Ν. Φίλης: Υποκατάσταση του κράτους δικαίου από το κράτος εκτάκτου ανάγκης της ΝΔ

Την Κυριακή ζήσαμε μια μαζική διαδήλωση παρά την αστυνομοκρατία και το κλίμα που είχε δημιουργηθεί τις προηγούμενες μέρες. Πώς ερμηνεύεις τη μαζικότητα;

Ήταν αληθινά η μαζικότερη πορεία του Πολυτεχνείου τα τελευταία χρόνια. Αλλά εκείνο που εντυπωσίασε περισσότερο ήταν η μεγάλη συμμετοχή της νεολαίας. Υπάρχει πολιτική εξήγηση: Η γενιά που υπήρξε το μεγαλύτερο θύμα της κρίσης, με ανεργία 55% και εξευτελιστικούς μισθούς, διαισθάνεται ότι η νεοφιλελεύθερη πολιτική της ΝΔ τη σπρώχνει πίσω στο περιθώριο. Ότι η ζωή της μέσα στην περιβόητη κανονικότητα του Μητσοτάκη είναι αναλώσιμη.

Κι έχει δίκιο. Δεν είναι τυχαίο, ότι μαζί με τα εργασιακά και την καταστολή, η κυβέρνηση ανοίγει μέτωπο στην Παιδεία. Έχει προφανές το σχέδιο να κλείσουν δημόσιες δομές, να μειωθεί ο αριθμός όσων σπουδάζουν στη δημόσια εκπαίδευση -και ιδιαίτερα στην τριτοβάθμια- και να αυξηθεί κατά 20.000 ετησίως ο αριθμός των «πελατών» των κολεγίων.

Η επίθεση στο πανεπιστημιακό άσυλο, όπως αυτή «εικονογραφήθηκε» με το κλείσιμο της ΑΣΟΕΕ, ενεργοποίησε κώδικες αντίστασης και ανακάλεσε μνήμες από άλλες εποχές. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται η ίδια ακριβώς -και πράγματι πολλά γύρω μας έχουν αλλάξει. Ωστόσο παρόμοιοι αγώνες ευαισθητοποιούσαν διαχρονικά τους νέους και τροφοδότησαν τα κινήματα τις πρώτες δεκαετίες της Μεταπολίτευσης. Μια πολιτική κινητικότητα ξένη στη Δεξιά, που για αυτό αδυνατούσε να την κατανοήσει: Το πώς η πολιτική ενεργοποίηση των νέων, έστω με αντιφάσεις και ασυνέχειες, γινόταν παράγοντας απρόβλεπτων ανατροπών.

Στην προχθεσινή πορεία ίσως γίναμε μάρτυρες μιας νέας αρχής για την νεολαία. Ανάλογα μηνύματα έχουμε με το «κίνημα της σαρδέλας» στην Ιταλία και βεβαίως με την παγκόσμια κινητοποίηση για την κλιματική αλλαγή. Ένα φαινόμενο που ορισμένοι αποκάλεσαν «νέο `68», καθώς έχει ως προμετωπίδα το σύνθημα «Όχι μόνο το κλίμα, αλλά το σύστημα».

Χάρηκα για την ιδιαίτερα μαζική συμμετοχή νέων του ΣΥΡΙΖΑ στην πορεία, κάτι που δείχνει ότι η ανασυγκρότηση του κόμματος μπορεί να γίνει σε επικοινωνία με τη γενιά τους. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ενώ έχουμε εκλογική επιρροή στους νέους, οργανωτικά δεν τα πάμε εξίσου καλά.

Βλέπουμε να εφαρμόζεται το δόγμα «Νόμος και τάξη»… Είναι μόνο αντιπερισπασμός απέναντι σε άλλες δυσκολίες; Εξευμενισμός του δεξιού πολιτικού κέντρου και της μεσαίας τάξης; Ή αντίληψη; Δεν θα έπρεπε να είναι πιο αποφασιστική σε αυτό τον τομέα η αντιπολίτευση;

Το δόγμα «Νόμος και Τάξη» είναι μία από τις τρεις προεκλογικές αιχμές της ΝΔ. Οι άλλες δύο ήταν «Λιγότεροι φόροι» και «Περισσότερες-καλύτερες δουλειές».  Το είπαμε και πριν, η κυβερνητική πολιτική φέρνει ξανά φορολογικές ελαφρύνσεις για το μεγάλο κεφάλαιο και μισές δουλειές ή και ανεργία για τους νέους.

Τη γενικευμένη ανασφάλεια στην κοινωνία που θα γεννήσουν αυτά, η κυβέρνηση επιχειρεί να συγκαλύψει επιστρατεύοντας το δόγμα της δημόσιας τάξης με καταστολή και το στήσιμο παρακρατικών κέντρων, όπως αποκαλύφθηκε με τους κοριούς στα αυτοκίνητα διαδηλωτών. Το αναφαίρετο δικαίωμα του πολίτη στην ασφάλεια δεν υπηρετείται με επιχειρήσεις εξευτελισμού νέων ανθρώπων, με ξεγυμνώματα και εφόδους που θυμίζουν άλλες εποχές σε κέντρα διασκέδασης ή κινηματογράφους. Στην πράξη θα φέρουν το αντίθετο αποτέλεσμα, αφού αποπροσανατολίζουν την Αστυνομία από το έργο της ουσιαστικής ασφάλειας, ανακαλύπτοντας και πάλι τον «εσωτερικό εχθρό», τον «εχθρό-λαό» και ιδιαίτερα τη νεολαία. Είδαμε και τον κ. Βορίδη να ομολογεί κυνικά ότι «το ξύλο είναι στοιχείο αναγκαστικότητας».

Θα γίνει πολύ σύντομα σαφές: Η έκρηξη αστυνομικής καταστολής δεν αντιμετωπίζει την εγκληματικότητα, γίνεται η ίδια παράγοντας παρόξυνσής της. Το τελεσίγραφο Χρυσοχοΐδη για την εκκένωση των καταλήψεων και μάλιστα λίγο πριν την επέτειο της εκτέλεσης Γρηγορόπουλου, θυμίζει το δόγμα Σαμαρά για την «ανακατάληψη των πόλεων». Ας θυμηθούμε τι πέτυχε.

Η αντιμετώπιση αυτών των πρακτικών από την Αριστερά και τα κινήματα πρέπει να είναι άμεση και αποφασιστική. Η αντιμετώπιση κοινωνικών φαινομένων καθώς και -ασφαλώς κατακριτέων- πράξεων βίας από ορισμένες ομάδες δεν πρέπει να οδηγεί στη δημιουργία αφηγήματος που τα συνδέει με τα εγκλήματα της τρομοκρατίας, όπως επιχειρεί η κυβέρνηση. Δεν μπορεί η πολιτική ασφάλειας να αρχίζει και να τελειώνει με την καταστολή. Χρειάζεται να αντιμετωπιστούν τα κοινωνικά αίτια που τροφοδοτούν την απόγνωση ή και τον μηδενισμό ανάμεσα στους νέους. Δεν έχει ανάγκη η Αριστερά να βάλει πηλίκιο και επωμίδες για να υπερασπιστεί την ασφάλεια και τα δικαιώματα των πολιτών.

Η κυβέρνηση ετοιμάζεται να ανοίξει προαναχωρησιακά κέντρα στα νησιά, δηλαδή πάλι κλειστά κέντρα κράτησης, ενώ ακούγεται ακόμα και η χρήση άδειων νησιών. Την ίδια ώρα πληθαίνουν οι ξενοφοβικές αντιδράσεις, ενώ το κίνημα διοργανώνει υποδοχή/καλωσόρισμα στους πρόσφυγες που έρχονται στην ενδοχώρα. Ποια η εκτίμησή σου για την κατάσταση; Πώς κρίνεις τις επιλογές της κυβέρνησης και πώς πρέπει να αντιδράσει η αριστερά και το κίνημα;

Η αντιμετώπιση του προσφυγικού προϋποθέτει αλλαγή της ευρωπαϊκής πολιτικής (Δουβλίνο) που απειλεί να μετατρέψει την Ελλάδα και άλλες μεσογειακές χώρες σε στρατόπεδα προσφύγων, κατάργηση της απαράδεκτης δήλωσης ΕΕ- Τουρκίας και αποτελεσματικό σχεδιασμό για την υποδοχή των προσφύγων σε όλη την Ευρώπη στη βάση των κανόνων του διεθνούς δικαίου και του ανθρωπισμού.

Η ΝΔ ως κυβέρνηση αναγκάστηκε να αναγνωρίσει ότι το προσφυγικό δεν προέκυψε από την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ για δήθεν ανοιχτά σύνορα, αλλά, είχε γεωπολιτικές αιτίες. Είναι όμως αργά για προσαρμογή της πολιτικής. Σε ένα τμήμα ηγεσίας και ακροατηρίου έχει φωλιάσει η ξενοφοβία, που εντάθηκε με τον εθνικιστικό παροξυσμό για το Μακεδονικό. Δεν δείχνουν να αντιλαμβάνονται ότι θα ζήσουμε για πολλά χρόνια με πρόσφυγες πολέμου ή πείνας ή κλιματικούς πρόσφυγες.

Κατανοώντας ότι το φαινόμενο δεν είναι προσωρινό, απαιτείται ριζική ανασύνταξη της κοινωνίας και του κράτους. Πρωτίστως, προσπάθεια ένταξης των προσφύγων αλλά και των απεγνωσμένων μεταναστών στο σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος, όχι να φυλακίζουμε οικογένειες με ανήλικα, στα κλειστά προαναχωρησιακά κέντρα στα νησιά και στην ενδοχώρα, ή, ακόμη χειρότερα σε ξερονήσια, όπως ακούγεται. Αυτό είναι το όραμα της ΝΔ; μια νέα γενιά εκτοπισμένων;

Ο κυβερνητικός σχεδιασμός, που παραβιάζει κανόνες του εσωτερικού και του διεθνούς δικαίου, θεωρώ βέβαιο ότι θα αποδειχθεί μυωπικός και επικίνδυνος. Θα προκληθούν εντάσεις μέσα στα συγκεκριμένα κέντρα που θα επεκταθούν και στις τοπικές κοινωνίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και το ΜΕΡΑ 25 που καταψήφισαν τον προσφυγικό νόμο της ΝΔ, πρέπει να συντονίσουν τις παρεμβάσεις τους μέσα στην κοινωνία, με κινήσεις έμπρακτης αλληλεγγύης και δημοκρατικής αντίστασης. Να προκαλέσουν διάλογο και να προωθήσουν ένα διαφορετικό τρόπο εγκατάστασης των προσφύγων στην ενδοχώρα, όχι μόνο σε απομακρυσμένες περιοχές, αλλά στα μεγάλα αστικά κέντρα, με κρατική εποπτεία, μέριμνα και προσπάθεια οι άνθρωποι αυτοί να νιώσουν ότι δεν είναι κυνηγημένοι κι εδώ.

Σε αυτό το μέτωπο ανθρωπισμού, δημοκρατίας και κοινωνικής συνοχής η Εκκλησία οφείλει, ως εκ της αποστολής της να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο θυμίζοντας ότι ο άνθρωπος ανεξαρτήτως προέλευσης και πίστης είναι εικόνα του Θεού και να οργανώσει ένα μεγάλο έργο στήριξης των εμπερίστατων συνανθρώπων.

Με την εμπειρία και με τα αποτελέσματά της ήταν από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ σωστή η επιλογή της συνταγματικής αναθεώρησης; Ποιες ήταν οι δύο αντιλήψεις;

Η αλήθεια είναι ότι η κρίση που βιώνουμε δεν είναι πρωτίστως πολιτειακή αλλά κυρίως πολιτική. Συνεπώς, το υπάρχον Σύνταγμα δεν εμπόδιζε την αναζήτηση και εφαρμογή εναλλακτικών πολιτικών και τον εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι η τρόικα το είχε χαρακτηρίσει «πορτοκαλί Σύνταγμα» ταξινομώντας το στη χορεία των «μεσογειακών» Συνταγμάτων με ισχυρά κοινωνικά γνωρίσματα. Τα εμπόδια ήταν εξωτερικά και παραθεσμικά: Ήταν η αναγόρευση του Μνημονίου σε παρασύνταγμα. Η περιστολή του κράτους πρόνοιας και η υποκατάσταση του κράτους δικαίου από το κράτος εκτάκτου ανάγκης από τη ΝΔ. Να το πω κομψά, η «συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού».

Αυτή η αρνητική εξέλιξη σε μεγάλο βαθμό αντιμετωπίστηκε από τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Δεν θα μας εμπόδιζε το υπάρχον Σύνταγμα να ξεδιπλώσουμε πολιτικές ανατροπής των μνημονιακών καταναγκασμών. Επιλέξαμε να προχωρήσουμε στη συνταγματική αναθεώρηση προφανώς για να αφήσουμε πιο σαφές το αποτύπωμα προοδευτικών ιδεών. Υποτιμήσαμε τον κίνδυνο η αναθεωρητική Βουλή να έχει δεξιά πλειοψηφία, δηλαδή, πλειοψηφία που θα ανέτρεπε, ή, ακόμη χειρότερα, θα εκτροχίαζε τη συνταγματική μας πρωτοβουλία. Φοβούμαι ότι είναι κι αυτή μια απόδειξη ότι η ηγεσία του κόμματος δεν περίμενε ότι μπορεί να χάσουμε τις εκλογές.

Να σημειώσω, επίσης, ότι σε ορισμένα εμβληματικά θέματα, όπως ο χωρισμός Κράτους-Εκκλησίας η προτεινόμενη αναθεώρηση υπήρξε άτολμη, καθώς, εγκλωβίστηκε σε αδιέξοδους συμβιβασμούς με την Ιεραρχία, όπως φάνηκε με το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας καθώς και με την επανεμφάνιση των μητροπολιτών σε ρόλο πολιτικών σταυροφόρων και εθναμυντόρων, με αφορμή το Μακεδονικό. Στερνή μου γνώση…

Φοβούμαι τέλος ότι η πρόταση αναθεώρησης που καταθέσαμε δεν συζητήθηκε διεξοδικά, ούτε στην τελική της διατύπωση είχαν ληφθεί υπόψη ενστάσεις συντρόφων, που διατυπώθηκαν στα όργανα του κόμματος.

Το δεξιόστροφο κύμα στην Ευρώπη, πώς φτάνει στη χώρα μας; Ποια είναι η κριτική ή προοπτική σε αυτό το ζήτημα;

Η πρόσφατη νίκη της ΝΔ αντικατοπτρίζει ακριβώς την πολιτική ηγεμονία του νεοσυντηρητισμού στην Ευρώπη και αλλού. Κι ενώ είχε καταγραφεί η ελληνική ιδιομορφία της κρίσης, που οδήγησε στη δημοκρατική ανατροπή, φάνηκαν επίσης και τα όριά της.

Η συντηρητική ηγεμονία όμως δεν είναι αδιατάρακτη. Εμφανίζονται ρήγματα όπως στη Χιλή και το Λίβανο, με κινήματα εναντίον των κοινωνικών ανισοτήτων και της λιτότητας αλλά και η δυναμική αντίδραση της νεολαίας κατά της κλιματικής αλλαγής.

Στην άλλη όχθη, υπάρχουν ακροδεξιές διαφοροποιήσεις μέσα στο κυρίαρχο μπλοκ: οι αντιπροσφυγικές τάσεις, η ωμή παρέμβαση Τραμπ – Μπάνον στην εσωτερική πολιτική μεγάλων ευρωπαϊκών κρατών, η αναβίωση των επιθετικών εθνικισμών κι άλλα, σε μια περίοδο μάλιστα που χλωμιάζει η ευρωπαϊκή ιδέα.

Είναι πιθανό η συνοχή της ΝΔ να δοκιμαστεί και ο Μητσοτάκης να καταφύγει σε πρόωρες εκλογές για να ελέγξει τις εξελίξεις στην παράταξή του, πριν φθαρεί η κυβέρνησή του, προσδοκώντας νέα νίκη που θα του επιτρέψει να εφαρμόσει ανοιχτά το αντικοινωνικό πρόγραμμά του. Να δούμε αν λογαριάζει χωρίς τον ξενοδόχο, το λαό.

Έχουν ήδη περάσει τέσσερις μήνες κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας. Πώς την κρίνεις από τις επιλογές και πολιτικές της;

Η κυβέρνηση κινείται σε δύο κατευθύνσεις. Αφενός ανατροπή της θεσμικής ισορροπίας, των αξιών και της συναίνεσης που είχε επιτευχθεί τη μεταπολιτευτική περίοδο. Από εκεί προκύπτει η ιδεολογική επίθεση στους «μύθους της Μεταπολίτευσης». Αφετέρου επιχειρεί την εγκαθίδρυση του μνημονίου ως καθεστώτος.

Από αυτές τις στρατηγικές επιλογές προκύπτει η επίθεση στα δικαιώματα και η προώθηση ατζέντας κοινωνικών ανισοτήτων και λιτότητας. Είναι χαρακτηριστική η ακραία ποινικοποίηση παραπτωμάτων «του δρόμου» και η ταυτόχρονη επιεικής αντιμετώπιση ή και ασυλία στους εγκληματίες των «λευκών κολάρων».

Στον ΣΥΡΙΖΑ ασκείται κριτική ότι η ηγεσία ασκεί υποτονική και αμήχανη αντιπολίτευση, όπως και ότι δεν επικεντρώνει στα κοινωνικά ζητήματα αφιερώνοντας πολύ χρόνο στα θέματα της διαφθοράς και της διαπλοκής. Εσύ τι πιστεύεις γι` αυτό;

Ο ΣΥΡΙΖΑ αναζητεί τον βηματισμό του ως αντιπολίτευση κι αυτό δεν είναι εύκολο. Τα προβλήματα φυσιογνωμίας όμως δεν λύνονται με την εσωστρεφή αναζήτηση νέων οργανωτικών σχημάτων. Μετά τις εκλογές βάλαμε μπροστά το οργανωτικό και αφήσαμε το πολιτικό. Δεν έχουμε ξεκινήσει τη συζήτηση για τα αίτια της ήττας, ώστε, με ασφαλή τρόπο να επαναδιατυπώσουμε το πρόγραμμά μας ως κόμμα της Αριστεράς, υπερβαίνοντας τους περιορισμούς της μνημονιακής περιόδου.

Η αντιπολίτευσή μας συχνά δεν επικεντρώνεται στα κοινωνικά ζητήματα και δίνει έμφαση σε θέματα που δεν απασχολούν με επείγοντα τρόπο σήμερα τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Επιβάλλεται να απαντήσουμε στην ιδεολογική επίθεση της ΝΔ διαμορφώνοντας νέες πολιτικές προτάσεις χωρίς αντιφάσεις.

Δεν γίνεται π.χ. να συνδυάσεις πολιτική κατά της κλιματικής αλλαγής παραμένοντας ταυτόχρονα θετικός στις εξορύξεις υδρογονανθράκων.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η αντιπολίτευσή μας δεν θα είναι αγώνας δρόμου 100 μέτρων αλλά αγώνας αντοχής. Να συνδυάζουμε θεσμικές αλλά και κινηματικές πρωτοβουλίες, επανασυστήνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς που έχει λάβει το μήνυμα των εκλογών να διορθωθεί για να επανέλθει στην εξουσία.

Το ζήτημα της διεύρυνσης και των συμμαχιών απασχολεί τον ΣΥΡΙΖΑ από την αρχή του εγχειρήματος. Ωστόσο, ο ηγετικός λόγος δεν επιμένει σε αυτή, δεν την προβάλλει όσο χρειάζεται. Εσύ τι πιστεύεις;

Η αμφίπλευρη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ είναι αναγκαία. Η εκλογική του επιρροή έχει πολλές ψυχές: Αντιδεξιούς πολίτες, αριστερούς πολλών διαδρομών, κυρίως, όμως, ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας (το 37% στις εκλογές) που παρακολουθεί αλλά δεν συμμετέχει ενεργά στην πολιτική. Όλοι αυτοί, με ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία, μπορούν να συγκροτήσουν ένα νέο «εμείς», εξέλιξη πολύ σημαντική σε συνθήκες απομάκρυνσης των πολιτών από την πολιτική.
Το εύρος της ιδεολογικής-πολιτικής επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να εκτείνεται από το προοδευτικό κέντρο που έχει αντι-νεοφιλελεύθερες και αντιεθνικιστικές αντιλήψεις μέχρι τους νέους της διάχυτης αμφισβήτησης, που είναι όμως μακριά από τη βία. Παραπέμπει αυτό στην αμορφία ενός ανερμάτιστου πολυσυλλεκτισμού; Όχι! Όλοι αυτοί μπορούν να συναποτελούν τον ΣΥΡΙΖΑ στη βάση ενός προγράμματος ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων που θα εγγράφονται στην προοπτική υπέρβασης του καπιταλισμού.
Το κόμμα, όμως, χρειάζεται και συμμαχίες πολιτικές και κοινωνικές. Δεν μπορεί να τις συμπεριλάβει όλες στο εσωτερικό του, όπως παλαιότερα το ΠΑΣΟΚ με την ΕΛΕ (Εθνική Λαϊκή Ενότητα). Όσο δεν επιχειρούμε συμμαχίες πάνω σε προγραμματική βάση αφήνουμε περιθώρια στον Μητσοτάκη να οργανώνει το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο.

Τι θα σήμαινε ριζοσπαστική πολιτική αυτή την περίοδο; Σε ποιους τομείς;

Δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε ως κόμμα της «κανονικότητας», γιατί, αυτή παραπέμπει στην ανασύσταση του συστήματος και του νεοφιλελευθερισμού. Οφείλουμε να απομακρυνθούμε από τις υποχρεώσεις του μνημονίου παρακολουθώντας τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς συσχετισμούς (π.χ. τις διεργασίες για κυβέρνηση Σοσιαλιστών – PODEMOS στην Ισπανία). Πρέπει να ξαναφέρουμε στο δημόσιο διάλογο το ζήτημα του χρέους και του μοντέλου ανάπτυξης, αλλά και της ζοφερής προοπτικής η Ελλάδα να γίνει μια υποβαθμισμένη χώρα γερόντων, στερημένη από το πιο παραγωγικό της κομμάτι του πληθυσμού.
Πώς θα υπάρξει ανάπτυξη στη δική μας λογική χωρίς δημόσιες τράπεζες και επιχειρήσεις ενέργειας, χωρίς ισχυρό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, χωρίς ενίσχυση του εισοδήματος και της εσωτερικής ζήτησης, χωρίς αύξηση στη φορολογία των κερδών των επιχειρήσεων; Πώς το οικολογικό πρόγραμμα θα συνδυαστεί με την ανάπτυξη, ώστε, οι θέσεις εργασίας να είναι προστιθέμενης αξίας και να σέβονται το περιβάλλον; Πώς τα δικαιώματα θα παραμείνουν στον πυρήνα της συλλογικής προσπάθειας για την έξοδο από την κρίση;
Προφανώς, η ριζοσπαστική παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ με τέτοια θέματα μέσα στους αγώνες φοβίζει τους αντιπάλους μας, οι οποίοι μας «επιτρέπουν» να συμπεριφερόμαστε ως αντιπολίτευση εν αναμονή, δηλαδή, ως μέρος της δικομματικής «κανονικότητας». Γι` αυτό μας επισείουν το «φάντασμα του κόμματος του 3%». Ευσεβείς πόθοι! Όλα τα θέματα που αναδεικνύουμε στη Βουλή και στις κινητοποιήσεις, αποτελούν αγωνίες της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού.

Συμμετείχες στην τελευταία εκδήλωση της «Εποχής» όπου οι τοποθετήσεις όλων έβαζαν επιτακτικά το ζήτημα του απολογισμού, της αξιοποίησης της εμπειρίας και της αυτοκριτικής. Σωστός ο εντοπισμός, αλλά δεν έχει ξεκινήσει συγκεκριμένη συζήτηση ακόμα. Πώς θα οργανωθεί αυτή; Γιατί καθυστερεί;

Ο απολογισμός έπρεπε να έχει γίνει. Στην ιστορία δεν υπάρχουν λευκές σελίδες. Αν δεν το κάνουμε θα τον κάνουν οι αντίπαλοί μας σε βάρος της ιστορικής αλήθειας. Η ηγεσία διστάζει. Δεν ξέρω γιατί. Σε όλες τις οργανώσεις το θέμα τίθεται επιτακτικά. Με τρόπο συγκροτημένο και συντεταγμένο πρέπει να οργανωθεί άμεσα η συζήτηση για την κυβερνητική εμπειρία. Αν αποδειχθεί αδύνατο από τα πάνω μπορεί να επιχειρηθεί από τα κάτω. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Αντίθετα, ως χώρος θα βγούμε ενισχυμένοι.

Πώς πάει η καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ; Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι προσέρχεται κόσμος που ποσοτικά και ποιοτικά είναι σημαντικός. Πώς θα πρέπει να αξιοποιηθεί και να ενσωματωθεί στο κόμμα;

Τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά, ιδιαιτέρως αν ληφθεί υπόψη ότι δεν υπάρχει ισχυρή κοινωνική διαθεσιμότητα για πολιτική ένταξη. Είναι ευκαιρία να ανανεώσουμε τη λειτουργία του κόμματος, να ξεφύγουμε από την ρουτίνα, να απομακρυνθούμε από τον κυβερνητισμό και να προσανατολιστούμε σε δράσεις μέσα στην κοινωνία, αποκτώντας σχέσεις ή και δημιουργώντας νέους φορείς.
Η γειτονιά είναι ένα προνομιακό πεδίο. Οφείλουμε να αποκτήσουμε επαφή με όλα τα ζωντανά κύτταρα και τις πολυάριθμες συλλογικότητες σε κάθε περιοχή, σεβόμενοι την αυτονομία τους: οικολογικές πρωτοβουλίες, στέκια της νεολαίας, διαδικτυακές κοινότητες, γυναικείες ομάδες, πολιτιστικές λέσχες, αυτοδιαχειριζόμενες πρωτοβουλίες, οραματικές και καινοτόμες επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας, υπάρχει ένας ολόκληρος γαλαξίας από ευαισθησίες κοινοτήτων που μπορούν να αποτελέσουν ισχυρή δύναμη ανάσχεσης του κοινωνικού συντηρητισμού και αλλαγής της καθημερινότητας αλλά και του ίδιου του νοήματος της ζωής.
Συλλογικότητα και εσωκομματική δημοκρατία είναι διαρκή διακυβεύματα… Ιδιαίτερα σήμερα εν όψει του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, αφού στην απέναντι όχθη, από δυνάμεις του συστήματος, αναθερμαίνεται το πρότυπο του παρηκμασμένου δικομματικού αρχηγισμού.