Λογικά δεν θα πρέπει να υπάρχει κανείς που να αμφισβητεί τη σημασία που έχουν οι δημόσιες επενδύσεις στην οικονομική ανάπτυξη. Ειδικά οι επενδύσεις σε υποδομές έχουν σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης
Και αυτό γιατί δημιουργούν ζήτηση και θέσεις απασχόλησης στις κατασκευές και άλλους οικονομικούς κλάδους, με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για τη συνολική ζήτηση και το ΑΕΠ.Παράλληλα, οι δημόσιες επενδύσεις έχουν ιδιαίτερα θετική επίδραση στην παραγωγικότητα του επιχειρηματικού τομέα και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, συμβάλλοντας στη δημιουργία συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης.
Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν, στον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 αναφέρεται ότι, συνεχίζεται η προσπάθεια για την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της επιχειρηματικότητας και του φιλικού προς τις επενδύσεις περιβάλλοντος, την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, την προαγωγή της κοινωνικής ευημερίας και της κοινωνικής συνοχής, καθώς και την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων των εξωγενών κρίσεων, περιλαμβανομένων και των κλιματικών κινδύνων.
Από την άλλη, δημοσιονομικός στόχος του προϋπολογισμού παραμένει η ταχεία και αποδοτική απορρόφηση των προβλεπόμενων πόρων των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων και του ΤΑΑ, η επίτευξη του οποίου αποτελεί έναυσμα για την έγκαιρη διασφάλιση της μέγιστης δυνατής εισροής της ενωσιακής συνδρομής στο πλαίσιο των αναπτυξιακών στόχων.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί, ότι οι δημόσιες επενδύσεις ήταν από τα “θύματα” της πολυετούς δημοσιονομικής κρίσης, καθώς η εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών είχε οδηγήσει σε δραμτική συρρίκνωσή τους, με ότι σημαίνει αυτό για τη συντήρηση του αποθέματος των κρατικών υποδομών στη χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, πράγματι οι δημόσιες επενδύσεις αυξάνονται, ως συνέπεια και των κοινοτικών πόρων που είναι διαθέσιμοι για την Ελλάδα.
Ειδικότερα, οι δημόσιες επενδύσεις τα τελευταία πέντε χρόνια κυμαίνονται μεταξύ 5,0% – 6,4% του ΑΕΠ, σε σημαντικά υψηλότερο ποσοστό συγκριτικά με το αντίστοιχο (3% – 3,7% του ΑΕΠ) της χρονικής περιόδου 2014 – 2019.Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2019, οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων έφταναν μόλις τα 5,6 δισ. ευρώ. Το 2023, είχαν ήδη αυξηθεί στα 13,1 δισ. ευρώ.
Στον κρατικό προϋπολογισμό του 2025 προβλέπεται διάθεση πόρων ύψους 9.200 εκατ. ευρώ, που αντιπροσωπεύουν το 3,72% του ΑΕΠ της χώρας, με κατανομή της συνολικής δαπάνης σε έργα που θα συγχρηματοδοτηθούν από πόρους της ΕΕ, ύψους 6.450 εκατ. ευρώ και σε έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους, ύψους 2.750 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει και το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ), μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται Τομεακά, Περιφερειακά και Ειδικά Προγράμματα συνολικού προϋπολογισμού 11,8 δισ. ευρώ για την προγραμματική περίοδο 2021 – 2025 και για τα οποία η δαπάνη για το έτος 2025 αναμένεται να διαμορφωθεί σε 2,75 δισ. ευρώ.
Συνολικά, οι κρατικές επενδυτικές δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν από 13,15 δισ. ευρώ το 2024 σε 14,1 δισ. ευρώ το 2025, πλέον των πόρων του δανειακού σκέλους του ΤΑΑ.Από το δανειακό σκέλος του ΤΑΑ αναμένεται εντός του 2025 να εκταμιευθούν προς τα πιστωτικά ιδρύματα ποσά ύψους 5.455 εκατ. ευρώ.
Για να δούμε τι σημαίνει πραγματικά η διοχέτευση αυτών των κρατικών πόρων στην ελληνική οικονομία, αρκεί να αναλογιστούμε ότι σύμφωνα με μελέτες, ο οικονομικός πολλαπλασιαστής των δημόσιων επενδύσεων είναι περίπου στο 1,9. Δηλαδή, για κάθε ευρώ που το κράτος επενδύει το ΑΕΠ αυξάνεται κατά 1,9 ευρώ. Μάλιστα, σε μελέτη της Eurobank είχε υπολογιστεί ότι μια αύξηση των δημοσίων επενδύσεων κατά 1 ευρώ αυξάνει το ΑΕΠ από 2,9 ευρώ μέχρι 4 ευρώ σε ορίζοντα τριετίας.
Από κει και πέρα, ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2025 εκτιμάται σε 2,3% στην Ελλάδα έναντι 1,3% που εκτιμάται για την Ευρωζώνη και 1,5% για την ΕΕ. Οι επενδύσεις αναμένεται να αναδειχθούν σε κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης αντικαθιστώντας την ιδιωτική κατανάλωση, η οποία είχε την πρωταρχική συμβολή τα προηγούμενα έτη, ως αποτέλεσμα και της εντατικότερης αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων.
Συγκεκριμένα, ορυθμός της αύξησης των επενδύσεων προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 8,4% το 2025, ενισχυμένος έναντι του 2024 (6,7%). Σχεδόν το 50% αυτής της αύξησης οφείλεται στις αυξημένες δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.Επιπλέον,το 2025 οι πραγματικές επενδύσεις στην Ελλάδα προβλέπεται να ανακάμψουν περαιτέρω, σε 17,5% του ΑΕΠ έναντι του 20,8% του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη.
Αυτό αντιστοιχεί σε σωρευτική βελτίωση άνω των δύο τρίτων (69,4%) του επενδυτικού κενού της Ελλάδας το 2025 έναντι του 2019, με το ύψος του επενδυτικού κενού για το έτος να διαμορφώνεται σε 3,3 ποσοστιαίες μονάδες, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2010 έως σήμερα. η θετική αυτή εξέλιξη οφείλεται αναμφισβήτητα, και στην σημαντική ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων.