίτερα τα φώτα της δημοσιότητας. Αυτό φαίνεται να άλλαξε όταν η έφηβη Σαμίμα Μπεγκούμ από τη Βρετανία – που έγινε σύμβολο του Ισλαμικού Κράτους – εντοπίστηκε πριν από λίγους μήνες σε προσφυγικό καταυλισμό στη Συρία.

Η Σαμίμα είχε εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο πριν από τέσσερα χρόνια με δυο φίλες της, προκειμένου να ενταχθεί στους κόλπους του αυτοαποκαλούμενου Χαλιφάτου. Σήμερα ισχυρίζεται ότι στη διάρκεια αυτών των ετών στη Συρία ήταν απλώς μια σύζυγος μαχητή.

Ο υπουργός Εσωτερικών της Βρετανίας της αφαίρεσε την υπηκοότητα λέγοντας ότι «αν κάποιος στηρίζει την τρομοκρατία, υπάρχουν συνέπειες», όμως η νεαρή γυναίκα αναμένεται να λάβει νομική υποστήριξη για να κάνει έφεση στην απόφαση.

Η υπόθεσή της γέννησε σειρά ερωτημάτων αναφορικά με την ενεργό και αυτόβουλη συμμετοχή γυναικών στην τρομοκρατική δράση, τόσο στο Ισλαμικό Κράτος όσο και σε άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις. Πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Σπουδών για την Αμυνα και την Ασφάλεια (Rusi) κατέδειξε ότι το 17% των στρατολογηθέντων στην Αφρική είναι γυναίκες, ενώ άλλη έρευνα βρήκε ότι το 13% νέων μελών του Ισλαμικού Κράτους σε Ιράκ και Συρία είναι γυναίκες. Οι απόλυτοι αριθμοί είναι παρ’ όλα αυτά απροσδιόριστοι και ίσως να είναι ακόμα μεγαλύτεροι.

Η στρατολόγηση

Οι ερευνητές μελέτησαν τον ρόλο των γυναικών σε οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος ή η Αλ Σαμπάμπ, μια από τις πιο σκληρές τρομοκρατικές ομάδες στην Αφρική, και ανακάλυψαν ότι αυτός διαφέρει από ομάδα σε ομάδα. Στην Αλ Σαμπάμπ, για παράδειγμα, οι γυναίκες περιορίζονται σε πιο παραδοσιακά πράγματα. Κάνουν δουλειές για το σπίτι, υπηρετούν τον σύζυγο, άλλοτε χρησιμεύουν ως σκλάβες του σεξ ή βοηθούν στη στρατολόγηση νέων μελών.

Σύμφωνα με έρευνα στην Κένυα, πολλές γυναίκες πέφτουν θύματα άλλων γυναικών που βρίσκονται ήδη σε τρομοκρατικές οργανώσεις. Τους υπόσχονται δουλειές, οικονομική ή συμβουλευτική στήριξη και προτού το αντιληφθούν πέφτουν αιχμάλωτες των τρομοκρατών. Στο Ισλαμικό Κράτος οι γυναίκες συχνά στρατολογούν νέα μέλη, κυρίως μέσω Διαδικτύου, και διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην προστασία των ιδεών της ομάδας, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις επιτρέπεται να εργάζονται ως γιατροί ή νοσοκόμες, φυσικά υπό τους αυστηρούς όρους «ηθικής» που επιβάλλει η ιδεολογία. Στην περίπτωση της Σαμίμα, η στρατολόγησή της υπήρξε μια νίκη προπαγάνδας για το Ισλαμικό Κράτος, άσχετα αν ο ρόλος της στη Συρία περιοριζόταν μόνο στο να φροντίζει τον άνδρα και τα παιδιά της. Καθώς όμως πρόσφατα η τρομοκρατική οργάνωση ηττήθηκε κατά κράτος σε Ιράκ και Συρία, αποφάσισε να «αναβαθμίσει» τις γυναίκες δίνοντάς τους ρόλους εμπροσθοφυλακής. Σε άλλες οργανώσεις, όπως η Αλ Σαμπάμπ στη Σομαλία ή η Μπόκο Χαράμ στη Νιγηρία, οι γυναίκες χρησιμεύουν ως βομβιστές αυτοκτονίας.

Οπως λένε οι έρευνες, ένας βασικός λόγος που οδηγεί τις γυναίκες να ενταχθούν σε μια τρομοκρατική οργάνωση είναι η ιδεολογία, ένας δεύτερος οι οικονομικές απολαβές. Ορισμένες προσελκύονται από την προοπτική να βρουν δουλειά που θα τους δώσει νέες ευκαιρίες. Αλλες πάλι αναφέρουν ότι έχουν υπάρξει απλά θύματα και πως στρατολογήθηκαν παρά τη θέλησή τους. Πολλές από αυτές έχουν αποκτήσει παιδιά με άνδρες που είναι απόντες ή έχουν σκοτωθεί στα πεδία των μαχών. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για γυναίκες που έχουν βιώσει την ακραία βία και είναι σημαντικό σήμερα τα δυτικά κράτη – όσες τουλάχιστον προέρχονται από αυτά – να μεριμνήσουν για αυτές.