Μια εγκληματική συμμορία-πληρεξούσιος του Ισραήλ θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν εμφύλιο πόλεμο στη Γάζα

Zvi Bar’el

HAARETZ – 8 Ιουνίου 2025

Το Ισραήλ βλέπει συμμορίες όπως αυτή του εμπόρου ναρκωτικών Γιασέρ Αμπού Σαμπάμπ ως «δύναμη υποστήριξης» που θα βοηθήσει στην προστασία της διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας, θα απαλλάξει τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις από αυτό το βάρος και αργότερα ίσως ακόμη και θα διαχειριστεί τη διανομή της βοήθειας και θα βοηθήσει στη δημιουργία μηχανισμών πολιτικής διακυβέρνησης στη Λωρίδα.

Αλλά αυτό ανοίγει τον δρόμο για μια επικίνδυνη εξέλιξη που θα είναι παρόμοια με αυτό που συνέβη στο Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο και άλλες χώρες. Το Ισραήλ υποθέτει ότι η συμμορία/πολιτοφυλακή θα βρίσκεται πάντα υπό τον έλεγχό του, καθώς την οπλίζει, της παρέχει πηγές εσόδων και ίσως ακόμη και τη χρηματοδοτεί άμεσα, δημιουργώντας μια εξάρτηση που θα διασφαλίσει την άνευ όρων υπακοή της. Ωστόσο, η πικρή εμπειρία στη Γάζα (και πέρα ​​από αυτήν) διδάσκει ότι τέτοιες πολιτοφυλακές έχουν τη δική τους δυναμική και η υπακοή δεν αποτελεί μέρος αυτής.

Η συμμορία του εμπόρου ναρκωτικών Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ – από στιγμιότυπο οθόνης που δημοσιεύτηκε στο Facebook από έναν λογαριασμό που χρησιμοποιεί το όνομά του.

O Μπενιαμίν Νετανιάχου την Πέμπτη 5/6, απαντώντας σε αναφορές ότι το Ισραήλ παρέχει υποστήριξη σε αυτοαποκαλούμενες πολιτοφυλακές με επικεφαλής τον έμπορο ναρκωτικών Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ, δήλωσε: «Έχουμε κινητοποιήσει ομάδες στη Γάζα που αντιτίθενται στη Χαμάς. Τι κακό υπάρχει σε αυτό;».

Ο πρωθυπουργός, όχι τυχαία, συγχέει τις φατρίες με τις εγκληματικές συμμορίες. Η χρήση του όρου «φατρίες» προσδίδει μια αίσθηση αξιοπρέπειας στη συνεργασία μεταξύ των ηγετών των Παλαιστινίων στη Γάζα και του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς.

Από εκεί και πέρα, είναι ένα μικρό βήμα για να παρουσιαστούν οι «φατρίες» ως μέρος ενός μεταπολεμικού σχεδίου για τη Λωρίδα, στο οποίο μια τοπική παλαιστινιακή κυβέρνηση θα αντικαταστήσει όχι μόνο τη Χαμάς, αλλά και την Παλαιστινιακή Αρχή, την οποία στην αρχή του πολέμου το Ισραήλ χαρακτήρισε ως οντότητα που υποστηρίζει την τρομοκρατία, αν όχι ως πλήρη τρομοκρατική οργάνωση.

Αλλά η συμμορία του εμπόρου ναρκωτικών Αμπού Σαμπάμπ δεν είναι ούτε «φυλή» ούτε εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού στη Γάζα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Μάρτιο του 2024, ένας λεγόμενος «συνασπισμός οικογενειών και φυλών των νότιων περιοχών της Λωρίδας της Γάζας» έκανε την εξής εμφατική δήλωση:

 «Είμαστε πρόθυμοι να συναντηθούμε με διεθνείς θεσμούς που δεν συνδέονται με κυβερνήσεις στις οποίες είναι υποταγμένες οι παλαιστινιακές παρατάξεις, αλλά μόνο με εκείνους που ενεργούν υπό την πηγή της παλαιστινιακής εξουσίας, δηλαδή την PLO [Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης του Μαχμούντ Αμπάς], τον μόνο εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού».

«Η Κατοχή επικοινώνησε τηλεφωνικά με αρκετά άτομα από τις εξέχουσες οικογένειες του Συνασπισμού και το αίτημά της απορρίφθηκε. Επαινούμε τις οικογένειες Najjar, Madhoun, Shawa, Araa, Astal και Hilles, των οποίων η θέση είναι ότι η PLO είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού και ότι η Γάζα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Παλαιστίνης».

Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς υπογράφει ένα βιβλίο επισκεπτών δίπλα στον Λιβανέζο πρόεδρο Τζόζεφ Αούν στην Μπάαμπντα, ανατολικά της Βηρυτού, στον Λίβανο, τον Μάιο. Πίστωση: Hassan Ammar/AP

Αντί για φατρίες ή έναν θεσμό επιφανών παλαιστινιακών οικογενειών, το Ισραήλ εξοπλίζει τον έμπορο ναρκωτικών Αμπού Σαμπάμπ, ο οποίος έχει ανακηρύξει την συμμορία του «Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία». Έτσι, κάποιος που είχε λεηλατήσει νηοπομπές ανθρωπιστικής βοήθειας αναλαμβάνει την προστασία των νηοπομπών ανθρωπιστικής βοήθειας, εκ μέρους του Ισραήλ. Και πραγματικά, «Τι πρόβλημα υπάρχει σε αυτό;»

Το Ισραήλ δεν ήταν το πρώτο που βασίστηκε σε εγκληματικές συμμορίες και τοπικές πολιτοφυλακές για τη διαχείριση κατεχόμενων εδαφών.

Οι ΗΠΑ στρατολόγησαν, χρηματοδότησαν και όπλισαν τοπικές φυλετικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρησιμοποίησαν Κολομβιανούς μισθοφόρους στον πόλεμο στην Υεμένη. Στη Συρία, ο Μπασάρ Άσαντ δημιούργησε έναν ολόκληρο στρατό συμμοριών, την σαμπιχά, η οποία σκότωσε χιλιάδες ανθρώπους κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Συρίας. Το Ιράν χρηματοδοτεί σιίτικες πολιτοφυλακές στο Ιράκ. Το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία χρηματοδότησαν ένοπλες πολιτοφυλακές που λειτουργούσαν παράλληλα με τον νέο πρόεδρο της Συρίας, Άχμαντ αλ-Σαράα. Η Τουρκία έστειλε συριακές πολιτοφυλακές που χρηματοδότησε για να πολεμήσουν στη Λιβύη και εξακολουθεί να βασίζεται στις «δικές» της πολιτοφυλακές για να ελέγχει εδάφη που κατέκτησε στις κουρδικές περιοχές της βόρειας Συρίας.

Αλλά ενώ οι μισθοφορικές πολιτοφυλακές που αποστέλλονται για να πολεμήσουν σε άλλες χώρες δεν αποτελούν μέρος του πολιτικού και κοινωνικού ιστού της χώρας στην οποία πολεμούν και τερματίζουν τις δραστηριότητές τους όταν τους το ζητήσει το κράτος που τις μίσθωσε, οι τοπικές πολιτοφυλακές, όπως αυτές που λειτουργούν στη Συρία, το Ιράκ ή τη Γάζα, συνήθως γίνονται ένας «παράλληλος στρατός» εντός του κράτους, δημιουργώντας ένα κράτος εν κράτει.

Ένα μέλος των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης του Ιράκ (Χασέντ αλ-Σαάμπι) στέκεται φρουρός κατά την κηδεία των 16 μελών που σκοτώθηκαν σε αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ το 2024. Πίστωση: Ameer Al-Mohammedawi/dpa

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι επίσημες, αναγνωρισμένες κυβερνήσεις αυτών των χωρών βρίσκονται σε έναν αιματηρό αγώνα ενάντια στις πολιτοφυλακές, οι οποίες έχουν γίνει μια ισχυρή πολιτική δύναμη που ενεργεί προς όφελος των δικών της οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων εις βάρος της πολιτικής δομής του κράτους.

Στην περίπτωση του Ιράκ και της Συρίας, αυτές οι τοπικές πολιτοφυλακές ελέγχουν ουσιαστικά τμήματα αυτών των χωρών και απειλούν τους πολίτες και την κυβέρνηση.

Αν στο παρελθόν αυτές οι πολιτοφυλακές συνεργάζονταν με τον εθνικό στρατό, ακόμη και με τις ΗΠΑ, σε πολέμους κατά του Ισλαμικού Κράτους και θεωρούνταν απαραίτητη νόμιμη βοηθητική δύναμη, με την πάροδο των ετών έχουν γίνει μια απειλή που εξαπλώνεται σε ολόκληρη την περιοχή, όχι μόνο στις χώρες καταγωγής τους.

Το Ισραήλ, ομοίως, βλέπει συμμορίες όπως αυτή του Αμπού Σαμπάμπ ως «δύναμη υποστήριξης» που θα βοηθήσει στην προστασία της διανομής της ανθρωπιστικής βοήθειας, θα απαλλάξει τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις από αυτό το βάρος και αργότερα ίσως ακόμη και να διαχειριστεί τη διανομή της βοήθειας και να βοηθήσει στη δημιουργία μηχανισμών πολιτικής διακυβέρνησης στη Λωρίδα.

Αλλά ανοίγει το δρόμο για μια επικίνδυνη εξέλιξη που θα είναι παρόμοια με αυτό που συνέβη στο Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο και άλλες χώρες. Το Ισραήλ υποθέτει ότι η πολιτοφυλακή θα είναι πάντα υπό τον έλεγχό του, καθώς την εξοπλίζει, της παρέχει πηγές εσόδων και ίσως ακόμη και την χρηματοδοτεί άμεσα, δημιουργώντας μια εξάρτηση που θα διασφαλίσει την άνευ όρων υπακοή της.

Ο έμπορος ναρκωτικών Γιάσερ Αμπού Σαμπάμπ δίπλα σε ένα φορτηγό που μετέφερε εκατοντάδες σάκους αλεύρι που διανεμήθηκαν στους κατοίκους της περιοχής, σε βίντεο που δημοσίευσε στον λογαριασμό του στο Facebook αυτή την εβδομάδα.

Ωστόσο, η πικρή εμπειρία στη Γάζα (και πέρα ​​από αυτήν) διδάσκει ότι τέτοιες πολιτοφυλακές έχουν τη δική τους δυναμική, και η υπακοή δεν αποτελεί μέρος της. Για παράδειγμα, οι λαϊκές επιτροπές που εμφανίστηκαν στη Γάζα μετά τη δεύτερη Ιντιφάντα μετατόπισαν την πίστη τους από την Παλαιστινιακή Αρχή, στη Χαμάς και την Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ. Όπως και αυτές, οι μεγάλες οικογένειες στη Γάζα κατέβαλαν πάντα προσπάθεια να διατηρούν καλές σχέσεις με όλες τις οργανώσεις και να διορίζουν εκπροσώπους από τις τάξεις τους σε καθεμία από αυτές.

Η Χαμάς κατάφερε να κάμψει την αντίσταση των περισσότερων μικρότερων οργανώσεων, είτε με τη βία είτε ενσωματώνοντάς τες στους μηχανισμούς της, και κυρίως εξουδετέρωσε βάναυσα τις δραστηριότητες των εκπροσώπων της Παλαιστινιακής Αρχής. Ως η κυρίαρχη στρατιωτική, οικονομική και πολιτική δύναμη στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία απολαμβάνει επίσης την ισραηλινή υποστήριξη, έχει συνεργαστεί ακόμη και με πολιτικές οργανώσεις που αντιτάσσονταν στην ιδεολογία της, αλλά εξαρτιόνταν από αυτήν για τα προς το ζην και τη διατήρηση των επιχειρήσεών τους.

Τώρα, φαίνεται ότι έχει προκύψει μια ευκαιρία για αυτές τις  οντότητες να μπουν στη θέση της Χαμάς ή τουλάχιστον να ανταγωνιστούν για τον χώρο που αφήνει η οργάνωση στον πολιτικό και στρατιωτικό τομέα. Σε αυτόν τον ανταγωνισμό, «ο Ισραηλινός πράκτορας», όπως αναφέρεται ο Αμπού Σαμπάμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη Γάζα, μπορεί να βρεθεί σε βίαιες αντιπαραθέσεις με άλλες συμμορίες, οργανώσεις, μέλη των λαϊκών επιτροπών, μεγάλες και μικρές οικογένειες και, φυσικά, με μέλη της Χαμάς. Αυτό είναι συνήθως το στάδιο όπου μπορεί να αναπτυχθεί ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος, με τα θύματα να μην είναι οι σάκοι με αλεύρι,  κονσέρβες και λάδι μαγειρέματος, αλλά αθώοι πολίτες, και η ευθύνη για αυτό θα βαρύνει το Ισραήλ.

Μουσουλμάνοι πιστοί παρακολουθούν το κήρυγμα κατά τη διάρκεια των πρωινών προσευχών για το Eid al-Adha, τη γιορτή της θυσίας, στην αυτοσχέδια αίθουσα προσευχής του τζαμιού Nour στη γειτονιά Abu Amin στη βορειοανατολική πόλη της Γάζας την Παρασκευή. Πίστωση: Bashar Taleb/AFP

Δεν είναι γνωστό πόσα άτομα έχει καταφέρει να στρατολογήσει ο Αμπού Σαμπάμπ. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από περίπου 100 έως 300 ακτιβιστές. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια σημαντικά μικρότερη δύναμη από εκείνη της Χαμάς, της  Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ και άλλων οργανώσεων. Αυτό το αριθμητικό μειονέκτημα θα μπορούσε να ωθήσει τον Αμπού Σαμπάμπ να σχηματίσει συνασπισμούς με άλλες ένοπλες ομάδες και δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι δεν θα προσπαθήσει να στρατολογήσει μέλη της Χαμάς και της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ.

Η προσπάθεια συσσώρευσης εξουσίας δεν μπορεί να διαχωριστεί από το πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο, στο οποίο ο Αμπού Σαμπάμπ, επικεφαλής μιας εγκληματικής οργάνωσης, θα πρέπει να βασίσει τη «νομιμότητά» του σε κάποια εθνική ιδέα, να αποτινάξει την εικόνα ενός συνεργάτη, να αλλάξει πίστη και τέλος να στρέψει τα όπλα που έλαβε από το Ισραήλ εναντίον του.

Το Ισραήλ ονειρεύεται να δημιουργήσει στη Γάζα μια εκδοχή του Στρατού του Νότιου Λιβάνου, μια εθνοτικά μικτή, χριστιανοκρατούμενη πολιτοφυλακή που εργάστηκε παράλληλα με τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις για σχεδόν 25 χρόνια. Ωστόσο, έχει ξεχάσει ότι παράλληλα με την φιλο-ισραηλινή παράταξη, από τις στάχτες του εμφυλίου πολέμου αναδύθηκε η Χεζμπολάχ.

Αλλα άρθρα της Haaretz:

• Μια παλαιστινιακή πολιτοφυλακή στη Γάζα δεν αποτελεί λύση
• Το πιο επικίνδυνο και πιθανό σενάριο, με επικεφαλής το Ισραήλ, για τη μεταπολεμική Γάζα: Αναρχία
• Νετανιάχου λέει ότι το Ισραήλ «κινητοποίησε» πολιτοφυλακές στη Γάζα που ανταγωνίζονται τη Χαμάς: «Τι κακό υπάρχει σε αυτό;»