Μεταρρύθμιση Ποινικού Δικαίου, προς ποια κατεύθυνση;

Τις τελευταίες ημέρες πληροφορηθήκαμε ότι θα τεθεί σε διαβούλευση το νέο νομοσχέδιο που μεταρρυθμίζει τον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, μάλιστα πρόκειται για την 7^η μεταρρύθμιση αυτών από το 2019, οπότε και τέθηκαν σε ισχύ οι νέοι κώδικες.

Γράφει ο *Ιωάννης Σαμέλης

Στις διατάξεις που φέρονται προς μεταρρύθμιση και ήδη έχουν διαρρεύσει στον Τύπο, διαφαίνεται η ανησυχία της Ελληνικής Πολιτείας για τις αντιμετώπιση νέων μορφών εγκλημάτων, αλλά και η βούληση για την καταστολή εγκλημάτων ιδιαιτέρως απεχθών που τρομοκρατούν την ελληνική κοινωνία. Κυρίως, όμως, διαφαίνεται η σαφής βούληση για να ικανοποιηθεί το πάγιο αίτημα της ταχείας απονομής της Δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με τα όσα ακούγονται θα νομοθετηθούν τα εξής :

-Καθίσταται εξαιρετική η αναστολή της ποινής για πλημμελήματα, καθώς θα μπορεί να χορηγηθεί σε ποινές φυλάκισης έως ένα έτος, όταν οι αμετάκλητες προηγούμενες καταδίκες δεν υπερβαίνουν το ένα έτος.

-Έκτιση ποινών με εναλλακτικούς τρόπους κοινωφελούς εργασίας ή μετατροπή της ποινής σε χρήμα για ποινές φυλάκισης έως 2 έτη.

-Πραγματική έκτιση μέρους της ποινής έως 6 μήνες για ποινές φυλάκισης από 2 έως 3 έτη.

-Πραγματική έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα για ποινές άνω των 3 ετών.

-Αύξηση του ανωτάτου ορίου κάθειρξης για κακουργήματα από τα 15 στα 20 έτη.

-Αύξηση του ανωτάτου ορίου κάθειρξης επί συρροής κακουργημάτων στα 25 έτη (από 20) και επί συρροής πλημμελημάτων στα 10 έτη (από 8).

-Αυστηροποίηση των προϋποθέσεων της υφ’ όρον απόλυσης. Πλέον θα εναπόκειται στην ουσιαστική κρίση του δικαστικού συμβουλίου ανάλογα με την επικινδυνότητα του εγκλήματος και τα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του δράστη, ανεξαρτήτως τυπικών προϋποθέσεων συμπλήρωσης χρόνου κράτησης, όπως ίσχυαν με τον αποτυχημένο νόμο Παρασκευόπουλου.

-Άμεση εκδίκαση, χωρίς τήρηση της ενδιάμεσης διαδικασίας των συμβουλίων, των κοινώς επικίνδυνων κακουργημάτων (εμπρησμός δάσους, διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών) και κακουργημάτων ειδικών ποινικών νόμων.

-Αυστηροποίηση της ποινής και απαγόρευση κάθε μορφής αναστολής ή μετατροπής της ποινής για το αδίκημα του εμπρησμού δάσους.

-Πρόβλεψη επιβολής παρεπόμενης ποινής δήμευσης περιουσίας του καταδικασθέντος εμπρηστή, ανάλογης με το μέγεθος και την αξία της βλάβης.

-Πρόβλεψη αξιοποίνου, με ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος, για το αδίκημα της μη συμμόρφωσης των υπόχρεων με διατάξεις λήψης μέτρων πυροπροστασίας όταν η παράλειψη αυτή συμβάλλει ουσιωδώς στην εξάπλωση της πυρκαγιάς.

-Αύξηση του ελάχιστου ορίου ποινής για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας στα δύο έτη.

-Κατάργηση Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων και ενίσχυση της αρμοδιότητας Μονομελούς Πλημμελειοδικείου και Μονομελούς Εφετείου με σκοπό την αποδέσμευση δικαστών και την παράλληλη αξιοποίηση τους σε άλλες δίκες. Οι εφέσεις κατά αποφάσεων Τριμελούς Εφετείου θα εκδικάζονται επίσης από Τριμελές Εφετείο, που όμως θα συγκροτείται από αρχαιότερους στην ιεραρχία δικαστές.

-Ποινική διαπραγμάτευση με πρωτοβουλία του Εισαγγελέα, όταν το κρίνει σκόπιμο από τα στοιχεία της δικογραφίας.

-Υψηλά χρηματικά πρόστιμα για τους δικομανείς και όσους με δόλιες και προφανώς αβάσιμες μηνύσεις απασχολούν ασκόπως τον μηχανισμό απονομής της δικαιοσύνης.

– Πρόβλεψη εξέτασης με τεχνολογικά μέσα. Οποιαδήποτε κατάθεση, όπως μάρτυρα, πραγματογνώμονα, τεχνικού συμβούλου, διερμηνέα ή διαδίκου, ανωμοτί εξηγήσεις ή απολογία κατηγορουμένου, μπορεί να διεξαχθεί με τη χρήση τεχνολογικών μέσων, χωρίς τη φυσική παρουσία του προσώπου, όταν υπάρχει σοβαρό κώλυμα εμφάνισης ή κίνδυνος από την αναβολή ή για την ασφαλή διεξαγωγή της διαδικασίας.

-Αυστηροποίηση ποινών που αφορούν διάπραξη ενδοοικογενειακής βίας εις βάρος αλλά και ενώπιον ανηλίκου.

-Παροχή κινήτρων αλλά και υποχρέωση των επαγγελματιών (λ.χ κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, ιατροί, εκπαιδευτικοί) ν’ αναφέρουν αμελλητί κάθε περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας ενώ λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τα θύματα μέσω ατομικής αξιολόγησης τους και διαχείρισης του κινδύνου επανάληψης της βίας και δευτερογενούς θυματοποίησης.

Βλέπουμε στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο μια σαφή κατεύθυνση αυστηροποίησης των διατάξεων που αφορούν εγκλήματα που τελευταία συγκλόνισαν την κοινωνία, σε μια τάση συγχρονισμού μεταξύ θετικού δικαίου και κοινής γνώμης, παράλληλα με μια σαφή προσπάθεια επιτάχυνσης των δικονομικών διαδικασιών.

Πλην όμως, για να είναι επιτυχημένη η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση, πέραν των αδιαμφισβήτητα καλών προθέσεών της, θα πρέπει να μη εκπέσει σε καθεστώς ποινικού λαϊκισμού, με μοναδική συνταγή για την καταπολέμηση του εγκλήματος την επιβολή πολυετών καθείρξεων, και να μην οδηγήσει σε περιορισμό, δια της «επιταχύνσεως της δικαιοσύνης» των δικονομικών εγγυήσεων και των συνταγματικών δικαιωμάτων των διαδίκων.

*Δικηγόρος-Πολιτευτής ΝΔ