Ο Κασσελάκης στην Κίνα

It takes a Nixon to go to China. Σχεδόν όλοι οι πολιτικοί θα ήθελαν να έχουν την Κίνα τους: να μείνουν στην ιστορία για τολμηρές κινήσεις που ανατρέπουν πεπαλαιωμένες πολιτικές—ειδικά αν αυτές πάνε κόντρα στις δεδομένες πολιτικές τους πεποιθήσεις. Το πιο τρανό παράδειγμα είναι το άνοιγμα των ΗΠΑ στην κομμουνιστική Κίνα με αφορμή την απρόσμενη επίσκεψη στο Πεκίνο το 1972 του τότε προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον.

Γράφει ο *Δημήτρης Κλαδισκάκης

Η επίσκεψη, οργανωμένη από τον τότε σύμβουλο εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ, έληξε 25 χρόνια απομόνωσης της Κίνας, επέφερε την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και ήταν μία μεγάλη διπλωματική επιτυχία για τον Νίξον. Το προφίλ του ως σκληρού αντικομουνιστή επέτρεψε στον Νίξον να αποφύγει την κατακραυγή στον εσωτερικό των ΗΠΑ και να παρουσιάσει την προσέγγιση της απομονωμένης Κίνας ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής περιορισμού της Σοβιετική Ένωσης.

Είναι η προσέγγιση κεντρώων και δεξιών ψηφοφόρων από τον Στέφανο Κασσελάκη μία στιγμή Νίξον; Προσπαθεί δηλαδή ο κ. Κασσελάκης να χρησιμοποιήσει τα εχέγγυα του ΣΥΡΙΖΑ ως αριστερού κόμματος για να ανατρέψει ιδεολογικές αγκυλώσεις και να διευρύνει την επιρροή του;

Η θεωρία πίσω από το φαινόμενο Νίξον-Κίνας είναι ότι όταν ένας πολιτικός επιδιώκει μια φαινομενικά αντίθετη προς το ιδεολογικό του προφίλ πολιτική, π.χ. ένας αριστερός μία παραδοσιακά δεξιά πολιτική, οι ψηφοφόροι τον εμπιστεύονται καθώς πιστεύουν ότι λειτουργεί χωρίς τις ιδεολογικές παρωπίδες που έρχονται με την υποστήριξη πολιτικών του ίδιου χώρου. Έτσι, μπορεί να κρίνει αντικειμενικά χωρίς τις στρεβλώσεις που η υποστήριξη κοντινών ιδεολογικά πολιτικών μπορεί να δημιουργήσει στην κρίση του καθενός. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι ο εν λόγω πολιτικός έχει ισχυρό ιδεολογικό προφίλ (ο ακραιφνής αντικομουνισμός του Νίξον, για παράδειγμα). Αν δεν έχει αυτό το ισχυρό προφίλ, τότε το εγχείρημα φαίνεται ως μία προσπάθεια ψαρέματος σε θολά νερά στην καλύτερη περίπτωση και πολιτικού υπολογισμού και αμοραλισμού στην χειρότερη. Το ειδικό βάρος, λοιπόν, του πολιτικού που θα λάβει την πρωτοβουλία παίζει καθοριστικό ρόλο στο αν αυτή θα είναι επιτυχημένη ή όχι.

Στην περίπτωση του κ. Κασσελάκη απουσιάζει και το ειδικό αυτό βάρος αλλά και η σαφής, συγκροτημένη πολιτική ταυτότητα. Ο κ. Κασσελάκης δεν έχει τα εχέγγυα που να του επιτρέπουν να κάνει τέτοιες κινήσεις με την φερεγγυότητα ενός αποδεδειγμένα αριστερού πολιτικού. Έτσι δηλώσεις όπως ότι το κεφάλαιο είναι εργαλείο μείωσης των ανισοτήτων ή περί παλιάς νοικοκυρεμένης Ελλάδας ή περί πατριωτικής αριστεράς—ασχέτως αν επί της αρχής είναι θέματα τα όποια δυνητικά θα μπορούσε να οικειοποιηθεί θετικά ένας αριστερός πολιτικός—φαίνονται λιγότερο σαν τολμηρά βήματα προς μια συμπεριληπτική πολιτική στάση και περισσότερο σαν ένα τσούρμο αντιφατικών απόψεων.

Ο κ. Κασσελάκης μπορεί να έχει τις καλύτερες των προθέσεων και τα αγνότερα των κινήτρων και παρόλα αυτά να φαίνεται ως κάποιος που θα πει οτιδήποτε για να κερδίσει ψήφους και έτσι ως κάποιος που στερείται πολιτικής ακεραιότητας και αξιοπιστίας. Έτσι, όλοι μπερδεύονται. Οι μεν δεξιοί δεν πείθονται. Διότι γιατί να προτιμήσουν έναν φαινομενικά αναξιόπιστο αριστερό από τους δικούς τους; Οι δε αριστεροί—η ήδη υπάρχουσα βάση δηλαδή—αρχίζουν και γίνονται καχύποπτοι για το αν το ιδεολογικό προφίλ του προέδρου συνάδει με το δικό τους. Ο κ. Κασσελάκης, στην θεμιτή κατά άλλα προσπάθεια του να επεκτείνει το πολιτικό εύρος του ΣΥΡΙΖΑ, ρισκάρει να περαιτέρω αποξενώσει την βάση του (αυτή την βάση που του έχει μείνει) – και βάση εύκολα χάνεις ενώ αντιθέτως πολύ δύσκολα δημιουργείς.

Υπάρχει τώρα μία ευκαιρία για άλλες δυνάμεις του χώρου και ειδικά του νεοσύστατου φορέα της Νέας Αριστεράς να προσελκύσουν αυτή την αποξενωμένη βάση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και η πρόκληση για τον ΣΥΡΙΖΑ να την διατηρήσει. Η ρευστότητα στον χώρο είναι τέτοια που όλα είναι ανοιχτά. Όπως το άνοιγμα στην Κίνα έδειξε, έξυπνες κινήσεις πολιτικής στρατηγικής μπορεί να επιφέρουν μεγάλες ανταμοιβές. Στην τωρινή μας κατάσταση όμως, πριν το ταξίδι στην Κίνα, θα πρέπει ο καθένας να τακτοποιήσει τα της οικείας του και να ορίσει ποιος είναι και τι πρεσβεύει.

* Ο Δημήτρης Κλαδισκάκης είναι πολιτικός επιστήμονας και κοινωνιολόγος, διδάκτορας του πανεπιστημίου του Σάσσεξ.